رژیم‌های چندجانبه کنترل صادرات؛ سازوکاری قانونی یا ابزار فشار سیاسی
الموضوعات :غلامحسین دهقانی 1 , فاطمه هاشمی 2
1 - دانشگاه تهران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد جنوب تهران
الکلمات المفتاحية: عدم‌اشاعه, کنترل صادرات, امنیت ملی, همکاری‌های بین‌المللی, توزیع توانمندی‌ها,
ملخص المقالة :
رژیم‌های چندجانبه کنترل صادرات از جمله ابزارهایی هستند که به‌منظور حفظ تفوق تکنولوژیک و به بهانه جلوگیری از گسترش سلاح‌های کشتار‌جمعی، طی شش دهه گذشته توسط کشورهای توسعه یافته غربی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. این رژیم‌ها، به‌ویژه طی دهه گذشته پس از حادثه یازده سپتامبر به‌طور بی‌سابقه‌ای از نظر کمی و کیفی گسترش یافته و در حال توسعه می‌باشند. درخصوص قانونی یا غیر‌قانونی بودن این رژیم‌ها بر‌اساس حقوق بین‌الملل، موافقان و مخالفان، نظرات مختلفی مطرح و تفاسیر متفاوتی ارائه کرده‌اند. در این تحقیق، به‌منظور ارزیابی این نظرات، ابتدا به بیان چارچوب نظری بحث می‌پردازیم. سپس از آنجا که در نظرات مخالفان و موافقان، رابطه این رژیم‌ها با رژیم‌های بین‌المللی عدم‌اشاعه مورد تأکید قرار گرفته، به‌طور اجمالی رژیم‌های بین‌المللی عدم‌اشاعه و رژیم‌های چندجانبه کنترل صادرات در خصوص تجهیزات و مواد مرتبط با سلاح‌های کشتار‌جمعی، سلاح‌های متعارف، موشک، مواد و کالاهای دومنظوره معرفی می‌شوند. در نهایت ضمن تبیین تحولات این رژیم‌ها و نظرات موافقان مبنی بر قانونی بودن و مخالفان مبنی بر غیر‌قانونی بودن رژیم‌های کنترل صادرات، با مقایسه تعهدات کشورهای عضو این رژیم‌ها با تعهداتشان تحت معاهدات بین‌المللی عدم‌اشاعه به این نتیجه می‌رسیم که این رژیم‌ها که با هدف ایجاد انحصار در دانش فنی و تکنولوژیک توسط اعضا تشکیل شده‌اند، با دیگر تعهداتشان تحت حقوق بین‌الملل مغایر می‌باشند.
