صورت بندی فلسفه تعلیم و تربیت ضمنی در فرهنگ ایران باستان
الموضوعات :
دکتر سمانه خلیلی
1
()
خسرو باقری
2
(دانشگاه تهران )
الکلمات المفتاحية: فرهنگ, ایران باستان, آموزش و پرورش, فلسفه ضمنی تعلیم و تربیت,
ملخص المقالة :
هدف این مقاله استخراج فلسفه تعلیم و تربیت ایران بر مبنای ویژگی‌های فرهنگی ایران باستان است. به این منظور، با در نظر داشتن تعریف تیلور از فرهنگ و تأکید بر چهار عنصر اثرساز شامل حکومت، شرایط اجتماعی، دین و آموزش و پرورش و با استفاده از روش‌های تحقیق تاریخی، تحلیل استعلایی و استنتاج به تحلیل و صورت‌بندی فلسفه تعلیم و تربیت ضمنی ایران باستان پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش شامل هدف غایی تربیت، مفهوم اساسی تربیت، مبانی فلسفی (انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی و ارزش‌شناسی) و اصول حاصل از آن می‌باشند. بررسییافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که هدف غایی تعلیم و تربیت«دست‌یابی به خیر» است و در این راستا به ابعاد مختلف وجود انسان توجه می‌شود و این نکته، به‌ویژه در وجه فردی، از نقاط مثبت فلسفه ضمنی تربیت ایران باستان است. در بخش مربوط به انسان‌شناسی، نگاه جبری به انسان و توانایی‌هایش، همچنین عدم تحرک اجتماعی و تعلق به طبقه اجتماعی خاص، قابل انتقاد است. در حیطه معرفت‌شناسی، وابستگی معرفت به طبقات اجتماعی، عدم توجه به ارزش فی‌نفسه دانش و تسلط رویکردهای تقلیدی در برابر تعقلی از نقاط ضعف این فلسفه تربیتی است. در حیطه ارزش‌شناسی نیز نقاط قوت و ضعفی وجود دارند. در بعد اجتماعی پای‌بندی به ارزش‌های طبقاتی و عدم قدرت انتخاب در آن‌ها نقطه منفی به‌حساب می‌آید. اما در حیطه فردی و ارزش‌های فردی، پای‌بندی افراد و نقش خانواده در انتقال ارزش‌ها از نقاط مثبت به‌شمار می‌رود.
افلاطون (1357). دوره آثار افلاطون، مترجم: حسن لطفی، تهران: خوارزمی.
افلاطون (1386). جمهور، مترجم: فواد روحانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ایوانف، گ. و همکاران (1349). تاریخ ایران: ایران باستان، مترجمان: سیروس ایزدی و حسین تحویلی، تهران: انتشارات دنیا.
باقری، خسرو (1387). در آمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات علمی- فرهنگی.
باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس و توسلی، طیبه (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بیات، عزیز الله (1368). کلیات تاریخ و تمدن ایران پیش از اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
بیژن، اسدالله (1350). سیر تمدن و فرهنگ در ایران باستان، تهران: انتشارات ابن‌سینا.
پانوسی، استفان (1381). تأثیر فرهنگ و جهان بینی ایرانی بر افلاطون، تهران: انتشارات انجمن فلسفه ایران.
پیرنیا، حسن (1311). ایران باستان، تهران: انتشارات ابن‌سینا.
تامین، مولین ماروین (1385). جامعه‌شناسی قشربندی و نابرابری‌های اجتماعی نظری و کاربردی، مترجم: عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: نشر توتیا.
تکمیل همایون، ناصر (1385). آموزش و پرورش در ایران، تهران: انتشارات پژوهش فرهنگی.
حكمت، عليرضا (1350). آموزش و پرورش در ايران باستان، تهران، انتشارات: موسسه تحقيقات و برنامه‌ريزي علمي و آموزشي.
