بررسی اثر تکانه‌های نفتی بر رابطه درآمد- مخارج دولت ایران و چالش‌های مدیریت و کنترل آن
الموضوعات :جابر اکبری 1 , صادق بختیاری 2 , مرتضی صامتی 3 , همایون رنجبر 4
1 - علوم انسانی
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان
4 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
چکیده تغییرات پیش‌بینی‌نشده قیمت نفت در بازارهای بی‌ثبات بین‌المللی همواره برنامه‌ریزی‌های اقتصادی را (به سبب وابستگی بودجه به نفت و سهم بالای دولت در اقتصاد) تحت تأثیر خود قرار داده است. مدیران مالی و برنامه‌ریزان اقتصادی در به‌کارگیری یک سیاست همواره سایر شرایط را ثابت در نظر می‌گیرند ولی در عمل، متغیر‌های کلان اقتصادی از جمله درآمد و مخارج دولت از تکانه‌های پیش‌بینی نشده داخلی و خارجی متأثر بوده‌اند و این عامل برنامه‌ریزی‌های اقتصادی را مختل کرده و اثربخشی سیاست‌های اعمالی را دچار وقفه می‌کنند. از این رو مقامات سیاستگذاری ایران همواره با چالش مدیریت تکانه‌های درآمدی نفت مواجه بوده‌اند. نظر به اهمیت موضوع در تحقیق حاضر با به کارگیری الگوهای TVP و TVPFAVAR در نرم‌افزارهای اقتصادسنجی MATLAB و EViews، با استفاده از داده‌های فصلی طی دوره 1367 تا 1393 به بررسی اثر ورود تکانه نفتی بر رابطه درآمد - مخارج در کشور ایران پرداخته است. با توجه به اینکه درآمدهای نفتی از کانال ترخ ارز وارد اقتصاد می‌شود اثر تکانه‌های نرخ ارز بر رابطه مذکور نیز برآورد گردیده است. براساس نتایج تغییرات در تکانه‌های درآمدهای نفتی موجب افزایش رابطه درآمد-مخارج دولت شده است. بدین معنی که میزان بیشتری از درآمد حاصله صرف مخارج دولت شده است و مخارج دولت نسبت به تکانه‌های منفی درآمدی انعطاف‌ناپذیر بوده است، بر اساس نتایج کاهش وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی در طی زمان مشاهده نمی‌گردد. همچنین تکانه‌های نرخ ارز موثر سبب کاهش رابطه درامد-مخارج شده است. به عبارتی افزایش نرخ ارز در طی زمان نتوانسته است منبع درآمدی برای دولت، جهت تأمین مخارج خود باشد. در نتیجه پیشنهاد می‌گردد مدیران و سیاست‌گذاران دولتی جهت بهبود وضعیت رابطه درآمد- مخارج از سیاست‌های صلاحدیدی و درمانی موقت خودداری نموده و اقدام به اجرای سیاست‌های پیشگیری و نظامند نمایند.
