حقوق بشر و امنیت انسانی؛ تمایزات و حوزه‌های همپوشانی
الموضوعات :ناصر خورشیدی 1 , صارم شیراوند 2
1 - دانشکده روابط بینالملل
2 -
الکلمات المفتاحية: امنیت انسانی اصل حمایت اصل توانمندسازی حقوق بشر کرامت انسانینسبی‌گرایی فرهنگی,
ملخص المقالة :
هدف نوشتار حاضر، بررسی تمایزات و حوزه‌های همپوشانی میان «امنیت انسانی» و «حقوق بشر» بوده است. هر دوی این مفاهیم، حفظ و ارتقای «کرامت انسانی» را در دستور کار قرار دادهاند و از این جهت بسیاری از نواقص و کاستی‌های یکدیگر را پوشش میدهند، ضمن اینکه میان این دو مفهوم تفاوتهایی به‌ویژه در سطح تحلیل، جنبههای عملیاتی و دامنه شمول وجود دارد. بر این اساس پژوهش حاضر این پرسش را مطرح کرده است که «چگونه حقوق بشر و امنیت انسانی با وجود برخی تفاوتها و تمایزات، قادرند همدیگر را به‌صورت متقابل تکمیل و تقویت کنند؟» حقوق بشر و امنیت انسانی به علت آنکه بر موضوعی واحد، یعنی «کرامت انسانی» و توسعه ابعاد مختلف زندگی بشری اعم از فردی، اجتماعی و بینالمللی متمرکز هستند، توانایی همپوشانی و تقویت یکدیگر را دارند. حقوق بشر بسترهای حقوقی و قانونی لازم برای تحقق استراتژیهای امنیت انسانی، یعنی «حمایت» و «توانمندسازی» را فراهم می‌کند و متقابلاً امنیت انسانی با تأکید بر جنبههای عملیاتی اسناد جهانی حقوق بشر، به‌طور خاص حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و امنیتی‌سازی، برخی دغدغههای مشترک با حقوق بشر، از اهداف مصرح در اسناد جهانی حقوق بشر حمایت‌های لازم را به عمل می‌آورد. یافتههای تحقیق نشان داده است که نوعی رابطه معنادار میان حقوق بشر و امنیت انسانی برقرار است و روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و در مواردی نیز برای اثبات فرضیه از روش مقایسه‌ای استفاده شده است.
ابراهیم گل، علیرضا (1387). حق غذا: پیش‌شرط تحقق سایر حقوق. مجله حقوقی بینالمللی، 25(39)، 221-243. https://doi.org/10.22066/CILAMAG.2010.17388
اسفندیاری، چنگیز و میرعباسی، سید باقر (1394). بررسي ابعاد حق بر غذا و امنيت غذايي در اسناد بين‌المللي. فصلنامه حقوق پزشکی، 9(35)، 157-184. http://ijmedicallaw.ir/article-1-3fa.html
بهروزلک، غلامرضا (1384). جهانی‌شدن، بحران معنا و منجی‌گرایی. پگاه حوزه، 4(16). html.63448http://ensani.ir/fa/article/
پهلوانی، عبدالکریم (1392). تفسیرهای موسع و مضیق از امنیت انسانی. مرکز رشد علوم انسانی وابسته به پارک علم و فناوری قم، http://ensani.qomstp.ir/
تاموشات، کریستیان (1391). حقوق بشر؛ مبانی نظری، تحولات تاریخی و سازوکارهای اجرایی. ترجمه: حسین شریفی طرازکوهی. چ دوم. تهران: میزان.
حاج حسینی، حسن (1381). بحران هویت و انحرافات اجتماعی. مطالعات راهبردی زنان، 5(17)، 34-49. html.89402http://ensani.ir/fa/article/
حسینی، سیده لطیفه (1393). آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی؛ بررسی مفهوم حقوق بشر. مرکز تحقیقات شورای نگهبان، شماره مسلسل: 93133337، 2-23.http://shora-rc.ir
حیدری، فریبا (1395). نسبت حقوق بشر و تنوع فرهنگی. فصلنامه مطالعاتی صیانت از حقوق زنان، 1(3)، 1-14. html.355023http://ensani.ir/fa/article/
خواجوی، غلامرضا (1391). تحریم اقتصادی از منظر حقوق بینالملل با تأکید بر حقوق بینالملل اقتصادی و حق توسعه. دو فصلنامه دانشنامه حقوق اقتصادی، 19(2)، 1-20. html.19945 https://jref.ir/
ذاکریان، مهدی (1379). فرایند یکپارچگی نسلهای حقوق بشر. ماهنامه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، 15(157 و 158)، 128-135. html.104273http://ensani.ir/fa/article/
ذاکریان امیری، مهدی. بلوری، پیمان. هرمیداس باوند، داوود. باقری حامد، یوسف (1398). چالشهای امنیت انسانی در پرتو حق بر سلامت و بهداشت عمومی. مطالعات حقوق معاصر، 10(18)، 51-73. https://law.tabrizu.ac.ir/article_9668.html
زمانی، سید قاسم و غریب‌آبادی، کاظم (1396). تحریمها به‌مثابه نقض تعهدات بینالمللی دولتها در زمینه حمایت از حقوق بشر. فصلنامه حقوق پزشکی، 11(40)، 111-135. http://ijmedicallaw.ir/article-1-708-fa.html
طلعت، آرمین (1393). حقوق بینالملل و امنیت انسانی در هزاره سوم. فصلنامه مطالعات و پژوهشهای حقوقی، 24(26)، 129-158. http://jlr.sdil.ac/article_32582.html
عیوضی، محمدرحیم (1386). جهانی شدن فرهنگ برای جهان سوم؛ تهدیدها و فرصتها. فصلنامه راهبرد یاس، 3 (6)، 83-102.html 104828 http://ensani.ir/fa/article/
قاسمی، محمدعلی (1384). امنیت انسانی: مبانی مفهومی و الزامات راهبردی. فصلنامه مطالعات راهبردی، 11(3)، 527-544. http://quarterly.risstudies.org/article_988.html
قاسمی، محمدعلی (1387). «نسبت امنیت انسانی و توسعه پایدار». فصلنامه مطالعات راهبردی، 8(4)، 817-831. http://quarterly.risstudies.org/article_928.html
کاشفی، محمدرضا (1378). نسبیت فرهنگی، مبانی و نقدها. فصلنامه قبسات، 4(14)، 76-98. http://qabasat.iict.ac.ir/article_17068.html
کر، پائولین (1387). امنیت انسانی (سید جلال دهقانی فیروزآبادی، ترجمه). فصلنامه مطالعات راهبردی، 11(3)، 601-623. http://quarterly.risstudies.org/article_931.html
لینکلیتر، اندرو (1398). مکتب انگلیسی در اسکات برچیل و دیگران: نظریه‌های روابط بینالملل،ترجمه: مشیرزاده و طالبیآرانی. چ سوم. تهران: میزان.