دیاکونف، ایلیا گرشویچ (1345). تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران: علمی و فرهنگی.
زیباکلام، صادق (1379). ما چگونه ما شدیم، تهران: انتشارات روزنه.
سرکارآرانی، محمدرضا (1382). اصلاحات آموزشی و مدرن سازی با تأکید بر مطالعه تطبیقی آموزش و پرورش ایران در ژاپن، تهران: نشر روزنگار.
سلطان‌زاده، حسین (1364). تاریخ مدارس ایران از عهد باستان تا تأسیس دارالفنون، تهران: انتشارات آگاه.
صدیق، عیسی (1349). تاریخ فرهنگ ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طباطبایی، سید جواد (1375). زوال اندیشه سیاسی در ایران، تهران: انتشارات کویر.
عطایی، امید (1384). پیامبر آریایی، تهران: انتشارات عطایی.
فرای، ریچارد (1377). میراث باستانی ایران، مترجم: مسعود رجب نیا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کخ، هاید ماری (1376). از زبان داریوش، مترجم: پرویز رجبی، تهران: کارنگ.
کربن، هانری (1390). سهروردی و افلاطونیان، مترجم: رضا کوهکن، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
کریستنسن، آرتور (1345). ایران در زمان ساسانیان، مترجم: رشید یاسمی، تهران: ابن سینا.
کورتیس، جان (1387). ایران باستان به روایت موزه بریتانیا، مترجم: آذر بصیر، تهران: انتشارات امیرکبیر.
گزنفون (1388). کوروش نامه، مترجم: رضا مشایخی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
گیدنز، آنتونی (1383). جامعه شناسی، مترجم: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
گیرشمن، رومن (1372). ایران از آغاز تا اسلام، مترجم: محمد معین، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لهسایی زاده، عبدالعلی (1377). نابرابري و قشر بندي اجتماعی ، شـیراز: انتـشارات دانـشگاه شیراز.
مجتبایی، فتح الله (1352). شهر زیبایی افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان، تهران: انجمن فرهنگ ایران.
ملکم، سرجان (1380). تاریخ کامل ایران، مترجم: اسماعیل حیرت، تهران: افسون.
موسوی، سید حسن (1380). شناخت و نقد منابع تاریخ ایران باستان، شیراز: نشر دانشگاه شیراز.
موله، م. (1363). ایران باستان، مترجم: ژاله آموزگار، تهران: انتشارات توس.
مهراز، رحمت الله (1355). آرمانهای انسانی در فرهنگ و تمدن ایران و غرب، تهران، انتشارات دانشگاه ملی.
مینوی، مجتبی (1354) . نامه تنسر، تهران: انتشارات خوارزمی.
نادری، عزت الله و سیف نراقی، مریم (1385). روش‌های تحقیق در علوم انسانی با تأکید بر علوم تربیتی، تهران، انتشارات بدر.
هرودوت (1336). تاریخ هرودوت، مترجم: هادی هدایتی، تهران: دانشگاه تهران.
هوار، کلمان (1386). ایران و تمدن ایرانی، مترجم: حسن انوشه، تهران: انتشارات امیرکبیر.
Cox, O. C. (1944). Class and caste: A Definition and a Distinction, The Journal of Negro Education, 13 (2), 139- 149.
Davies, M. (2001). Explicit and implicit knowledge: Philosophical aspects, In N. J. Smelser & P. B. Baltes (eds.), International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences. Amsterdam: Elsevier Science.
Davis, K. and Moore W. E. (1945). Some Principle of Stratification, American Sociological Review, 10 (2), 242-249.
Malaysia Education blue print 2013-2025 (Preschool to post-secondary Education) (2013), Ministry of education Malaysia: Kementerian Pendidikan.
Weber, M. (2004). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism, Bucharest: Antet Publishing House.
Weber, M. (1958). The three types of legitimate rule, Berkeley Publications in Society and Institutions, 4 (1): 1-11.
