اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر نگرش نسبت به اعتیاد در دختران نوجوان
الموضوعات :زهرا نعمتی 1 , بهرنگ اسماعیلی شاد 2
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم تربیتی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران
2 - دانشگاه ازاد اسلامی واحد بجنورد
الکلمات المفتاحية: مهارت‌های زندگی, نگرش نسبت به اعتیاد, دختران نوجوان.,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش ارزیابی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر نگرش نسبت به اعتیاد بود. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت، نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر مدارس متوسطه شهر بجنورد در سال تحصیلی 1400-1399 می‌باشد. به‌منظور انتخاب نمونه‌ها 30 دانش‌آموز به‌صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه 15 نفری (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل) تقسیم شدند. مهارت‌های زندگی در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای به گروه آزمایش آموزش داده شد. ابزار تحقیق عبارت بود از پرسشنامه نگرش نسبت به اعتیاد دلاور و همکاران (1383). جهت تحلیل آماری داده‌ها از تحلیل کوواریانس و نرم‌افزار SPSS 24 استفاده شد. نتایج نشان داد دوره‌های آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس 9/56 درصد از نگرش نسبت به اعتیاد، 4/45 درصد از اثرات استفاده از مواد مخدر، 3/38 درصد از خطرات استفاده از مواد مخدر و 9/43 درصد از تمایل به مصرف مواد مخدر را تبیین می‌کند. بنابراین می‌توان گفت دوره‌های آموزش مهارت‌های زندگی بر نگرش نسبت به اعتیاد اثربخشی معناداری دارد.
1- احدی، ر.، و محمدی، ش. (1395). عوامل مؤثر بر اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر در گذر پیشگیری کنشی با تأکید بر رویکرد اجتماع‌محور. سلامت اجتماعی و اعتیاد، 3(13)، 149-103.
2- احمدی طهور سلطانی، م.، عسگری، م.، و توقیری، ا. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش عوامل خطرساز و افزایش عوامل محافظت‌کننده سوءمصرف مواد در نوجوانان کانون اصلاح و تربیت. اعتيادپژوهي، ۱۷(27)، ۱۶۰-۱۴۹.
3- اردستانی، پ.، و عابدینی، ش. (1391). گزارش تجربه و کارکرد اعتیاد خانه بهداشت امند، همايش تجارت و كاركردهاي مطلوب نظام مراقبت‌های اوليه بهداشتي، خراسان شمالي.
4- بهرامی، ف.، معاضدیان، آ.، و حسینیالمدنی، ع. (1392). اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری بر کاهش نگرش مثبت وابستگان به مواد افیونی. فصلنامه علمی اعتيادپژوهي، ۷(۲۵)، ۵۷-۷۲.
5- پورچناری، م.، و گلزاری، م. (1387). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر تغییر نگرش دانش آموزان پسر مقطع دبیرستان شهر سیرجان نسبت به سوءمصرف مواد مخدر. اعتیادپژوهشی، 2(8)، 33-54.
6- جزینی، ع. (1395). تأثير مديريت پيشگيري اوليه از اعتياد بر دانش آموزان پسر پايه دوم دبيرستان. اعتیاد پژوهی، 10(37)، 96-75.
7- درکه، ب.، کرامتی، ه.، و امیری، ح. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی در کاهش گرایش به مصرف مواد مخدر در تهران. دانش انتظامی پلیس پایتخت، 6(3)، 112-89.
8- زمانی، س. (1394). بررسی رابطه‌ی بین کمرویی و گرایش به اعتیاد در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه مهران سال تحصیلی 1393-1394. دانش انتظامی ایلام، 4(16)، 122-103.
9- زراعت حرفه، ف.، و خضری مقدم، ن. (1396). نقش جو عاطفی خانواده و رضایت از زندگی در پیش‌بینی گرایش به اعتیاد. سلامت اجتماعی و اعتیاد، 4(14)، 68-55.
