واکاوی و دسته بندی عوامل و ظرفیت¬های موثر بر ارتقای وضعیت سرمایه اجتماعی با روش تحلیل علی لایه¬ای
الموضوعات :حاکم قاسمی 1 , مهدی نیکویه 2 , شهریار شیرویه پور 3
1 - دانشیار علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
2 - دکتری آینده پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی،مدرس دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
3 - دانشجوی دکتری آینده پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
الکلمات المفتاحية: سرمایه اجتماعی, آینده‌پژوهی, تحلیل لایه‌ای علت‌ها,
ملخص المقالة :
سرمایه اجتماعی دارایی و اعتباری است که از روابط اجتماعی حاصل می‌شود. برخورداری از این سرمایه موجب تسهیل در پیشبرد امور، کاهش هزینه‌ها و ذخیره کردن سرمایه‌ها می‌شود. اهمیت آن به حدی است که وجود آن موجب اثربخشی و بهینه شدن امور برای بهره‌برداری از سایر سرمایه‌ها می‌گردد. بااین‌وجود تاکنون اقداماتی که جهت جلوگیری از کاهش این سرمایه ارزشمند صورت گرفته است نتوانسته توفیقی حاصل نماید و همچنان شناسایی عوامل مؤثر بر وضعیت سرمایه اجتماعی و آثار و پیامدهایی که می‌تواند داشته باشد ضرورت دارد. در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها به‌عنوان یکی از روش‌های آینده‌پژوهی برای بررسی عمیق علت رخداد یک پدیده در لایه‌های مختلف، به شناسایی عوامل مؤثر بر وضعیت سرمایه اجتماعی در چهار لایه پرداخته‌شده است. بر این اساس این عوامل در چهار لایه لیتانی، سیستمی، جهان‌بینی و استعاره‌ای مشخص و دسته‌بندی و بر همین مبنا ظرفیت‌های موجود در استان برای ارتقای وضعیت سرمایه اجتماعی در این چهار لایه تعیین‌شده‌اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که توجه به عوامل موثر در لایه های زیرین مثل لایه جهان بینی و گفتمان و همچنین عوامل موثر لایه اسطوره و استعاره می تواند تا حدود زیادی به کمک مسئله کاهش سرمایه اجتماعی آمده و با کاربست راهبردهایی بر مبنای همین روش می توان به ارتقا سرمایه اجتماعی امیدوار تر بود
آزاد، محرم؛ رحمتی فیروز جاه، علی؛ عباسی اسفجیر، علی‌اصغر (1398). بررسی ارتباط سرمایه‌ی اجتماعی با توسعه‌ی پایدار شهری (مطالعه‌ی موردی: استان مازندران). مطالعات جامعه‌شناختی شهری دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 20، صفحه 197-220.
استاد رحیمی، رضا؛ زالی، نادر. (1392). بررسی وضعیت مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی شهری در شهرهای مرکزی استان آذربایجان. جامعه‌شناسی کاربردی، 24(1), 209-230.
توانا، مصطفی؛ مهری، اکبر. (1395). بررسی و تحلیل ابعاد سرمایه اجتماعی و تأثیر آن بر مؤلفه‌های امنیت در محلات تاریخی شهر (نمونه موردی: بافت تاریخی شهر ورامین). فصلنامه علمی تخصصی دانش انتظامی ویژه شرق تهران، 3(9), 63-90.
چلبی، مسعود (1395). تحلیل نظری و تطبیقی در جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.
حسینی، سید امیرحسین؛ زهرا علمی (میلا) و محمود شارع پور (1386). رتبه‌بندی سـرمایه اجتماعی در مراکز استان‌های کشور، رفاه اجتماعی، پاییز، 726، 59-84.
خزایی، سعید؛ جلیلوند، محمدرضا؛ نصرالهی ، لیلا (1394). بررسی نظری روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها در حوزه آینده‌پژوهی. فصلنامه مطالعات آینده‌پژوهی، سال دوم، شماره 6،71-102.
درویشی, محمدرسول؛ قائدی, محمدرضا؛ کشیشیان سیرکی, گارینه؛ توحیدفام, محمد. (1399). تحلیلی بر توسعه پایدار شهری با تکیه بر شاخصه های سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی (نمونه موردی: منطقه ۲ شهر تهران). فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری, 11(40), 201-216.
