جایگاه سازمان همکاری شانگهای در راهبردهای موازنه‌جویانۀ منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای چین (2020-2010)
الموضوعات :مصطفی پاکدل مجد 1 , اصغر پیرهادی 2
1 - مطالعات شرق آسیا، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه
2 - مطالعات آمریکای لاتین، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه
الکلمات المفتاحية: سازمان همکاری شانگهای موازنه‌سازی تهدید رویکرد راهبردی چین,
ملخص المقالة :
جمهوری خلق چین به‌عنوان قدرتی نوظهور که در فضای پساشوروی روند صعودی کم‌سابقه‌ای را در عرصۀ سیاست و روابط بین‌الملل تجربه کرده طی یک دهۀ اخیر با اتخاذ رویکردی راهبردی و در قالب سازمان همکاری شانگهای کوشیده است تا از طریق بسطِ روابط دوجانبه و چندجانبه با سایر سازمان‌ها و کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، زمینه‌های دستیابی به اهداف امنیتی، نظامی و اقتصادی و متعاقباً بازچینش سلسله مراتب قدرت جهانی را فراهم آورد. با توجه به شرایط پدیدار شده، نگارندگان اثر حاضر با رویکردی توصیفی_تحلیلی و با تأسی از مفروضات تئوریک نظریۀ «توازن قوای تی. وی. پال» درصدد برآمده‌اند تا در پرتو مفاهیم و معنا به این پرسش راهبردی پاسخ گویند که «عمده اهداف امنیتی که پکن در قالب سازمان همکاری شانگهای دنبال می‌کند شامل چه مواردی می‌باشد؟». فرضیۀ مطرح شده از پرسش مذکور، ناظر بر آن است که چین از رهگذر سازمان همکاری شانگهای می‌کوشد تا علاوه بر ایجاد تسلط برّی و بحری بر پهنۀ آوردگاه راهبردی آسیای مرکزی، زمینه‌های تحدید کنشگریِ فعال ایالات‌متحده در این حوزۀ چالش‌برانگیز را از طریق راهبردهای عمل‌گرایانه‌ای همچون همراهی و همکاری فزاینده با فدراسیون روسیه فراهم آورد.
آریس، استفان (1397). منطقه‌گرایی اوراسیایی سازمان همکاری شانگهای (حجت یاوری، ترجمه). تهران: نشر مخاطب.
آقایی، داوود و راهدار، حسین (1394). نقش سازمان همکاری شانگهای در برقراری نظم مبتنی بر موازنه قدرت در آسیای مرکزی. فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، 8(2)، 193-210.
جمشیدی، حبیب الله، مهکویی، حجت، گودرزی، مهناز و مؤمنی، مهدی (1399). تأثیرپذیری ژئوپلیتیکی منافع جمهوری اسلامی ایران از رقابت ناتو و سازمان همکاری شانگهای در آسیای مرکزی. فصلنامه راهبرد، 29(96)، 103-136.
رنجکش، محمدجواد (1397). کاربست نظریه فالکر ریتبرگر در فرایند شکل‌گیری سازمان‌های بین‌المللی مورد‌پژوهی؛ سازمان همکاری شانگهای. مجلۀ پژوهش‌های جغرافیای سیاسی، 3(2)، 149-171.
سلیمان‌پور، هادی و آخشی، مسعود (1394). تحلیل مقایسه‌ای رفتار ناتو و سازمان همکاری شانگهای در آسیای مرکزی از سال 2001 تا 2012. فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، 90، 119-151.
شفیعی، نوذر و فرجی، شهریار (1387). تقابل سازمان همکاری شانگهای و ناتو در آسیای مرکزی. فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، 64، 1-26.
کولایی، الهه و مرادی، فتح الله (1389). پیامدهای امنیتی سازمان همکاری شانگهای در آسیای مرکزی. فصلنامه سیاست، 40(4)، 235-217.
واعظی، محمود (1389). اهداف و منافع چین و روسیه در سازمان همکاری شانگهای. فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، 72، 200-165.
Alimov, R. (2017). The Role of the Shanghai Cooperation Organization in Counteracting Threats to Peace and Security. United Nations. Available at: https://www.un.org/en/chronicle/article/role-shanghai-cooperation-organization-counteracting-threats-peace-and-security.