10- شاکری نسب، م.، مهدیان، ح.، و قلعه‌نوی، ز. (1399). اثربخشی برنامه آموزش تحول مثبت نوجوانی بر هویت‌یابی و خودکارآمدی در دانش¬آموزان در معرض خطر اعتیاد. فصلنامه علمی اعتيادپژوهي، ۱۴(۵۸)، ۳۱-۵۰.
11- شیخ‌الاسلامی، ع.، قمری کیوی، ح.، و فیاضی، م. (1399). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر تاب‌آوری در دانش‌آموزان با آمادگی به اعتیاد. اعتيادپژوهي، ۱۴(۵۸)، ۳۰-۱۱.
12- فراغتی، م.، برجعلي، ا.، سهرابي، ف.، فرخي، ن.، و اسكندري، ح. (1398). نقش معنويت و تنظيم شناختي هيجاني بر ترک اعتياد با وضعيت تأهل و افزايش سن، علوم پزشکی رازی، 26(5): 26-36.
13- فاضل پور، ا.، و نادری، ف. (1397). ۱. اثربخشی آموزش مهارت‌های پیشگیری مبتنی بر باورهای دینی بر انعطاف‌پذیری کنشی، سازگاری عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش آموزان در معرض خطر سوءمصرف مواد مخدر دوره دوم متوسطه. اعتیادپژوهی، 13(53)، 217-234.
14- فضلی، ی.، شمسی، ع.، حیدری، ح. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر سطح اعتیاد پذیری و بازخورد نسبت به مواد مخدر، همایش بین‌المللی روانشناسی و فرهنگ زندگی، موسسه سفيران فرهنگي مبين.
15- کوزه‌گر، م. (4 اردیبهشت 1399). عوامل مرتبط با اعتیاد در جوانان. نشریه الکترونیکی سیب. برگرفته از .https://corona.sums.ac.ir/page-sib88/fa/156/show-form/43664-1
16- محمدخاني، ش. (1386). مدل ساختاري مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر: ارزيابي اثر مستقيم و غيرمستقيم عوامل فردي و اجتماعي. پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 1(2)، 5-16.
17- محمدی زاده، ع.، و احمدآبادي، ز. (1387). هم وقوعي رفتارهاي پرخطر در بين نوجوانان دبیرستان‌های شهر تهران. خانواده پژوهی، 4(13)، 87-100.
18- کرد نوقابی، ر.، و پاشاشریفی، ح. (1384). تهیه و تدوین برنامۀ درسی مهارت‌های زندگی براي دانش. آموزان دوره تحصیلی متوسطه. نوآوری‌های آموزشی، 4(2)، 34-11.
19- موسوی، م. (1389). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش گرایش به مواد مخدر بین دانش‌آموزان. اعتيادپژوهي، ۴(۱۳)، ۸۸-۷۳.
20- نارویی، ف.، سالاری اسکر، م.، و منظری توکلی، ز. (1394). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش اعتیاد پذیری زنان حاشیه‌نشین شهرستان کهنوج، دومین همایش ملی چالش‌ها و راهکارهای توسعه، كهنوج.
21- نوري، ن.، صديقيان، آ.، رفيعي، ح.، نارنجی‌ها، ه.ف صرامي، ح.، و باغستاني، ا. (1387). تحليل روند اعتياد در طي دو دهه اخير (روند پديده¬هاي مرتبط با اعتياد در طي سال¬هاي اجراي برنامه اول تا چهارم توسعه). مركز تحقيقات سوءمصرف و وابستگي به مواد دانشگاه علوم بهزيستي و توان‌بخشی، تهران.
22- وطن‌دوست، ح.، و آرمند، م. ع. (1397). رویکرد اجتماع‌محور در پیشگیری از اعتیاد نوجوانان و جوانان: نقش تسهیلگری مرکز سلامت روان محلی. سلامت اجتماعی و اعتیاد، 18، 104-75.
