شالوده‌شکنی در مقالات شمس تبریزی
الموضوعات :محمود خرم آبادی 1 , علی اکبر افراسیاب پور 2 , علی فتح اللهی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه ادیان و عرفان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران
2 - دانشیارگروه ادیان و عرفان، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران
الکلمات المفتاحية: شالوده‌شکنی, دریدا, نفی متافیزیک حضور, متون عرفانی و مقالات شمس تبریزی,
ملخص المقالة :
این مقاله با تحلیل عناصر شالوده¬شکنی از دیدگاه «دریدا» به تشریح این عناصر در مقالات شمس پرداخته و می‌کوشد تا تکثر معنایی را در خدشه¬دار کردن انگاره¬های متافیزیکی مطرحشده در فلسفة غرب بازسازی کند و به معناهایی تازه از متن دست یابد. مقالات شمس تبریزی این ظرفیت را دارد که با تعلیق-های پیاپی معنایی، دال¬ها و نشانه¬های بی¬شماری را برای معناهای متکثر حاصل کند. نویسندگان با روش توصیفی- تحلیلی بر اساس رویکرد شالوده¬شکنی دریدا، برخی از این انگاره¬ها مانند نفی تعریف واحد حقیقت، مرگ مؤلف، نشانه-شناسی پساساختارگرایی، ایدئولوژی غالب متن از طریق نفی تقابل¬ها و ارزش¬ها و... را تدقیق کردهاند. در مقالات شمس، در حوزة نفی تعریف حقیقت واحد، حقیقت، امری مطلق و واحد تلقی نمی¬شود، بلکه در حوزة بحث¬های تأویلی قرار میگیرد و هر کس دریافت خاص خود را از آن دارد. شمس برعکس دیدگاه¬های لوگوس¬محور افلاطونی، خرد و عقل¬گرایی را در راه حقیقت، کاملاً ناقص معرفی می¬کند و آن را حجاب راه سالک می¬بیند. او نوشتار و گفتار یا حضور و غیبت را در تقابل با یکدیگر قرار نمی¬دهد، بلکه فراتر از این دو، به طور کلی سخن و حضور را حجاب می¬داند.
احمدی، بابک (۱۳۸۰) ساختار و تأویل متن، تهران، مرکز.
----------- (1388) ساختار و تأویل متن، چاپ یازدهم، تهران، مرکز.
پاینده، حسین (1385) «مرگ مؤلف در نظریه¬های ادبی جدید»، نامة فرهنگستان، شماره 32، صص 26-44.
پورنامداریان، تقی (1384) در سایۀ آفتاب: شعر فارسی و ساخت¬شکنی در شعر مولوی، چاپ دوم، تهران، سخن.
دورانت، ویلیام جیمز (1384) تاریخ فلسفه، ترجمه عباس زریاب خویی، ، تهران، علمی و فرهنگی.
سپهسالار، فریدون ابن احمد سپهسالار (1385) رسالة سپهسالار در مناقب حضرت خداوندگار، مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمد افشین وفایی، تهران، سخن.
سلدن، رامان و پیتر ویدسون (1377) راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر، تهران، قصه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392) زبان شعر در نثر صوفیه، درآمدی به سبک¬شناسی نگاه عرفانی، تهران، سخن.
شمس تبریزی، شمس الدین محمد بن علی (1384) مقالات شمس، تصحیح و تعلیق محمدعلی موحد، تهران، خوارزمی.
ضیمران، محمد (1386) ژاک دریدا و متافیزیک حضور، تهران، هرمس.
لاوین، تی. زد (1386) از سقراط تا سارتر: فلسفه برای همه، ترجمه پرویز بابایی، تهران، نگاه.
موحد، محمدعلی (1387) باغ سبز، گفتارهایی دربارۀ شمس و مولانا، تهران، کارنامه.
نوریس، کریستوفر (1397) شالوده¬شکنی، ترجمه پیام یزدانجو، تهران، مرکز.
هارلند، ریچارد (1385) درآمدی تاریخی بر نظریة ادبی از افلاطون تا بارت، ترجمه غلامرضا امامی و دیگران، تهران، چشمه.
Abrams. M. H (1999) A Glossary of Literary Terms, 7th ed. Fort Worth: Harcourt Brace College pub.
