کارکردهای دیپلماسی دوجانبه و چندجانبه در مقابله با شیوع و مدیریت ویروس کرونا؛ مطالعه نقش و عملکرد وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
الموضوعات :
1 -
الکلمات المفتاحية: ویروس کرونادیپلماسیدیپلماسی بهداشتی سازمان‌های بین‌المللی, وزارت امور خارجه جمهوری خلق چین جمهوری اسلامی ایران,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر به بررسی کارکرد دیپلماسی دوجانبه و چندجانبه و عملکرد وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران در مقابله با شیوع و مدیریت ویروس کرونا پرداخته است. پرسش اصلی پژوهش این است که «چگونه دیپلماسی و دستگاه متولی آن؛ یعنی وزارت امور خارجه به مقابله با شیوع و مدیریت کرونا در ایران کمک کرده است؟». فرضیه پژوهش این است که شیوع ویروس کرونا به سبب به‌خطر انداختن امنیت بهداشتی کشور و تأثیرگذاری آن بر سایر شئون امنیت انسانی، مورد توجه وزارت امور خارجه ایران قرار داشته است. وزارت امور خارجه ایران با بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی دوجانبه و چندجانبه_در بستر همکاری با سازمان‌های بین‌المللی_ تأمین امنیت انسانی کشور را از طریق مدیریت روابط دوجانبه در مرحله شیوع ویروس کرونا در چین و تسهیل روابط اقتصادی با هدف تأمین نیازمندی‌های اساسی پزشکی _ کالایی کشور، نقش مؤثری در مدیریت و مقابله با شیوع کرونا در ایران ایفا کرده است. بررسی‌های پژوهش نشان می‌دهد وزارت خارجه از زمان فراگیری ویروس کرونا در چین تا شیوع آن در ایران و درنهایت دنیاگیری این ویروس، اقدامات پانزده‌گانه‌ای را با رویکرد تأمین امنیت فراگیر انسانی در پی گرفته که نقشی کلیدی در موفقیت نسبی کشور در مقابله با شیوع و مدیریت کرونا در ایران داشته است.
اتحادیه اروپا ۸ میلیون یورو برای حمایت از فعالیت‌های سازمان ملل در مقابله با بیماری کرونا در ایران اختصاص داد (2020، اوت 20). تارنمای دفتر سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران. قابل دستیابی در لینک:
https://iran.un.org/fa/88694-athadyh-arwpa-8-mylywn-ywrw-bray-hmayt-az-falythay-sazman-mll-dr-mqablh-ba-bymary-krwna-dr
اتحادیه اروپا: برای مقابله با کرونا جامعه جهانی به ایران کمک کند (2020، مارس 23).دویچه وله فارسی.قابل دستیابی در لینک:https://p.dw.com/p/3Zw2y
استقبال برنامه جهانی غذا از حمایت تاریخی دولت ژاپن برای پاسخگویی به همه‌گیری ویروس کرونا (2020، مارس 30).تارنمای دفتر سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران. قابل دستیابی در لینک:https://iran.un.org/fa/45019-astqbal-brnamh-jhany-ghdha-az-hmayt-tarykhy-dwlt-zhapn-bray-paskhgwyy-bh-hmhgyry-wyrws-krwna
اظهارات سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به پرسش خبرنگاران در مورد اقدامات وزارت امور خارجه درخصوص ویروس بیماری کرونا (1398، بهمن 8).تارنمای وزارت امور خارجه. شناسه خبر: 572450. قابل دستیابی در لینک:https://mfa.gov.ir/portal/newsview/572450
آشنائی بیشتر با ویروس کرونا، علائم و اقدامات پیشگیرانه (1399، بهمن 2).تارنمای سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن.شناسه خبر: 571537. قابل دستیابی در لینک:https://china.mfa.gov.ir/portal/newsview/571537
برگزاری جلسه بررسی راهکار‌های مقابله با ویروس کرونا (1399، بهمن 11).تارنمای معاون اول رئیس جمهور.شناسه خبر: 7336. قابل دستیابی در لینک:http://www.fvpresident.ir/fa/news/7336
تأثیر سفر ظریف به چین بر سند 25 ساله (1399، مهر 17).خبرگزاری صدا و سیما.شناسه خبر: 2854169. قابل دستیابی در لینک: https://www.iribnews.ir/fa/news/2854169
تداوم حمایت‌های ارزشمند آلمان از فعالیت‌های برنامه جهانی غذا در ایران (2020، نوامبر 17).تارنمای دفتر سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران. قابل دستیابی در لینک:https://iran.un.org/fa/101075-tdawm-hmaythay-arzshmnd-alman-az-falythay-brnamh-jhany-ghdha-dr-ayran
جلسه ستاد ملی کرونا در حضور مقام معظم رهبری برگزار شد (1399، اردیبهشت 21).تارنمای ریاست جمهوری اسلامی ایران. شناسه خبر: 115233. قابل دستیابی در لینک: http://www.president.ir/fa/115233
دومین محموله پزشکان بدون مرز به تهران ارسال شد (1399، فروردین 4).خبرگزاری جمهوری اسلامی.شناسه خبر: 83724630. قابل دستیابی در لینک:www.irna.ir/news/83724630
دیدار سفیر ایران نزد دفتر سازمان ملل در ژنو با مدیرکل سازمان بهداشت جهانی (1398، اسفند 14).خبرگزاری دانشجویان ایران.شناسه خبر: 9812141138. قابل دستیابی در لینک:https://www.isna.ir/news/98121411138
سجادپور، سیدمحمدکاظم و رفعتی آلاشتی، زینب (1390). سیاست خارجی، بهداشت و امنیتبین‌المللی: چهارچوب مفهومی و عملیاتی.فصلنامه روابط خارجی، 3(3)،113-142.
