اثرات آتش سوزی بر روی پوشش گیاهی در جنگل های شاندرمن
الموضوعات :نسرین حاجت پور شکاری 1 , حسن پوربابائی 2 , مهرداد قدس خواه دریایی 3 , حامد اسدی 4
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی صومعه سرا
2 - استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان
3 - دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان
4 - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
الکلمات المفتاحية: آتش سوزی, تنوع زیستی, جنگل آمبرادول, شکل زیستی,
ملخص المقالة :
این مطالعه با هدف بررسی اثرات آتش سوزی بر روی پوشش گیاهی در جنگل های شاندرمن واقع در استان گیلان انجام شد. براي اين منظور60 قطعه نمونه 400 متر مربعی به روش تصادفی - سیستماتیک درمناطق آتش سوزی شده و شاهد برداشت شد. در داخل هر قطعه نمونه درصد پوشش گیاهی بر اساس روش وان در مارل برآورد شد. گونه های گیاهی حاضر در سطح قطعه نمونه ها جمع آوری و شناسایی شده، شکل زیستی آنها بر اساس روش رانکاير تعیین شد. نتايج نشان داد که بر اساس داده های پوشش گیاهی تعداد 60 گونه گیاهی در جنگل آمبرادول شناسایی شد که 13 گونه (22 درصد) فقط در منطقه ی آتش سوزی، 5 گونه (8 درصد)، فقط در منطقهی شاهد و 42 گونه (70 درصد) به طور مشترک در هر دو منطقه وجود داشت. بیشترین فراوانی به تیره های Rosaacee و Poaceae تعلق داشت. در بررسی طیف بيولوژيکی عناصر گياهي در منطقهی آتش سوزی شده و شاهد فانروفيت ها و همی کریپتوفیت ها در هر دو منطقه بیشترین حضور را داشتند. نتايج بررسي شاخص هاي تنوع زيستي گياهي نشان داد که مقادير شاخصهاي تنوع گونه اي در منطقهی آتش سوزی شده بیشتر از منطقه شاهد بود. تحلیل DCA نشان داد که ترکیب پوشش گیاهی در منطقهی آتش سوزی شده با شاهد تفاوت خاصی ندارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که پس از گذشت 12 سال از آتش سوزی، ترکیب پوشش گیاهی منطقه احیا شده و با منطقه شاهد یکی شده است.
پور بابایی، ح. (1391). اثرات بلندمدت آتش سوزي بر تنوع گونه هاي علفي در جنگلهاي شمال ايران. مطالعه موردي رودبار استان گيلان، همایش بين المللي آتشسوزي در گرگان.
جلیلوند، ح؛ اسماعیلی شریف، م؛ عموزاده، م؛ اشرف جعفری، ع؛ مسلمی سید محله، م (1397). تاثیر عوامل اکولوژیکی بر آتش سوزی (مطالعه موردی شهرستان نکا،استان مازندران).فصلنامه علمی-پژوهشی و توسعه جنگل،جلد 4،شماره1 ، صفحات 129-113.
شریفی نیار، ق. ج (1375). بررسی تنوع گیاهی و فرمهای رويشي چمنزارهای طبیعی منطقه اردبیل. فصلنامه علمی ترویجی، وزارت جهاد سازندگی،31-26:33.
کریمی، س؛ پوربابایی، ح؛ خداکرمی، ی (1396)، بررسی تاثیر آتش سوزی بر فلور و شکل زیستی گونه های گیاهی (تفضیلی در منطقه ی برازخانه،استان کرمانشاه). مجله ی منابع طبیعی ایران، دوره ی 70، شماره .3. صفحات 440-431.
مزرعه، م؛ حبشی، ه؛ کاووسی، م؛ شفیعی، ع (1390). مقایسه تنوع زیستی رستنی های کف جنگل پس از وقوع آتش سوزی. همایش بين المللي آتش سوزی در گرگان، 8 صفحه.
نعمتی، ب؛ قدس خواه، م؛ عادل، م (1398). تاثیر آتش سوزی بر ساختار و زادآوری طبیعی جنگل(تفضیلی در منطقه ی شاندرمن، استان گیلان)، فصلنامه علمی پژوهش و توسعه جنگل، جلد5، شماره 2، صفحات 194-181.
Adel, M. N., Pourbabaei, H., Omidi, A., & Pothier, D. (2012). Long-term effect of fire on herbaceous species diversity in oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) forests in northern Iran, Forestry Studies in China, 14(4): 260-267.
Beygi Heidarlou, H., Banj Shafiei, A. & Erfanian, M. (2015). Evaluating the Fuzzy Weighted Linear Combination Method in Forest Fire Risk Mapping (Case study: Sardasht Forests, West Azerbaijan Province, IRAN), Journal of Wood & Forest Science and Technology, 22(3): 77-91. (In Persian).
