مقایسۀ وجوه شیء‌وارگی در رمان‌های «خانه ادریسی‌ها» و «سرگذشت ندیمه»
الموضوعات :
بهزاد پورقریب
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه گلستان، ایران )
الکلمات المفتاحية: ¬فمینیسم, شیء‌وارگی, هویت, خانه ادریسی‌ها و سرگذشت ندیمه. ,
ملخص المقالة :
شیء‌وارگی، اصطلاحی است که در رویکرد فمینیستی برای نقد موقعیت زبان در جهان مدرن به کار می رود. در این نگرش مبتنی بر تفکر سرمایه داری، زن به‌مثابه شیء در نظر گرفته می شود و تمامی عوارض شیء شدن همچون تملک، بهره کشی و بی مصرف شدن بر او تحمیل می شود. شیء‌وارگی را رسانه‌ها، تبلیغات و فرهنگ عمومی چنان عادی می نمایند که به جزئی از فرهنگ بدل می شود. در رمان «خانه ادریسی‌ها»، یک انقلاب، جامعه را دگرگون می‌کند. خانه اشراف سنتی تصرف می شود، اما زنان به آزادی نمی رسند. حتی زنانی چون شوکت که در درجات بالای قدرت هستند، مجبورند زنانگی خود را انکار کنند و این اوج جنسیت زدگی و خودشیءانگاری زنان داستان است. از دیگر سو، رمان «سرگذشت ندیمه» از مارگارت اتود، ماجرای «افرد»، ندیمه‌ای است که در کشوری تخیلی به نام گیلاد زندگی می کند؛ جایی که زنان، حق خواندن ندارند. ارزش زنان تنها به باروری آنهاست. مسئلۀ اصلی پژوهش حاضر این است که نویسندگان آثار مورد نظر، چگونه شیء‌وارگی را برجسته کرده‌اند و با بازتولید آن در جهان داستان، مقومات و عوارض آن را در تجربه‌های زیستۀ شخصیت‌ها به نمایش گذاشته‌اند. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. پرسش اصلی این است که در این دو رمان، زنان چگونه به مثابه شیء تصویر شده‌اند و وجوه اشتراک و افتراق این دو رمان چیست؟ نتایج نشان می دهد که در جریان شیء‌وارگی، هویت زنان از دست می‌رود. مردان از زنان همچون ابزاری برای برآوردن مطامع خود بهره می‌برند. زنان در جایگاه برده، نام خود را از دست می دهند و عشق در آنان تقبیح می‌شود.
بتلاب اکبرآبادی، محسن و فرزانه مونسان (۱۳۹۵) «کهن¬الگوی زن در آثار غزاله علیزاده»، متن-پژوهی ادبی، شماره ۶۹، صص ۱۸۱-۲۰۴.
دستغیب، عبدالعلی (۱۳۷۶) «حلقه¬های متفاوت نویسندگی دردهه چهل»،گزارش، شماره۷۶، صص ۴۰-۴۶.
علیزاده، غزاله (۱۳۹۵) خانه ادریسی¬ها، چاپ هفتم، تهران، توس.
غلام، محمد (۱۳۸۳) «جامعه¬شناسی رمان معاصر»، زبان وادبیات فارسی، شماره ۴۵ و۴۶، صص ۱۲۹-۱۷۳.
فرضی، حمیدرضا و رستم امانی آستمال (۱۳۹۱) «بازتاب رئالیسم در رمان خانه ادریسی‌ها»، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک¬شناسی، سال سوم، شماره ۹، صص ۱۳۵-۱۶۰.
محمدی آسیابادی، علی و افروز نجابتیان (۱۳۸۶) «جلوه‌های زنانه در خانه ادریسی‌ها»، مجله ادبیات و علوم انسانی شهرکرد، شماره ۱۸ و ۱۹، صص ۱۶۸-۱۸۰.
محمدی، فتاح (۱۳۷۸) «خانه ادریسی‌ها»، بایا، شماره ۳، صص ۱۲-۱۶.
یداللهی شاه راه، رؤیا (۱۳۹۲) «تکامل شخصیت وهاب در زمینه عشق در داستان «خانه ادریسی‌ها» بر مبنای الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل»، نقد ادبی، شماره ۲۴، صص ۱۶۹-۱۹۸.
Atwood, Margaret (1986) The Handmaid’s Tale, New York, Anchor Book, Print.
Bartky, Sandra Lee (1990) Femininity and Domination, Studies in the Phenomenology of Oppression, New York, Routledge, ISBN 9780415901864.
Bloom, Harold (1987) Ed., Modern Critical Views, New York, New Haven, Philadelphia, Chelsea House Publishers.
Bordo, Susan (1993) Unbearable Weight, Feminism, Western Culture, and the Body, Berkeley, University of California Press, Print.
Bouaffoura, Maroua (2012) The Dystopic Body in Margaret Atwood’s The Handmaid’s Tale, Mai.
Butler, Judith (1990) Gender Trouble, Feminism and the Subversion of Identity, New York and London, Routledge.
Dworkin, Andrea (2000) Scapegoat, The Jews, Israel, and Women's Liberation, New YorkFree Press, ISBN 9780684836126.
Gulick, Angela Michelle (1991) The Handmaid's Tale by Margaret Atwood, Examining its Utopian, Dystopian, Feminist and Postmodernist Traditions.
Iowa State University, Ames, Iowa.
Hooks, Bell (1984) Feminist Theory from Margin to Center, Boston, MA, South End Press, Print.
Johnson, Tara J (2004) The Aunts as an Analysis of Feminine Power in Margaret Atwood's The Handmaid's Tale.
Nebula 1. 2. Sept.
Mackinnon, Catherine (1989) Toward a Feminist Theory of State, Cambridge, Mass.
, Harvard University Press.
Porfert, Joseph (2011) Hell on Earth, The Feminist Dystopia of The Handmaid’s Tale, Department of English Publications, Old Dominion University, Norfolk.