سخنگوی وزارت خارجه چین: ظریف اولین وزیر خارجه‌ای بود که از مبارزه چین با کرونا حمایت کرد (1398، بهمن 16).خبرگزاری دانشجویان ایران.شناسه خبر: 98111612044. قابل دستیابی در لینک: https://www.isna.ir/news/98111612044
سید امامی، کاووس (1387).پژوهش در علوم سیاسی؛ رویکردهای اثبات‌گرا، تفسیری و انتقادی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
صفحه اخبار اختصاصی ایران در تارنمای دفتر منطقه‌ای شرق مدیترانه سازمان جهانی بهداشت:http://www.emro.who.int/irn/iran-news/
ظریف: واکسن روسی کرونا در ایران ثبت شد (1399، بهمن 7).خبرگزاری جمهوری اسلامی.شناسه خبر: 84200048. قابل دستیابی در لینک:
https://www.irna.ir/news/84200048
قانون وظایف وزارت امور خارجه (1394، دی 11).تارنمای مجلس شورای اسلامی. قابل دستیابی در لینک:https://www.parliran.ir/majles/fa/Content/_/2232
کِر، پائولین (1387). امنیت انسانی در کتاب امنیت بین‌الملل، نوشته مایکل شیهان (سید جلال دهقانی فیروزآبادی، ترجمه). فصلنامه مطالعات راهبردی، 11(3)، 241-260.
ماهان دلیل پرواز به چین را اعلام کرد: پاسخ به درخواست مکرر وزرا (1398، اسفند 22) روزنامه شرق، شماره 3668.
مقابله با کرونا؛ ایران و عراق باز هم کنار هم (1399، تیر 21).خبرگزاری جمهوری اسلامی.شناسه خبر: 83850073. قابل دستیابی در لینک:
https://www.irna.ir/news/83850073
وزارت خارجه فدرال آلمان در خصوص حمایت از مبارزه با اپیدمی کووید-19 در ایران (2020، مارس 3).تارنمای سفارت جمهوری فدرال آلمان در جمهوری اسلامی ایران. قابل دستیابی در لینک: https://teheran.diplo. de/ir-fa/-/2313338
Convertino, M. (2020). Japan’s pandemic response. Asia &the Pacific Policy Society Forum. (Published 15 June 2020). available at: https:// www.policyforum.net/japans-pandemic-response./
Fazal, T. M. (2020). Health Diplomacy in Pandemic Times. InternationalOrganization. (74), Issue: S1, 78-97.
Gauttam P., Bawa S. & Jaspal K. (2020). COVID-19 and Chinese Global Health Diplomacy: Geopolitical Opportunity for China’s Hegemony?.MillennialAsia, (11) issue: 3, 318-340.
Griffiths, J. & Amy W. ( 17 Feb 2020). 780 million people in China are. CNN. Living under travelrestrictionsduetothecoronavirusoutbreak available at: https://edition.cnn.com/2020/02/16/asia/coronavirus-covid-19-death-toll-update-intl-hnk/index.html.
Gupta, M. &Mansheetal S. (13 April 2020). COVID-19: China’s ‘HealthSilkRoad’ diplomacyinIranandTurkey. ORFonline. available at: https://www.orfonline.org/expert-speak/covid-19-chinas-health-silk-road-diplomacy-in-iran-and-turkey-64533/(last visited: 5 Feb 2020).
Qin A. & Javier C. Hernández (10 jan 2020). China Reports First Death from NewVirus. TheNewYorkTimes. available at: https://nyti.ms/2sUXK5P.
Verma, R. (2020). China’s ‘mask diplomacy’ to change the COVID-19 narrative in Europe. AsiaEuropeJournal, 18,205–209.
WHOTimeline - COVID-19. (27 April 2020) available at: https://www.who.int/news/item/27-04-2020-who-timeline---covid-19.
What is HumanSecurity? (2018). UnitedNationTrustFundforHumanSecurity, available at (6 march2021):
https://www.un.org/humansecurity/wpcontent/uploads/2018/04/What-is-Human-Security.pdf
