شناسایی دسته دایک‌های مختلف بر پایة روش‌های زمین-اطلاعاتی در پهنة فلززایی طارم- شمال غرب ایران
الموضوعات :صادق افشار نجفی 1 , عزیز رحیمی 2 , تقی نبئی 3 , مهناز رضائیان 4
1 - دانشگاه گلستان
2 - دانشگاه گلستان،
3 - دانشگاه پیام نور مرکز قزوین
4 - دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان
الکلمات المفتاحية: پهنة ارومیه- دختر, دسته درزه, دور سنجی, لندست,
ملخص المقالة :
پهنة فلزایی طارم با روند شمال غربی- جنوب شرقی، از لحاظ زمین ساختی در شمال غرب پهنة ارومیه- دختر قرار گرفته است. این پهنه توسط گسل‌های اصلی با روند شمال غربی- جنوب شرقی و نوع دوم با روندهای شمال غربی- جنوب شرقی، شمالی- جنوبی، شمال شرقی- جنوب غربی و شرقی- غربی قطع شده است. در این پهنه دسته دایک‌هایی با ترکیب و روند مختلف رخنمون دارند که از دیدگاه ساختاری تاکنون مورد توجه نبوده است. به همین دلیل برای شناسایی و مطالعة زمین ساختی دایک‌ها، روش زمین- اطلاعاتی شامل تفسیر تصاویر ماهواره‌ای لندست 5 (سنجندة TM) برای شناسایی و ردیابی دایک، بررسی تصاویر گوگل ارث و بینگ، تهیه نقشة اولیة دایک‌ها و همچنین مطالعات ساختاری در مقیاس رخنمون و مزوسکوپی انجام گرفته شده است. نتایج نشان می‌دهد که پهنة برشی بین گسل‌های طارم و زنجان به همراه شکستگی‌های ریدل (R) و آنتی ریدل (Rꞌ) حاصل از آنها به‌عنوان عامل اصلی کنترل ساختاری دایک‌های منطقه شناسایی شدند. بر اساس نمودارهای گلسرخی بیشتر دایک‌های نیمه قائم، با روند 120 درجه همروند با یکی از دسته درزه‌های اصلی منطقه نفوذ کرده است. دایک‌های با ترکیب مافیک و حد واسط در چهار دسته با روندهای آزیموتی 030، 060، 120 و 150 درجه و دایک های اسیدی در دو دسته با روندهای 120 و 150 درجه رخنمون دارند. بر پایة مطالعات صحرایی از جمله تقاطع دایک های مختلف، دایک‌های مافیک با روند شمال شرقی- جنوب غربی به‌عنوان جوان‌ترین روند در منطقه است.
اردکان، م. شبانیان، ا. منصف، ا.، 1395. بررسی نقش جنبشهاي سنوزوییک (الیگوسن- کواترنري) در شکل گیري درة طارم. پایان نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایۀ زنجان، 101.
بهارفیروزی، خ.، 1391. بررسی زمین شناسی اقتصادی و پتروژنز کانی ساز یهای طلا در پهنه های سیلیسی موجود در مجموعه ماگمایی ترشیری جنوب باختر سبلان. پایان نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 192.
حسین زاده، م.ر. مغفوری، س. مؤید، م. فریداصل، و.، 1395. معرفی کانسار مس ماری به عنوان یک ذخیرة چینه کران مانتو در پهنة طارم، شمال غرب ایران. فصلنامة زمین شناسی ایران، 38، 37-17.
حیدریان دهکردی، ن. توکل، م.ح. پورمحمدی، س.، 1396. پتانسیل سنجی رسوبات آبراهه ای منجیل با استفاده از GIS. فصلنامة زمین شناسی ایران، 43، 108-95.
شهبازی، س. قادری، م. و معدنی پور، س.، 1396. نقش پهنة نیمه شکنای زنجان- منجیل در کنترل کانه زایی سرب- روی- طلا- نقره (مس) زه آباد، شمال غرب قزوین. سی و ششمین گردهمایی و سومین کنگرة بین المللی تخصصی علوم زمین،122-110.
قاسمی، س. مهرابی، ب. عزیزی، ح.، 1395. کانی شناسی، ژئوشیمی و دگرسانی کانه ها در رگه های اپی ترمال کانسار گلوجه، شمال زنجان. فصلنامة زمین شناسی ایران، 42، 25-1.
قطب تحریری، ف. و حق نظر، ش.، 1392. پتروگرافی و ژئوشیمی آنکلاوها در گرانیتوئید چیذر در جنوب غرب منجیل. هفدمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، 245-237.
ناظمی، ا. و قطب تحریری، ف.، 1393. پترولوژی، ژئوشیمی و کانی سازی در گرانیت ها و دایک‌های چیذر در جنوب غرب منجیل. دومین همایش ملی پترولوژی کاربردی،494-480.
