مسئله زنان سالمندِ تنهای ایرانی: مورد مطالعه استان تهران و البرز
الموضوعات :میرطاهر موسوی 1 , معصومه معارف وند 2 , مریم رهنما 3 , لاله معارف وند 4
1 - دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی
2 - استادیار گروه آموزشی مددکاری اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران
3 - دانشگاه علامه طباطبایی
4 - پژوهشگر آزاد
الکلمات المفتاحية: زنان, سالمند, تنهازیستی, ایران, توصیه‌های سیاستی,
ملخص المقالة :
زنان سالمندِ تنها، با توجه به شرایط جامعه، یکی از گروه های در معرض خطر محسوب می شوند و لازم است برنامة مشخصی برای حمایت از آنها پیش‌بینی شود. در ایران برنامة خاصی برای حمایت از زنان سالمندِ تنها طراحی و اجرا نشده و ضرروت دارد برای این منظور، نیازهای این گروه ارزیابی و اولویت‌بندی شود. در این پژوهش، برای بررسی این موضوع، ابتدا با کارشناسان، سیاستگذاران و مدیران و همچنین زنان سالمندِ تنها به صورت نیمهساختاریافته مصاحبه شد و سپس مصاحبه‌ها مورد تحلیل محتوا قرار گرفت. نمونه‌گیری به روش هدفمند و گلوله‌برفی در استان‌های تهران و البرز انجام گرفت و تا زمان دستیابی به اشباع ادامه یافت. داده‌ها با استفاده از مصاحبه‌های نیمهساختاریافته جمع‌آوری شد. متن مصاحبه‌ها پس از پیاده‌سازی در سه مرحله کدگذاری شد و مقوله‌ها و زیرمقوله‌ها به دست آمد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که مهمترین دلیل تنهازیستی زنان سالمند، فوت همسر و ازدواج فرزندان است. آنها برای حفظ استقلال خود، سعی می‌کنند با صرفه‌جویی منابع مالی خود را مدیریت کنند، مراقب سلامتی خود هستند و برای بیماری‌هایشان تحت درماناند. بسیاری از آنها در دورة سالمندی تمایلی به ازدواج مجدد ندارند. تغییر محل زندگی به دلیل فروش منزل در دورة سالمندی موجب می‌شود شبکة ارتباطی آنها در بسیاری موارد به فرزندان و خانواده آنها محدود شود و مشارکت اجتماعی در میان آنها محدود باشد. ارتباط با اعضای خانواده، مراقبت، استقلال، حمایت مالی، تعامل اجتماعی و مشارکت اجتماعی، امنیت و احساس امنیت، دسترسی جغرافیایی و خدمات بهداشتی-درمانی و توانبخشی، آموزش و ارتقای آگاهی و سرگرمی و داشتن اوقات فراغت متناسب با دورة سالمندی، از جمله موضوعاتی است که ضرورت دارد در سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های مربوط به زنان سالمندِ تنها مورد توجه قرار گیرند.
باستانی سوسن و فاطمه ذکریایی سراجی (1391) تفاوتهای جنسیتی در سالمندی: شبکه‌ها و حمایت‌های اجتماعی. مسائل اجتماعي ايران (دانشگاه خوارزمي)، دوره 3، شماره 1.
شمس قهفرخی، مهری (1398) تنها زیستی سالمندان در ایران بر حسب تفاوتهای سنی و جنسیتی: شیوع و عوامل مرتبط. پایش، دوره 18، شماره 4، صص 357- 367.
ضرغامی، حسین و حسین محمودیان (1395) مهاجرت فرزندان و احساس تنهایی والدین سالمند روستایی. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت دوره 5، دوره 19، صص 99-116.
علی کرمی، کریم، امیر ملکی، حمید عبداللهیان و مهدی رضایی (1398) تجربه زیسته تنهایی در بین زنان سالمند شهر بوکان. فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)، دوره 21، شماره 83، صص 7-30.
مرکز آمار ایران (1395) سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
موسوی، میرطاهر و ملیحه شیانی (1394) سرمایه اجتماعی و سلامت اجتماعی. تهران: انتشارات آگاه.
همدانچی، آریا (1399) واکاوی تجربه زیسته سالمندان هرگز ازدواج نکرده-یک مطالعه پدیدارشناسی: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، گروه سالمندی.
Bergland A, Engedal K (2011) Living Arrangements, Social Networks, Health, Mobility, and Balance of Older Women. Physical & Occupational Therapy In Geriatrics, 29 (2), 90-101.
