آموزة «سعادت و رستگاري» از منظر ابن سينا
محورهای موضوعی : مطالعات حوزه فلسفه و حکمت اسلامیشمساله سراج 1 * , هدی حبیبی منش 2
1 - دانشگاه ايلام
2 - دانشگاه ايلام
کلید واژه: رستگاري سعادت معرفت شريعت فضيلت استكمال ابن‌سينا ,
چکیده مقاله :
مسئلة سعادت و رستگاري انسان از مهمترين دغدغه‌هاي ذهني بشر است. نظامهاي ديني و فكري مختلف با توجه به جهانبيني خاص خود، سعي كرده‌اند پاسخي شايسته به اين مسئلة مهم بدهند. ابن سينا از جمله متفكراني است كه ديدگاهي بديع در اينباره دارد. در نوشتار حاضر كوشش بر تبيين اين مسئله است كه ديدگاه ابن سينا دربارة رستگاري چيست و با كداميك از نظريه‌هاي نجات مطرح در الهيات امروزي قابل تطبيق است؟ پور سينا نجات انسان را در دستيابي به فضايل و احتراز از رذايل، كسب معرفت عقلي و رسيدن به كمال قوة عاقله، اتحاد با مجردات و فرمانبرداري از پيامبران و شرع مقدس ميداند. او قائل به نجات حداكثري است و اكثريت انسانها را شايستة ورود به بهشت و نجات از عذاب ميداند. با توجه به آراء ابن سينا، دين اسلام برگزيده‌ترين دين است اما پيروان ساير اديان نيز ميتوانند بر اساس معرفت عقلاني و تزكيه نفس به مراتبي از رستگاري نائل شوند؛ بدينسان ديدگاه وي دربارة رستگاري به نظريه شمولگرايي نزديك ميشود اما برخلاف شمولگرايان كه دايرة نجات انسان را به دين محدود ميكنند، ابن سينا نگاهي فرا ديني دارد و براي رستگاري سه ضلع ترسيم ميكند: عقل، اخلاق و دين.
The problem of happiness and salvation is one of most important concerns of the human mind. Different religious and philosophical systems have tried to offer an appropriate solution to this problem on the basis of their particular worldviews. Ibn Sina is one of the thinkers that holds an innovative view in this regard. In the present paper, the authors have tried to explain Ibn Sina’s view of salvation and its compatibility with the theories of salvation in theology. He believed that Man’s salvation relies on attaining virtues and avoiding vices, developing rational knowledge and perfection of rational faculty, uniting with immaterial things, and obeying the prophets and religious laws. He advocated maximum salvation and maintained that the majority of human beings are qualified to enter the heaven and be rescued from torture. Given Ibn Sina’s view, Islam is the supreme religion; however, the followers of other religions can also reach some levels of salvation based on their rational knowledge and purity of the soul. In this view, his view of salvation comes close to the theory of inclusivism. Nevertheless, unlike inclusivists, who limit the domain of Man’s salvation to religion, Ibn Sina has an extra-religious view and portrays three sides for salvation: intellect, ethics, and religion.
قرآن كريم.
نهج البلاغه، ترجمة محمد دشتي، تهران، پيام عدالت، 1392.
ابن‌سينا، الاشارات و التنبيهات، قم، بلاغت، 1375.
ابن‌سينا، التعليقات، تحقيق عبدالرحمن بدوي، بيروت، مكتبة الاعلام الاسلامي، 1404ق.
ابن‌سينا، المبدأ و المعاد، باهتمام عبدالله نوراني، تهران، مؤسسة مطالعات اسلامي، 1363.
ابن‌سينا، النجاة من الغرق في بحر الضلالات، مقدمه و تصحيح محمدتقي دانش‌پژوه، تهران، دانشگاه تهران، 1379.
ابن‌سينا، الهيات از كتاب شفا، ترجمة ابراهيم دادجو، تهران، امير كبير، 1388.
ابن‌سينا، الهيات دانشنامة علائي، مقدمه، حواشي و تصحيح محمد معين، همدان، دانشگاه بوعلي‌سينا، 1383.
ابن‌سينا، تسع رسائل في الحكمة و الطبيعيات، قاهره، دارالعرب، 1326ق. ابن‌سينا، رسالة اضحويه، تصحيح، مقدمه و تعليقات حسين خديو جم، مترجم نامعلوم، تهران، اطلاعات، 1364.
ابن‌سينا، رسالة نفس، مقدمه و تصحيح موسي عميد، همدان، دانشگاه بوعلي سينا، 1383.
ابن‌سينا، رسائل ابن سينا، باهتمام حلمي ضياء اولكن، استانبول، دانشكده ادبيات استانبول، 1953م.
ابن‌سينا، عيون الحكمة، مقدمه و تحقيق عبدالرحمن بدوي، بيروت، دارالقلم،1980م.
ابن‌سينا، مجموعه رسائل، تصحيح و توضيحات سيدمحمود طاهري، قم، آيت اشراق، 1388.
پترسون، مايكل، عقل و اعتقاد ديني، ترجمة احمد نراقي و ابراهيم سلطاني، تهران، طرح نو، 1393.
خادمي، عين‌الله، «سعادت از نظر ابن سينا»، فلسفة دين، ش 5، بهار 1389.
ذبيحي، محمد، فلسفة مشاء با تكيه بر اهم آراء ابن سينا، تهران، سمت، 1392.
رباني گلپايگاني، علي، «كالبدشكافي پلوراليزم ديني»، كتاب نقد، ش4، 1376.
طوسي، خواجه نصيرالدين، شرح الاشارات و التنبيهات، قم، بلاغت، 1375.
عزيزان، مهدي، «پلوراليسم نجات در انديشة اسلامي»، معرفت، ش 121، دي 1386.
فرمانيان، مهدي؛ اله‌بداشتي، علي؛ قائمي‌نيا، عليرضا؛ پوررضاقلي، مريم، «نجات اكثريت و انحصار حقانيت كامل در يك دين (بازخواني ديدگاه ملاصدرا دربارة آموزة نجات باتوجه به مباني فلسفي و عقلاني)»، قبسات، شمارة 81، پاييز 1395.
ملكشاهي، حسن، ترجمه و شرح اشارات و تنبيهات، تهران، سروش، 1392.
هيك، جان، «پلوراليسم ديني و اسلام»، ترجمة محمد محمدرضايي، قبسات، شمارة 37، پاييز 1384.
يثربي، سيديحيي، ترجمه و شرح الهيات نجات ابوعلي سينا، قم، بوستان كتاب، 1385.
