برآمدن اینفلوئنسر‌های دانشگاهی در ایران
الموضوعات :
1 - دانشیارگروه مطالعات فرهنگی، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، ایران
الکلمات المفتاحية: فرهنگ شهرت, سلیبریتی, اینفلوئنسر‌های دانشگاهی, شبکه‌های اجتماعی و قدرت پیوند‌های سست.,
ملخص المقالة :
مقالۀ حاضر به دنبال مطالعۀ افراد پرنفوذ علمی در ایران، بدین پرسش می‌پردازد که چگونه در کنار سلیبریتی‌‌های سنتی، استاد- اینفلوئنسرها، جای خود را در فضای دانشگاهی بازکرده‌اند. برای انجام این مطالعه، ابتدا به کاوش در باب مفهوم فرهنگ شهرت و اینفلوئنسری پرداخته‌ایم و سپس پای تحقیقات متأخر در باب نسبت دانشگاه و فرهنگ اینفلوئنسری را به میان آورده‌ایم. در مرتبه بعدی از خلال مطالعات انجام شده و همچنین مطالعۀ موقعیت هفت استاد پرنفوذ دانشگاهی، صفحات اینستاگرامی و دیگر شبکه‌های اجتماعی آنان وارسی شده، در نهایت گونه‌شناسی ای از اشکال مختلف استادان مشهور دانشگاهی ارائه می‌شود. سه گونۀ کلی از استادان مشهور شناسایی شد: در دسته اول، سلیبریتی‌‌های سنتی قرار دارند که عمدتاً حضوری اندک در شبکه‌های اجتماعی دارند. دسته دوم، استادان- اینفلوئنسر هستند؛ یعنی کسانی که درون شبکه‌های اجتماعی متولد شدند و حضور، فعالیت و شهرتشان در جهان مجازی، بیش از جهان بیرونی است. گروه سوم، هویت دورگه و هیبریدی دارند؛ به لحاظ سنی هرچند تجربه بالایی دارند، با گروه سنی دسته اول فاصله دارند. به عبارتی در مرز میان گونۀ اول و دوم جای گرفته‌اند؛ هم کمی شهرت پیشین در دنیایی خارج از فضای مجازی دارند و هم موقعیت جدیدی برای خود در شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرده‌اند. در مقایسۀ میان این سه گونۀ دانشگاهی، تمایزهای عمده سلبیریتی‌‌های دانشگاهی به عنوان چهرۀ نوظهور تشریح خواهد شد. استاد- اینفلوئنسرها، درون شبکه‌های اجتماعی متولد می شوند و زندگی می‌کنند؛ شهرتشان را مدیون همین شبکه‌‌ها هستند؛ رابطه ای افقی‌تر با مخاطبان خود برقرار می‌کنند؛ جمعیتی عمومی‌تر را مخاطب خود قرار می‌دهند؛ به‌خوبی از قدرت پیوند‌های سست آگاهند و در نهایت در نقش رهبران جدید فکری در جامعه ظاهر می‌شوند.
استیور، گیل (۱۳۹9) روانشناسی شهرت، ترجمه احسان شاه¬قاسمی، تهران، سوره مهر.
هنسی، برتنی (۱۳۹۸) اینفلوئنسر: برندسازی شخصی در عصر رسانه¬های اجتماعی، ترجمه آناهیتا دخیلی، تهران، کوله¬پشتی.
دفتر طرح¬¬های ملی (۱۳۸۲) ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، موج دوم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حسنی، حسین (۱۳۹۸) رسانه اجتماعی اینستاگرام، زندگی روزمره و فرهنگ دیداری، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
جوادی، یگانه (1395) موج سوم ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، گزارش کشوری، تهران، دفتر طرح‌‌های ملی.
عینی¬فر، مینا (۱۳۹۸) اینستاگرام، پنجر‌های به دنیای زنان، تهران، مؤسسه کتاب مهربان نشر.
غفاری، غلامرضا (۱۳۹۴) سنجش سرمایه اجتماعی کشور، دفتر طرح‌‌های ملی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کاستلز، مانوئل (۱۳۸۰) عصر اطلاعات، جامعۀ شبکه‌ای، ترجمه احد علی¬قلیان و افشین خاکباز، ج۱، تهران، طرح نو.
کشمور، الیس (۱۳۹۵) فرهنگ شهرت، ترجمه احسان شاه¬قاسمی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
فرگسن، نیل (۱۳۹۹) برج و میدان: جدال در سلسله¬مراتب و شبکه بر سر قدرت جهانی، ترجمه زهرا عالی، تهران، فرهنگ نشر نو.
فن دایک و دیگران (۱۴۰۰) جامعه پلتفرمی، ترجمه پدرام الوندی و سهیده فراهانی، تهران، همشهری.
محمودی، بهارک (۱۴۰۰) مطالعه اجرای هویت استادان دانشگاه در اینستاگرام، طرح پژوهشی، مؤسسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم.
مجرد، امیر (1400) مافیای اینفلوئنسرها و بلاگر‌ها برخورد شود، خبرگزاری فارس، ۲۱/06/۱۴۰۰.
https://www.farsnews.ir/news/14000621000308 نائبی، هوشنگ و حمید عبدالهیان (۱۳۸۱) «تبیین قشربندی اجتماعی»، نامه علوم اجتماعی، شماره 20، صص 205-۲۳۶.
Dekavalla, Marina (2020) Gaining trust: the articulation of transparency by You Tube fashion and beauty content creators, University of Sussex, UK, Media, Culture & Society, Vol . 42 (1) 75–92.
Granovetter, Mark S (1973) The Strength of Weak Ties, The American Journal of Sociology, Vol. 78, No. 6., pp. 1360-1380.
Carpenter, Jeffrey P. (2022) The education influencer: A new player in the educatorprofessional landscape, Journal of research on Technology in education, DOI: 10.1080/15391523.2022.2030267.
Kelley, F.L. (2007) Face-Time: The Construction of Identity on Facebook. London: Wadsworth.
Carlos, Marcelo and Marcelo, Paula (2021) Educational influencers on Twitter. Analysis of hashtags and relationship structure. Media Education Research Journal, Comunicar, vol. 29, n. 68, pp. 73-83.
Marcelo-Martínez, Paula (2020) Educational Influencers, what Can We Learn From Them? Conference Paper. October 2020, https://www.researchgate.net/publication/344934821.
Heavey, Susan (2021) Influential academics or ‘academic influencers’? Heavey Lab. https://heaveylab.com/2020/09/14/influential-academics-or-academic-influencers/.
Turner, Graeme (2010) Ordinary People and the Media: The Demotic Turn, SAGE Publications Ltd.
Varij Kazemi Abbas & Safari Saeid (2020) Travelling concepts: the story of the commodification of higher education in Iran, Critique, 48:4, 405-428, DOI: 10.1080/03017605.2020.1850680.