Aldis, William (2008). Health security as a public health concept: a critical analysis. Health Policy and Planning, Published by Oxford University Press in association with The London School of Hygiene and Tropical Medicine,23(6),369-375. At: https://DOI.org/10.1093/heapol/czn030
Almeida, Norbert (2018). What is personal security?Quora, at: https://www. quora. com/ What-is-personal-security.
Brauch, Hans Gunter (2008). Conceptualizing the Environmental Dimension of Human Security in the UN.International Social Science Journal, 59(1),19-48. At: https://doi.org/10.1111/j.1468-2451.2008.00631.x.
Commission on Human Security (2003). Human Security Now: Final Report, New York:CHS. at: https:// reliefweb. int/ sites/ reliefweb.int/ files/ resources/ 91BAEEDBA50C6907C1256D19006A9353- chs- security-may03.pdf
ESCR-Net (2020). The Right to Food. https://www.escr-net.org/rights/food.
ILO (2020). Definitions: What we mean when we say economic security. At: https://www.ilo.org/public/english/protection/ses/download/docs/definition.pdf.
Kumar Singh, Amit (2020). Paradox Between Universalism of Human Rights and Relativism of Culture: A Case Study of Honor Killing in India, Journal of Southeast Asian Human Rights,4(1),253-270. At: DOI: https://doi.org/10.19184/jseahr.v4i1.8597
Marks, Stephen (2014). Human Rights; A Brief Introduction. Harvard University; School of Public Health, 1-24. At: https://cdn1.sph. harvard. edu/wp-content/uploads/sites/134/2016/07/Human-Rights-A-brief-intro-2016.pdf.
Napoli, Marion (2011). Towards a Food Insecurity Multidimensional Index. At: http://www.fao.org/fileadmin/templates/ERP/uni/FIMI.pdf.
Oberleinter, Gerd (2002). Human Security and Human Rights. European Training and Research Centre for Human Rights and Democracyat the University of Graz (UNI-ETC),34, 88-112. At: https://www.files.ethz. ch/ isn/31301/08.pdf.
Ogata, Sadako & Cels, Johan (2003). Human Security- Protecting and Empowering the People. Global Governance, 9(3), 273-282. At: https://www.jstor.org/stable/27800482
Rosenau, Jamez (1990). The Scientific study of Foreign Policy. New York: Nichols Publishing Company.
Rushton, Simon & Jeremy Youde (2014). Handbook of Global Health Security.London: Routledge. At: https://www.routledge.com/Routledge-Handbook-of-Global-Health-Security/Rushton-Youde/p/book/9781138501973
Zwijnenburg, Win (2018). Environmental Security in Times of Armed Conflict. WilsonCenter,at:https://www.newsecuritybeat.org/2018/11/environmental-security-times-armed-conflict.
Tadjbakhsh, Shahrbanou & Anuradaha Chenoy (2007). Human Security: Concepts and implications. Routledge Advances in International Relations and Global Politics. At:https://www.routledge.com/Human-Security-Concepts-and-implications/Tadjbakhsh-Chenoy/p/book/9780415473385.
Tadjbakhsh, Shahrbanou (2005). Human Security: Concepts and implications; with an Application to Post-Intervention Challenges in Afghanistan. Center for Peace and Conflict Resolution, Sciences Po, Les Etudes du CERI - n 117-118 – septembre. At: https://www.sciencespo.fr/ceri/en/ content/ human- security- concepts- and-implications-application-post-intervention-challenges-afghanista
Tadjbakhsh, Shahrbanou (2010). Human Security Beyond Respondibility to Protect. Revista Española de Desarrollo y Cooperación, 26, 13-37. At: http://www.ucm.es/info/IUDC.
Tadjbakhsh, Shahrbanou (2007). Human Security in International Organizations: Blessing or Scourge. Human Security Journal, 4 (3), 8-15. At: http://www.librelloph.com/journalofhumansecurity/issue/archive
UNTFHS (2009). Human Security in Theory and Practice. At: https://www.un.org/humansecurity.
UNDP (1994). Human Development Report 1994 New Dimensions of Human Security.New York: Oxford University Press. At:http://hdr.undp.org/ en/content.
Wlatz, Keneth (1979). Theory of International Politics. Cambridge University Press.
