مبانی جهان‌شناختی و انسان‌شناختی معنای زندگی در فلسفة صدرایی و روان‌درمانگری وجودی
الموضوعات :
شهناز شایان فر
1
,
الهه قلعه
2
1 - دانشیار گروه فلسفه دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: معنای زندگی, مبانی انسان¬شناختی, مبانی جهان‌شناختی, ملاصدرا, اروین یالوم,
ملخص المقالة :
معنای زندگی یکی از مهمترین دغدغه¬های بشر امروز و از مسائلِ سرنوشت‌ساز در میان فیلسوفان، روان¬درمانگران و اخلاق¬پژوهان معاصر است. در پژوهش حاضر، معنای زندگی از نگاه ملاصدرا، در مقام یک فیلسوف مسلمان، و ارویـن یالوم، در مقام یک روان‌درمانگر اگزیستانسیالیست معاصر غربی، بررسی شده است. پرسش مهم مقالـه اینـست کـه مبانـی جهـان‌شناختـی و انسان‌شناختی معنای زندگی از دیدگاه ملاصدرا و اروین یالوم چیست؟ این پژوهش روشن میسازد که در مبانی فلسفی ملاصدرا، خدا با جلوه¬های جمالی و جلالی، بمثابه غایت هستی و معنابخش به هستی و انسان با ویژگی اشتداد وجودی، تجردی و کثرت نوعی حضور دارد. در مقابل، در مبانی فکری یالوم محوریت خدا انکار میشود و جهان فاقد معناست و این آدمی است که باید زندگیش را معنادار کند. بنابرین میتوان گفت در فلسفۀ ملاصدرا، با کشف معنا و در تفکر یالوم، با جعل معنا سروکار داریم. در مسئلۀ معنای زندگی، رویکرد ملاصدرا غایت‌گرایانه و الهی است و رویکرد یالوم، غیرغایت‌گرایانه و غیرالهی.
جاسلسن، روتلن (1393) اروین د. یالوم: روان درمانگر، قصه گو، ترجمۀ سپیده حبیب، تهران: دانژه.
حسن‌زاده آملی، حسن (1381) الحجج البالغة علی تجرد النفس الناطقة، قم: بوستان کتاب.
دهقان‌پور، علیرضا (1390) «ارزش زندگی از دیدگاه ملاصدرا»، حکمت اسراء، سال چهارم، شمارۀ 1، ص186ـ151.
سارتر، ژان پل (1376) اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمۀ مصطفی رحیمی، تهران: نیلوفر.
سبزواری، ملاهادی (1380) شرح منظومه، ج1، ترجمۀ حسن حسن‌زاده آملی، تهران: ناب.
صلواتی، عبدالله؛ شایان‌فر، شهناز (1394) «تبیین تأثیر انسان‌شناسی ملاصدرا در تنوع معنای زندگی»، فلسفه و کلام اسلامی، سال 48، شمارۀ 1، ص82ـ69.
طباطبایی، سید محمدحسین (1376) تفسیر المیزان، ج12، ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: بنیاد علامه طباطبایی.
طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا) اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عزیزی، میلاد؛ علیزمانی، امیرعباس (1394) «بررسی دیدگاه اروین یالوم دربارۀ ارتباط دغدغه‌های وجودی مرگ‌‌اندیشی و معنای زندگی»، پژوهش‌های هستی شناختی، شمارۀ 8، ص37ـ19.
فولکیه، پُل (1332) اگزیستانسیالیسم، ترجمۀ ایرج پورباقر، اصفهان: تأیید.
مک‌کوآری، جان (1377) فلسفه وجودی، ترجمۀ محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
ملاصدرا (1381) المبدأ و المعاد، تصحیح و تحقیق محمد ذبیحی و جعفر شاه‌نظری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382الف) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج9، تصحیح و تحقیق رضا اکبریان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382ب) الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح و تحقیق سیدمصطفی محقق داماد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383الف) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج1، تصحیح و تحقیق غلامرضا اعوانی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383ب) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج8، تصحیح و تحقیق علی‌اکبر رشاد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1386) مفاتیح الغیب، تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1391) الحکمة العرشیة، تصحیح و تحقیق اصغر دادبه، در مجموعه رسائل فلسفی، ج4، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملکیان، مصطفی (1382) سلسله جزوات درس گفتاری (معنای زندگی)، دانشگاه تربیت مدرس.
یالوم، اروین (1388) خیره به خورشید نگریستن، ترجمۀ اورانوس قطبی‌نژاد آسمانی و پروانه والی، تهران: ایران‌بان.
یالوم، اروین (1390) هنر درمان؛ نامه‌ای سرگشوده به نسل جدید روان‌درمانگران و بیمارانشان، ترجمۀ سپیده حبیب، تهران: قطره.
یالوم، اروین (1391) درمان شوپنهاور، ترجمۀ حمید طوفانی و زهرا حسینیان، مشهد: ترانه.
یالوم، اروین (1395) روان درمانی اگزیستانسیال، ترجمۀ سپیده حبیب، تهران: نی.
یالوم، اروین (1396) وقتی نیچه گریست: رمانی دربارۀ وسواس، ترجمۀ سپیده حبیب، تهران: قطره.
Berry-Smith, S. & Frederick, S. (2012). Death, freedom, isolation and meaninglessness, and the existential psychotherapy of Irvin D. Yalom. Auckland University of Technology.
Cohen, B. N. (2003). Applying existential theory and intervention to career decision-making. Journal of Career Development, vol. 29, no. 3, pp. 195-210.
De Castro, A. (2010). An integration of the existential understanding of anxiety in the writings of Rollo May, Irvin Yalom, and Kirk Schneider. California: The University of San Francisco.