23- Botvin, G. J., & Griffin, K. W. (2004). Life Skills Training: Empirical findings and future directions. Journal of Primary Prevention, 25(2), 211-232
24- Botvin, G. J., Griffin, K. W., & Nichols, T. R. (2006). Preventing youth violence and delinquency through a universal school-based prevention approach. Prevention Science, 7(4), 403-408
25- Das, J. K., Salam, R. A., Arshad, A., Finkelstein, Y., & Bhutta, Z. A. (2016). Interventions for adolescent substance abuse: An overview of systematic reviews. Journal of Adolescent Health, 59(4), S61-S75.
26- Hansen, R. J. D. W. B., & Ponton, L. E. (1996). Handbook of adolescent health risk behavior. Springer Science & Business Media.
27- Griffin, K. W., Botvin, G. J., Nichols, T. R., & Doyle, M. M. (2003). Effectiveness of a universal drug abuse prevention approach for youth at high risk for substance use initiation. Preventive Medicine, 36(1), 1-7.
28- Gullickson, O. (2020). Adolescent Substance Use Identification and Early Interventions: A Guide for School Counseling Professionals.
29- Ialongo, N., Jeanne,P., Lisa,W., & Sheppard, K. (2001). The distal impact of two first-grade preventive interventions on conduct problems and disorder in early adolescence. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 9(3),146-160.
30- Lee, J. O., Herrenkohl, T. I., Kosterman, R., Small, C. M., & Hawkins, J. D. (2013). Educational inequalities in the co-occurrence of mental health and substance use problems, and its adult socio-economic consequences: a longitudinal study of young adults in a community sample. Public health, 127(8), 745-753.
31- Maina, G., Phaneuf, T., Kennedy, M., Mclean, M., Gakumo, A., Nguemo, J., ... & Mcharo, S. K. (2020). School-based interventions for preventing substance use in indigenous children ages 7–13: a scoping review protocol. BMJ open, 10(2), e034032.
32- McLellan, A. T., McKay, J. R., Forman, R., Cacciola, J., & Kemp, J. (2005). Reconsidering the evaluation of addiction treatment: from retrospective follow‐up to concurrent recovery monitoring. Addiction, 100(4), 447-458.
33- Ndugwa, R. P., Kabiru, C. W., Cleland, J., Beguy, D., Egondi, T., Zulu, E. M., & Jessor, R. (2011). Adolescent problem behavior in Nairobi's informal settlements: applying problem behavior theory in sub-Saharan Africa. Journal of Urban Health, 88(2), 298-317.
34- Shaffer, D. R., & Kipp, K. (2013). Developmental psychology: Childhood and adolescence. Cengage Learning.
35- Spoth R. L., Guyll M, Day S. X. (2002). Universal family-focused interventions in alcohol-use disorder prevention: cost-effectiveness and cost-benefit analyses of two interventions. J Stud Alcohol;63(2):219-28
36- Spoth, R. L., Clair, S., Shin, C., & Redmond, C. (2006). Long-term effects of universal preventive interventions on methamphetamine use among adolescents. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine, 160(9), 876-882
37- Springer, J. F., Sale, E., Hermann, J., Sambrano, S., Kasim, R., & Nistler, M. (2004). Characteristics of effective substance abuse prevention programs for high-risk youth. Journal of Primary Prevention, 25(2), 171-194.
38- Tavolacci, M. P., Ladner, J., Grigioni, S., Richard, L., Villet, H., & Dechelotte, P. (2013). Prevalence and association of perceived stress, substance use and behavioral addictions: a cross-sectional study among university students in France, 2009–2011. BMC public health, 13(1), 1-8.
39- Tomokawa, S., Miyake, K., Akiyama, T., Makino, Y., Nishio, A., Kobayashi, J., ... & Asakura, T. (2020). Effective school-based preventive interventions for alcohol use in Africa: a systematic review. African Health Sciences, 20(3), 1397-1406.
40- Volkow, N. D., Baler, R. D., Compton, W. M., & Weiss, S. R. (2014). Adverse health effects of marijuana use. New England Journal of Medicine, 370(23), 2219-2227.