دینی ترکمانی، علی (1385). تبیین افول سرمایه اجتماعی. رفاه اجتماعی. ۶ (۲۳): ۱۴۷-۱۷۲
رحمت الهی، حسین؛ آقامحمدآقایی، احسان؛ بالوی، مهدی. (1395). کاهش سرمایه اجتماعی، دولت و مشارکت مردم. مجله علمی مدیریت سرمایه اجتماعی, 3(3), 435-461. doi: 10.22059/jscm.2016.60666
زبیری، هدی؛ ابراهیمی پورفائز، سهند. (1393). تورم و کاهش سرمایه اجتماعی ایران. فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه. ۱۹ (۴) :۱۸۳-۲۱۴.
سعادت، رحمان (1385). تخمین سطح و توزیع سرمایه اجتماعی استان‌ها، رفـاه اجتمـاعی، زمستان . ۶ (۲۳) :۱۷۳-۱۹۶.
عبدالهی، محمد؛ موسوي، میر طاهر (1386). سرمایه اجتماعی در ایران؛وضـعیت موجـود، دورنماي آینده و امکان شناسی گذار، رفاه اجتماعی، تابستان، ۶ (۲۵) :۱۹۵-۲۳۴.
عنایت اله، سهيل (1388). تحليل لایه‌لایه‌ای علت‌ها: نظریه و مورد کاوی یك روش‌شناسی یكپارچه و متحول ساز آینده‌پژوهی (مجموعه مقالات).، ترجمه مسعود منزوی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسه آموزشی و تحقيقاتی صنایع دفاعی، جلد اول و دوم.
غفاری، غلامرضا (1394). سنجش سرمایه اجتماعی کشور (موج دوم). پژوهشگاه فرهنگ و ارتباطات
قاسمی, حاکم, نیکویه, مهدی, شیرویه پور, شهریار. (1400). راهبردهایی جهت بهبود سرمایه اجتماعی در ایران: رویکردی آینده‌پژوهانه با کاربست روش تحلیل لایه‌ای علت. فصلنامه انجمن علوم مدیریت ایران, 16(63), 135-160.
قاسمی، حاکم؛ نیکویه، مهدی؛ شیرویه پور، شهریار؛ کشاورز ترک، عین‌الله (1399). بررسی و تحلیل وضعیت سرمایه اجتماعی برای سیاست‌گذاری در آینده (موردمطالعه: استان قزوین)، مدیریت سرمایه اجتماعی،زمستان، 24: 34-67.
قنبری, علی اله. (1394). بررسی موضوع مهاجرت به تهران با استفاده از روش تحلیل لایه‌لایه علی. آینده‌پژوهی مدیریت, 26(شماره 1 (پیاپی 102)), 27-40.
مجنونی توتاخانه, علی؛ مفرح بناب, مجتبی؛ حامدوران, شیما. (1396). تحلیل وضعیت سرمایه اجتماعی در سکونتگاه‌های شهری میانه اندام مطالعه موردی: شهر بناب. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای, 7(4), 19-32.
موسوی خامنه، مرضیه، (1396). مطالعه تطبیقی- تحلیلی رابطه قومیت و سرمایه اجتماعی با شاخص‌های توسعه‌یافتگی (شاخص رفاه خانوار) در دو منطقه هندیجان و بهبهان، تهران، دانشگاه الزهرا، دانشکده اقتصاد و حسابداری
انگلیسی
Abbasi, A., Wigand, R. T., & Hossain, L. (2014). Measuring social capital through network analysis and its influence on individual performance. Library & Information Science Research, 36(1), 66-73.
Abdolahi, M., & Moosavi, M. (2007). Social Capital in Iran: Current Status, Prospect, and Feasibility. Refahj. 6 (25):195-234. [in Persian]
Adam, F., & Rončević, B. (2003). Social capital: recent debates and research trends. Social science information, 42(2), 155-183.
Azad, M., Rahmani Firuozjah, A., & Abbasi Asfajir, A. (2019). Investigating the Relationship between Social Capital and Sustainable Urban Development (Case Study: Mazandaran Province) .Urban Sociological Studies, 9(30), 89-124. [in Persian]
Bourdieu, P. (1986). The force of law: Toward a sociology of the juridical field. Hastings LJ, 38, 805.
Carrillo Álvarez, E., & Riera Romaní, J. (2017). Measuring social capital: further insights. Gaceta sanitaria, 31, 57-61.
Castle, E. N. (2002). Social capital: An interdisciplinary concept. Rural sociology, 67(3), 331-349.
Chalabi, M. (1395). Theoretical and Comparative Analysis in Sociology, Tehran: Ney Publishing. [in Persian]
Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American journal of sociology, 94, S95-S120.