نبوی، م. ح.، 1355. دیباچه ای بر زمین شناسی ایران. سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور. 110.
-Agard, P., Omrani, J., Jolivet, L., Whitechurch, H., Vrielynck, B., Spakman, W., Monié, P., Meyer, B. and Wortel, R., 2011. Zagros orogeny: a subduction-dominated process. Geological Magazine, 148, 692–725.
- Airoldi, G., Muirhead, J.D., White, J.D. L. and Rowland, J., 2011. Emplacement of magma at shallow depth: insights from field relationships at Allan Hills, south Victoria Land, East Antarctica. 23, 281–296.
- Alai- Mahabadi, S. and Fonoudi, M., 1999. Geologic map of the Takestan. Geological Survey and Mineral Exploration of Iran scale 1:100,000.
Allen, M. B., Kheirkhah, M., Emami, M. H. and Jones, S. J., 2011. Right- lateral shear across Iran and kinematic chang in the Arabia-Eurasia collision zone. Geophysical Journal international 184, 555-574.
- Almeer, M.H., 2012. Vegetation extraction from free Google Earth Images of deserts using a robust BPNN approach in HSV space. International Journal of Advanced Research Comp. Commun. Eng. 1, 3, 134–140.
- Anderson, E.M., 1951. The Dynamics of Faulting and Dyke Formation with Applications to Great Britain. Oliver and Boyd Edinburgh, 133147.
- Berberian, M. and King, G.C.P., 1981. Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Sciences, 18, 210–265.
- Bons, P.D., Dougherty-Page, J. and Elburg, M.A., 2001. Stepwise accumulation and ascent of magmas. Journal of Metamorphic Geology, 19, 627–633.
- Brown, M., 2010. The spatial and temporal patterning of the deep crust and implications for the process of melt extraction. Philosophical Transactions of the Royal Society A Mathematical Physical and Engineering Sciences, 368, 11–51.
- Brown, M. and Solar, G.S., 1999. The mechanism of ascent and emplacement of granite magma during transpression: a syntectonic granite paradigm. Tectonophysics, 312, 1–33.
- Castro, A., Aghazadeh, M., Badrzadeh, Z. and Chirro, M., 2013. Late Eocene-Oligocene postcollisional monzonitic intrusions from the Alborz magmatic belt, NW Iran: an example of monzonite magma generation from a metasomatized mantle source. Lithos, 180, 109–127.
- Chen, N.H., Dong, J.J. and Li, Z.L., 2013. Permian crustal extension of Beishan area in Xinjiang, NW China: estimation from the statistical thickness of exposed mafic dyke swarms. Acta Petrol Sinica 29, 10, 3540–3546.
- Druguet, E., Czeck, D.M., Carreras, J. and Castaño, L.M., 2008. Emplacement and deformation features of syntectonic leucocratic veins from the Rainy Lake zone (Western Superior Province, Canada). Precambrian Research, 163, 384–400.
- Enrique, P., 2009. Las espesartitas, camptonitas y bostonitas del complejo intrusivo de Aiguablava (Cadenas Costeras Catalanas): cartografía y composición. Geogaceta, 47, 125–128.
- Feng, Q., Li, J., Liu, J. and Zhou K., 2019. Spatial and Temporal Distribution Patterns of Mafic Dyke Swarms in Central Asia: Results from Remote-Sensing Interpretation and Regional Geology; Springer Nature Singapore, 315-333.
- Hanski, E., Mertanen, S., Rämö, T. and Vuollo, J (Ed.)., 2006. Dyke Swarms- Time Markers of Crustal Evolution. Taylor and Francis, London, 282.
- Hirayama, K., Samimi, M., Zahedi, M. and Hushmandzadeh, A., 1966. Geology of the Tarom district, western part (Zanjan area, northwest Iran), with 1:100,000 map. Geological Survey of Iran, Tehran, Report 8.
- Hou, G.T., 2012. Mechanism for Three Types of Mafic Dyke Swarms. Geoscience Frontiers, 3, 217-223.
- Hou, G.T., Kusky, T.M., Wang, C.C. and Wang, Y.X., 2010. Mechanics of the Giant Radiating Mackenzie Dykes Warm: A Palaeo Stress Field Modeling. Journal of Geophysical Research, 115, 1-14.
- Hu, Q., Wu, W., Xia, T., Yu, Q., Yang, P., Li, Z. and Song, Q., 2013. Exploring the use of Google Earth Imagery and objectbased methods in land use/cover mapping. Remote Sens, 5, 6026–6042.
- Huisman, O. and By-Rolf, A (ed.)., 2001. Principles of Geo- graphic Information Systems (The International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation). 540.
- Hunt, G.R. and Ashley, R.P., 1979. Spectra of altered rocks in the visible and near infrared. Economic Geology, 74, 1613–1629.
