نقد و بررسی مولفه های مدیریت فقهی
الموضوعات :علی فکور 1 , علی شیرخانی 2 , محمد ترابی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامي، قم
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، قم
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، قم
الکلمات المفتاحية: عبدالکریم سروش, فقه, مدیریت, مدیریت فقهی,
ملخص المقالة :
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و حاکمیت ولایت فقیه و ورود فقه جعفری به عرصه مدیریت کشور، رویکرد ها، تعاریف و جهت گیری های متنوعی درباره مدیریت فقهی ارائه شده است. دکتر سروش یکی از منتقدین معروف این عرصه می باشد. یکی از نقدهای اساسی ایشان به مدیریت فقهی، تناقض و عدم امکان چنین مدیریتی است. ایشان با بیان اینکه کار فقه فقط بیان احکام رفع خصومت است نه برنامه‌ریزی، تدبیر جامعه را به علم می سپارد و مدیریت فقهی را در تقابل با مدیریت علمی معرفی می کند. تحقیق پیش رو قصد دارد با روش عقلی و فلسفی به تبیین و نقد نظر ایشان بپردازد و در کشف معنای عمیق و درست مدیریت فقهی و صیانت از آن در برابر شبهات قدم بر می دارد. نتیجه به دست آمده از تحقیق بیانگر این است که بر خلاف پندار دکتر سروش، ادیان به طور اعم و اسلام به طور اخص از برنامه ریزی و مدیریت بیگانه نیستند بلکه شریعت الهی در بطن خود مدیریت لازم، برای اداره کشور را دارا است و قواعد کلی برای تطبیق بر جزییات در تمام اعصار را دربر دارد و مدیریت فقهی به معنی نفی مدیریت علمی نیست بلکه به معنی سنجش قواعد علوم با ارزش‌های دینی و احکام الهی (فقه اکبر) می‌باشد زیرا فقه به معنای احکام فردی، فقه اصغر است و فقه به معنای اعم، فراتر از این و اعم از باورها، ارزش ها، مشروعیت و مناسک در تمام ابعاد فردی و اجتماعی است.
قرآن
تقوی، سیدرضا(1368)، نگرشی بر مدیریت اسلامی. تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
جمال الدين، محمدبن مكرم بن منظور( 1377). لسان العرب. تهران: انتشارات صبا.
جوادی عاملی، عبد الله( 1389)، دین و مدیریت کارآمد. مجله پاسدار اسلام.شماره 296.
جوهرى، اسماعيل بن حماد، الصحاح(393 ه ق)، تاج اللغة و صحاح العربية، چاپ اول. بيروت – لبنان: دار العلم للملايين
حر عاملی، محمدبن حسن(1409ق)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه. مصحّح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت. چاپ اول. قم: انتشارات مؤسسه آل البیت (ع).
حسن بن زین الدین(بی تا). معالم الدین، قم: دفتر انتشارت اسلامی.
خسرو پناه، عبدالحسین(1388)، فقه در محک زمانه، چاپ اول، تهران: کانون اندیشه جوان
رضاییان، علی(1384). اصول مدیریت، تهران: انتشارات سمت،چاپ17.
زمخشری، محمودبن عمر(1407 هق)، الکشاف عن حقائق التنزیل. چاپ سوم. بیروت: دار الکتاب العربی
سروش،عبدالکریم(1388).فربه تر از ایدیولوژی،تهران: موسسه فرهنگی صراط.
.............................(1376).مدارا و مدیریت،تهران: موسسه فرهنگی صراط.
.............................(1378). فقه در ترازو. کیان شماره 46.
............................ .(1372). فربه تر از ایدیولوژی. کیان شماره14.
............................ (1372). حکومت دموکراتیک دینی.کیان شماره 11.
............................ .(1384). من و مصباح هم داستانیم. بازتاب اندیشه 67.
............................ ( 1385). سنت و روشنفکری دینی. بازتاب اندیشه84.
............................ .(1377). دین اقلی و اکثری. کیان شماره41.
............................ (1377). ذاتی و عرضی در دین. کیان شماره42.
............................. 1375. تحلیل مفهوم حکومت دینی. کیان شماره32.
............................. 1374. خدمات و محسنات دین. کیان شماره 27.
شهیداول، محمد بن مکی، القواعد و الفواید، چاپ اول، قم: انتشارات کتابفروشی،بی تا.
شهیدثانی، زین الدین بن علی(1398)، منیه المرید فی آداب المفید و المستفید. قم: بوستان کتاب قم.
طبرسى، امین الدین ابوعلى الفضل بن الحسن. مجمع البیان. تهران: ناصر خسرو. بی تا.
طباطبایی، سیدمحمدحسین(1417 ق)، تفسیرالمیزان. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
طوسی، ابوجعفر، محمدبن حسن( 1403 هق)، عده الاصول. چاپ اول. قم: انتشارات آل البیت.
طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار الحیاء التراث العربی. بی تا.
غزالی، محمدبن محمد( 1410ق). المستصفی من علم الاصول، بیروت: شرکه دارالارقم ابن ابی الارقم.
كركى، محقق ثانى، على بن حسين،( 1414ه.ق)، جامع المقاصد في شرح القواعد، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البيت عليهم السلام،
مطهری، مرتضی( 1392)، امامت و رهبری. تهران: انتشارات صدرا.
موسوی خمینی، سیدروح الله ( 1395)، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی (قدس‌سرّه).
موسوی خمینی،سید روح الله(1382). صحیفه امام،تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
موسوی خمینی، سیدروح الله(1421 هـ.ق)، کتاب البیع. چاپ اول. تهران: مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی (قدس‌سرّه).