Chicoine, J. L (2002) The essence of aging in place for unmarried elderly women of diverse background: doing phenomenology. Faculty MAPS, 26.
Chou KL, Ho AHY, Chi I (2006) Living alone and depression in Chinese older adults. Aging & Mental Health, 10 (6). 91-583.
Cresci MK, Yarandi HN, Morrell RW (2010) Pro-nets versus no-nets: Differences in urban older adults' predilections for Internet use. Educational Gerontology, 6 (6), 20-500.
Darab S, Hartman Y, Holdsworth L (2018) What women want: single older women and their housing preferences. Housing Studies, 33 (4), 43-525.
Dickins, M., Johnstone, G., Renehan, E., Lowthian, J., &Ogrin, R (2022) The barriers and enablers to service access for older women living alone in Australia. Ageing & Society, 42(4), 849-867.
Eshbaugh EM (2008) Perceptions of living alone among older adult women. Journal of community health nursing, 25 (3), 37-125.
Forward C, Khan HT, Fox P (2020) The health and well-being of older women living alone in the United Kingdom and beyond: a scoping review. Journal of Women & Aging, 1-14.
Ghahfarokhi MS (2019) Prevalence and correlates of living alone among elderly in Iran. Health Monitor Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research, 18 (4), 67-357.
Hamilton M, Hodgson H, Bradbury B, Ip M, Adamson E, van Toorn G (2020) Security in old age for older single women without children. University of Sydney.
Harold S (1992) EDUCATION IN LATER LIFE: THE CASE OF OLDER WOMEN. Educational Gerontology, 18 (5), 27-511.
Hodge H, Carson D, Carson D, L N, J G (2017) Using Internet technologies in rural communities to access services: the views of older people and service providers. Journal of Rural Studies, 54, 78-469.
Hoegman A-K (2015) Survival strategies late in life: living conditions of never-married elderly women in Gothenburg in the 1920s. Continuity and Change, 30 (2), 279-300.
Kaul N (2009) Elderly single women and urban property: when a room of one's ownbecomes a curse. Gender & Development, 17 (3), 493-502.
Kim J, Song Y, Kim T, Park K (2019) Predictors of happiness among older Korean women living alone. Geriatrics & gerontology international, 19 (4), 6-352.
Kim S-Y, Sok S (2013) Factors influencing the life satisfaction in the older Korean women living alone. Contemporary nurse, 44 (1), 9-111.
Kim Y (2018) How do low-income older women experience living in congregate housing? A qualitative study of housing welfare intervention for older adults living alone inSouth Korea. Asia Pacific Journal of Social Work and Development, 28 (1), 15-26.
Lim LL, Ng TP (2010) Living alone, lack of a confidant and psychological well‐being of elderly women in Singapore: the mediating role of loneliness. Asia‐Pacific Psychiatry, 2 (1), 33-40.
Łuczak P, Ławrynowicz M (2021) How did the great transformation shape housing pathways? The case of older women living alone. Housing Studies, 1-18.
Moncatar TR, Nakamura K, Rahman M, Seino K (2019) Health Status and Health Facility Utilization of Community-Dwelling Elderly Living Alone in the Philippines: A Nationwide Cross-Sectional Study. Health.11:1554-72.
Nesbitt O, Johnson L (2019) Homeless at home? Analysing the housing needs and insecurities of single, older, non-homeowning women. UQ UP Research Paper, (2).
Norekval T, Fridlund B, Rokne B, Wentzel-Larsen T, Nordrehaug J 62 (2010) Poster Moderated Living alone predicts long-term mortality in older women after myocardial infarction. European Journal of Cardiovascular Nursing, 9 (1-suppl):S11-S.
Reher D, Requena M (2017) Elderly women living alone in Spain: the importance of having children. European Journal of Ageing, 14 (3), 22-311. Sarkar S, Shekhar C, Mondal K (2012) Living Arrangements and Health Well Being among Elderly Women in India. Middle East Journal of Age and Ageing, 8-83: 1.
Saito T, Murata C, Aida J, Kondo K (2017) Cohort study on living arrangements ofolder men and women and risk for basic activities of daily living disability: findings from the AGES project. BMC Geriatrics, 17 (1), 183. Sharam A (2012) Getting in front of homelessness: housing single older women now.
Widhowati SS, Chen C-M, Chang L-H, Lee C-K, Fetzer S (2020) Living alone, loneliness, and depressive symptoms among Indonesian older women. Health Care for Women International, 41 (9): 96-984.