- Hunt, G.R., 1981. Spectra of kaolin minerals in altered volcanic rocks. Clays and Clay Minerals, 29, 76–81.
- Hunt, G.R., 1980. Electromagnetic radiation: the communication link in remote sensing. In Remote Sensing in Geology, B S Siegal and A R Gillespie (Eds), 5-45.
- Isola, I., Mazzarini, F., Bonini, M. and Corti, G. 2014. Spatial variability of volcanic features in early-stage rift settings: the case of the Tanzania Divergence,East African rift system. Terra Nova, 26, 461–468.
- Khan, S.D. and Glenn, N.F., 2006. New strike-slip faults and litho-units mapped in Chitral (N. Pakistan) using field and ASTER data yield regionally significant results. International Journal of Remote Sensing, 27, 4495–4512.
- Lewis, D.V., 1955. Relationships of ore bodies to dikes and sills. Society of Economic Geologists. Inc. Economic Geology, 50, 495- 516.
- Li, XZ., Han, B.F. and Li, Z.H., 2005a. Mechanism of the Karamay basic-intermediate dyke swarm from Xinjiang and tectonic implications. Geological Review, 51, 5, 51.7.
- Luo, Z.H., Lu, X.X. and Wang, B.Z., 2008. Post-orogenic dike complexes and implications for metallogenesis. Earth Science Frontiers, 15,4, 1–12.
- Misra, K.S., 2016. Extensional tectonics, rifting, formation of sedimentary basins, Cretaceous volcanism, emplacement of dyke swarms and development of hydrocarbon pools: case studies from peninsular India and Indian ocean region; The seventh international dyke conference dyke swarms. Acta_Geologica Sinica (English Edition), 61-62.
- Misra, A.A., Bhattacharya, G., Mukherjee, S. and Bose, N., 2014. Near N–S paleo-extension in the western Deccan region, India: does it link strike-slip tectonics with India–Seychelles rifting? International Journal of Earth Sciences, 103, 1645–1680.
- Nabatian, G. and Ghaderi, M., 2013. Oxygen isotope and fluid inclusion study of the Sorkhe- Dizaj iron oxide apatite deposit, NW Iran. International Geology Review, 55, 397–410.
- Nabatian, G., Jiang, S.Y., Honarmand, M. and Neubauer, F., 2016. Zircon U-Pb ages, geochemical and Sr–Nd–Pb–Hf isotopic constraints on petrogenesis of the Tarom-Olya pluton, Alborz magmatic belt, NW Iran. Lithos, 244, 43–58.
- Paquet, F., Dauteuil, O., Hallot, E. and Moreau, F., 2007. Tectonics and magma dynamics coupling in a dyke swarm of Iceland. J. Struct. Geol, 29, 1477–1493.
- Passchier, C.W., 2007. Photograph of the month. Journal of Structural Geology, 29, 1871.
- Platten, I.M., 2000. Incremental dilation of magma filled fractures: evidence from dykes on the Isle of Skye. Scotland. Journal of Structural Geology, 22, 1153–1164.
- Ramadan, T. and Kontny, A., 2004. Mineralogical and structural characterization of alteration zones detected by orbital remote sensing at Shalatin District area, SE Desert, Egypt. Journal of African Earth Sciences, 40, 89–99.
Riedel, W., 1929. Zur Mechanik geologischer Brucherscheinungen. Zentralblatt fur Mineralogie Abteilung B, 354–368.
- Srivastava, R.K. (Ed.)., 2011. Dyke Swarms: Keys for Geodynamic Interpretation. Springer- Verlag, Berlin, Heidelberg, 601.
- Stöcklin, J., 1974. Possible ancient continental margins in Iran. In: Burk, C.A., Drake, C.L. (Eds.). The Geology of Continental Margins, Springer, Berlin, 873–887.
- Stocklin, J. and Eftekhar-Nezhad, J., 1969. Explanatory text of Zanjan quadrangle map. Geological Society of Iran, Rep, D4, scale 1: 250,000.
- Tangestani, M.H. and Moore, F., 2001. Comparison of three principal component analysis techniques to porphyry copper alteration mapping: a case study, Meiduk area, Kerman, Iran. Canadian Journal of Remote Sensing, 27, 176–181.
Verdel, C., Wernicke, B.P., Hassanzadeh, J. and Guest, B., 2011. A Paleogene extensional arc flare- up in Iran. Tectonics, 30, TC3008.
Vincent, S.J.M.B., Allen, A.D., Ismail‐Zadeh, R., Flecker, K.A., Foland, M.D. and Simmons., 2005. Insights from the Talysh of Azerbaijan into the Paleogene evolution of the South Caspian region. Geological Society of America Bulletin, 117, 1513–1533.