Darvishi, M., Ghaedi, M., Keshishian Sirki, G., Tohid Fam, M. (2020). Sustainable Urban Development Based on Social Capital and Public Trust Indicators, Case Study: District 2, Tehran. , Journal of Urban Research and Planning. 11(40), 201-216. [in Persian]
Dini, T. A. (2007). An explanation for falling of social capital in Iran. refahj.6 (23):147-172. [in Persian]
Enfield, R. P., & Nathaniel, K. C. (2013). Social capital: Its constructs and survey development. New directions for youth development, 2013(138), 15-30.
Field, J. (2008). Learning transitions in the adult life course: Agency, identity and social capital. Learning Transitions in the Adult Life Course: agency, identity and social capital, 49-57.
Forsell, T., Tower, J., & Polman, R. (2020). Development of a scale to measure social Capital in Recreation and Sport Clubs. Leisure Sciences, 42(1), 106-122.
Ghaffari, G. (2015). Measuring the social capital of the country (second wave). Culture and Communication Research Institute Publications. [in Persian]
Ghanbari, A. (2015). Investigation of Immigration to Tehran Using Causal Layered Analysis (CLA). Future study Management, 26(102), 27-40. [in Persian]
Ghasemi, H., Nikooye, M., Shirviehpour, Sh., & Keshavarz Tork., E, (2020). Investigation and analysis of social capital status for future policy-making (case study: Qazvin province), Social Capital Management, winter, 24: 34-67. [in Persian]
Hoffman, J. (2012). Unpacking images of China using causal layered analysis. Journal of Futures Studies, 16(3), 1-24.
Hosseini, A. H, Elmi, Z., & Sharipour, M. (2007). Social Capital Ranking in the Provincial Centers of the Country, Social Welfare, fall, 726, 59-84. [in Persian]
Inayatullah, S. (2008). Six pillars: futures thinking for transforming. Foresight.
Inayatullah, S. (2009). Causal layered analysis: An integrative and transformative theory and method. Translated by: Massoud Manzavi, Defense Research Science and Technology Research Center, Defense Industries Educational and Research Institute, Volumes I and II. [in Persian]
Inayatullah, S. (2013). Futures studies: theories and methods. There’sa future: Visions for a better world, 36-66.
Khazaei, S., Jalilvan, M. N., Nasrollahi, L. (1394). Theoretical study of the method of layer analysis of causes in the field of futures research. Quarterly Journal of Future Studies, Second Year, 6, 71-102. [in Persian]
Majnouni -Toutakhane, A., Mofareh-Bonab, M., Hamedvaran, S. (2017). Status analysis of social capital in middle cities residential (Case study: Bonab City). Geography (Regional Planning), 7(4), 19-32. [in Persian]
Matthews, P. (2016). Social media, community development and social capital. Community Development Journal, 51(3), 419-435.
Moore, S., & Kawachi, I. (2017). Twenty years of social capital and health research: a glossary. J Epidemiol Community Health, 71(5), 513-517.
Mousavi Khameneh, M. (2017). Comparative-analytical study of the relationship between ethnicity and social capital with indicators of development (household welfare index) in the two regions of Hindijan and Behbahan, Tehran, Al-Zahra University, Faculty of Economics and Accounting. [in Persian]
Nicholson, M., & Hoye, R. (2008). Community sport/recreation members and social capital measures in Sweden and Australia. In Sport and social capital (pp. 185-206). Routledge.
Ostad Rahimi, R., Zali, N. (2013). Investigating the Situation of Urban Social Capital Components in the Central Cities of East Azerbaijan province. Applied Sociology, 24 (1), 209-230. [in Persian]
Putnam, R. D. (Ed.). (2004). Democracies in flux: The evolution of social capital in contemporary society. Oxford University Press, USA.
Rahmatollahi, H., Aghamohammadaghaee, E., Balavi, M. (2016). Reducing social capital; state and participation of people. Social Capital Management, 3(3), 435-461. doi: 10.22059/jscm.2016.60666. [in Persian]
Saadat, R. (2007). The Estimation of Level and Distribution of Social Capital in Iran's Provinces. Refahj. 6 (23):173-196. [in Persian]
Tavana, M., Mehri, A. (2016). Analyze the different aspects of social capital and its impact on security parameters in historic neighborhoods (Case study: the historic fabric of the city of Varamin). Police Science Quarterly Of East Tehran, 3(9), 63-90. [in Persian]
Zobeiri, H. & Ebrahimi Pour Faez, S. (2014). Inflation and Reduction of Social Capital in Iran. JPBUD.19 (4):183-214. [in Persian]