Brooks, M. L., & Matchett, J. R. (2003). Plant community patterns in unburned and burned blackbrush (Coleogyne ramosissima) shrublands in the Mojave Desert. Western North American Naturalist, 68(3), 283-298.
Busses, M. D., Simon, S.A. & Riegel, G. M. (2000). Tree growth and under story response to low-severity prescribed burning in thinned ponderosa pine forest. F Centeral Oregon. Forest Science, 46:258-268.
Dale, G., Brockway, R., Gatewood, G. & Paris, R. B. (2002). Restoring fire as an ecological processin short grass prairie ecosystems: initial effects of prescribed burning during the dormant and growing seasons. Journal of Environmental Management, 65:135- 152.
Davis, M.A., Grime, J.P., & Thompson, K. (2000). Fluctuating resources in plant Communities: A general theory of invisibility. Journal of Ecology, 88(3): 528-534
. DeCastro, E. A., & Kauffman, J. B. (1998). A vegetation gradient of above ground biomass, root and consumption by fire. Journal of Tropical Ecology, 14(3)263-283
. Ebrahimi Rastaqi, M. (2002). Forest of Iran (subhumid and semi-arid forest), Kimiaye Sabz Publication, Forest Deputy, Forest, Rangelands and Watershed Management Organization of Islamic Republic of Iran, 37-41.
Esmailzadeh, O., hosseini, S. M., Tabari, K. M., baskin, C. C. & Asadi, H. (2011). Persistent soil seed banks and floristic diversity in Fagus orientalis forest communities in the Hyrcanian Vegetation Region of Iran. Flora, 206(4): 365-372
. Huisinga, K.D., Laughlin, D.C., Fule´, P.Z., Springer, J.D & McGlone, C.M. (2005). Effects of an intense prescribed fire on understory vegetation in a mixed conifer forest. Journal of the Torrey Botanical Society, 132(4): 590–601
. Karpov, V.G. (1990): On the quantity and species composition of viable seeds in the soil of spruce forests with a Vaccinium shrub layer. Trudy Moskovskogo Obshchestva Ispytatelei Prirody 3, 131-40.
Laughline, D. C., Bakker, J. D., Stoddard, M. T., Daniels, M. L & Springer, J.D. (2004). Toward reference conditions: Wildfire effects on flora in an old-growth ponderosa pine forest . Ecological Management, 199:137-152
. Liedloff, A. C., Coughenourb, M. B., Ludwiga, J. A. & Dyer, R. (2001). Modelling the trade off between fire and grazing in a tropical savanna landscape, northern Australia. Environment International, 27: 173–180
. Lloret, F & Zedler P. H. (2009). The effect of forest fire on vegetation. In: Cerdá, A., and Robichaud, P. editors. Effects fire on Soil and Restoration Strategies. Science Publishers, Inc., Enfield, New Hampshire,USA, pp. 257-295
. Marozas, V., Racinskas, J. & Bartkevicius, E. ( 2007). Dynamics of ground vegetation after surface fires in hemiboreal Pinus sylvestris forest. Forest Ecology and Management, 250:47-55
. Morgan, J. W & Lunt I. D. (1999). Effects of time-since-fire on the tussock dynamics of a dominant grass in a temperate Australian grassland. Journal of Biological Conservation 88 (3): 379-38.
Petrov, V.V. (1977): Reserve of viable plant seeds in the uppermost soil layer beneath the canopies of coniferous and small-leaved forests. Vestnik Moskovskogo Universiteta Biologiya 32, 43-55
. Raunkiaer, C. (1934). The life forms of plants and statistical geography, Clarendon Press, Oxford.
Savadogo, P., Sawadogo, L. & Tiveau, D. (2007). Effects of grazing intensity and prescribed fire on soil physical and hydrological properties and pasture yield in the savanna woodlands of Burkina Faso. Agriculture, Ecosystems and Environment , 118: 80–92.
Snyman, H. A. (2004). Soil seed bank evaluation and seedling establishment along a degradation gradient in a semi-arid rangeland. African Journal of Rangelands, 21(1):37_47
. Tahmasebi, P. (2013). An investigation on detrimental effect and potential use of fire as a management tool for plant community composition in semi-steppe rangelands, Chaharmahal and Bakhtiari province. Publication of Range and Watershed. Journal of Range and Watershed Management, 66(2): 287-298
. Thompson, K., & Grime, J. P. (1979). Seasonal variation in the seed bank of herbaceous species in ten contrasting habitats. Journal of Ecology, 67: 893-921.
Vakalis, D., Sarimveis, H., Kiranoudis, C., Alexandridis, A. & Bafas, G., (2004). A GIS based operational system for wildland fire crisis management I.Mathematical modelling and simulation, Applied Mathematical Modelling, 28(4): 389-410
. Wienk, Cody L., Sieg, C. H. & McPherson, G. R. (2004). Evaluating the role of cutting treatments, fire and soil seed banks in an experimental framework in ponderosa pine forests of the Black Hills, South Dakota, Forest Ecology and Management 192:375–393
.