Alison, G. (2018). China and Russia: A Strategic Alliance in the Making. The National Interest. Available at: https://nationalinterest.org/feature/china-and-russia-strategic-alliance-making-38727?page=0%2C1.
Alison, R. & Johnson, L. (2002). Security in Central Asia: The New International Framework (Translation by Mohammad Reza Amiri). Tehran, Iran: Office of Political & International Studies.
Ben B. (2017). Syria says up to 5,000 Chinese Uighurs fighting in militant groups. Reuters. available at: https://www.reuters.com/article/uk-mideast-crisis-syria-china-idUSKBN1840UP.
Bureau of South & Central Asian Affairs (2020). United States Strategy for Central Asia 2019 – 2025. Advancing Sovereignty & Economic Prosperity (Overview), Available at: https://www.state.gov/United- states- strategy- for- central- Asia- 2019- 2025- advancing-sovereignty- and-economic-prosperity.
China Power Team. What Does China Really Spend on its Military?. China Power (2015). (Updated 15 September 2020), (Accessed 16 February 2021). Available at: https://chinapower.csis.org/military-spending/.
de Haas, M. (2016). War Games of the Shanghai Cooperation Organization and the Collective Security Treaty Organization: Drills on the Move!. The Journal of Slavic Military Studies, 29(3), 378-406. DOI: 10.1080/13518046.2016.1200383.
Iwanek, K. (2020). Does India Gain Anything From the Shanghai Cooperation Organization?. The Diplomat, Available at: https://thediplomat.com/ 2020/01/ does- india- gain- anything- from- the- shanghai-cooperation-organization/.
Kissinger, H. (2011). On China. Penguin Books.
Koolaee, E. (2004). Shanghai Cooperation Organisation and central Asia’s Security. Political Sciences Bulletin, 2(3), 29-46.
Kumar, S. Y. Surendra (2013). India & the Shanghai Cooperation Organization: Issues & Concerns. International Journal of China Studies, 4(3), 343-359.
Lukin, A. (2018). Russia & the United States in the Asia Pacific: A Perspective of the English School. Asian Perspective, 42(43), 241-284.
National Consortium for the Study of Terrorism and Responses to Terrorism (2018). "Entire GTD dataset" (XLSX). Global Terrorism Database. University of Maryland. (Retrieved 16 February 2021).
Paul, T.V. (2018). Restraining Great Powers; Soft Balancing from Empires to the Global Era. Yale university press.
Rauf, S. (2017). Changing Geopolitical Dynamics in Central Asia: Causes & Effects. Institute if Strategic Studies, 37(4), 149-165.
Standish, R. (2019). China’s Central Asian Plans Are Unnerving Moscow. Foreign Policy. Available at: https://foreignpolicy.com/ 2019/12/23/ china-russia-central-asia-competition/.
Stobdan, P. (2020). China-India Tensions Put New Delhi at the Margins of the SCO. The Diplomat. Available at: https://thediplomat.com/2020/09/ china-india-tensions-put-new-delhi-at-the-margins-of-the-sco/.
Stronski, P. & Ng, N. (2018). Cooperation & Competition: Russia & China in Central Asia, the Russian Far East. Carnegie Endowment for International Peace. Available at: https://carnegieendowment.org/ 2018/02/28/cooperation-and-competition-russia-and-china-in-central-asia-russian-far-east-and-arctic-pub-75673
Tanner, M. S. & Bellacqua J. (2016). China’s Response to Terrorism. CNA Analysis and Solutions.
Umaruv, T. (2020). China Looms Large in Central Asia. Carnegie Endowment. Available at: https://carnegie.ru/commentary/81402.
Westad, O. A. (2017). The Cold War: A World History. Basic Books.
Xuejun W. (2018). Developmental Peace: Understanding China’s Africa Policy in Peace and Security. In: Alden C., Alao A., Chun Z., Barber L. (eds) China and Africa. Palgrave Macmillan, Cham.
Yu, Z. (2020). China’s Foreign Aid to the Middle East: History & Development. Asian Journal of Middle Eastern & Islamic Studies, 14( 2), 301-321.
Zhen, H. & Paul, T.V (2020). China’s Rise and Balance of Power Politics. The Chinese Journal of International Politics, 13(1), 1–26. https://doi. org/10.1093/cjip/poz018
