تبيين ديدگاه عبدالرزاق لاهيجي دربارة عالم مُثل معلّقه و نقد آن
الموضوعات :
زکریا بهارنژاد
1
(دانشگاه شهید بهشتی )
الکلمات المفتاحية: مُثل معلقه مراتب نظام هستي تجرد مثالي خيال منفصل حكمت اشراق لاهيجي سهروردي ,
ملخص المقالة :
اعتقاد يا عدم اعتقاد به عالم مُثل معلّقه از جمله مسائل فلسفي است كه بر نوع نگرش فيلسوف و روش وي در پژوهش فلسفي تأثيرگذار است، بنابرين لازم است با رويكردي جديد و با بهره‌گيري از منابع اصلي، بيشتر دربارة آن تحقيق و بررسي شود. در همين راستا، مقالة حاضر تلاش ميكند نخست، تصويري واضح و روشن از «عالم مُثل معلقة و تفاوت آن با «مُثل افلاطوني» نزد سهروردي ارائه دهد، سپس به تبيين ديدگاه حكيم عبدالرزاق لاهيجي و نقدهاي وي بر عالم مُثل معلّقه شيخ اشراق ميپردازيم و در مرحلة سوم به نقدهاي لاهيجي پاسخ ميدهيم. نويسنده مدعي نيست كه در اين موضوع سخن آخر را گفته ولي ميتواند ادعا كند كه در مورد ديدگاه حكيم لاهيجي دربارة نظرية مُثل معلّقه و نقد آن، پژوهش شايسته‌يي صورت نگرفته است. هرچند حكيم متأله ملاهادي سبزواري، پيش از اين در كتاب اسرار الحكم به نقدهاي لاهيجي پاسخ داده، ليكن پاسخهاي وي جامع و فراگير نيست؛ افزون بر اينكه مغلق و فهم آن دشوار است. اميد است با اين تلاش، راه پژوهش در اين حوزه گشوده شود و كاستيهاي احتمالي تحقيق حاضر در پژوهشهاي آينده مرتفع گردد.
ابن‌سينا، الاشارات و التنبيهات، بهمراه شرح خواجه نصيرالدين طوسي، تهران، دفتر نشر كتاب، 1403ق.
حسن‌زاده آملي، حسن، معرفت نفس، تهران، علمي و فرهنگي، 1362.
سبزواري، ملاهادي، اسرار الحكم، تهران، كتابفروشي اسلامي، 1362.
سبزواري، ملاهادي، شرح المنظومه، با تعليقات حسن حسن‌زاده آملي و تحقيق مسعود طالبي، قم، نشر ناب، 1422ق.
سهروردي، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، بكوشش هانري كربن، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1373.
شيرازي، قطب‌الدين، شرح حكمةالاشراق، باهتمام عبدالله نوراني و مهدي محقق، تهران، مؤسسة مطالعات اسلامي، 1380.
فاضل توني، محمدحسين، رسائل عرفاني و فلسفي، قم، مطبوعات ديني، 1386.
كربن، هانري، «ديباچه» نص النصوص في شرح فصوص الحكم سيد حيدر آملي، بيروت، مؤسسة التاريخ العربي، 1426ق.
لاهيجي، شمس‌الدين محمد، مفاتيح الاعجاز في شرح گلشن راز، تهران، زوّار، 1383.
لاهيجي، عبدالرزاق، گوهر مراد، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، 1383.
ملاصدرا، الحكمةالمتعالية في الأسفار العقلية، ج3، تصحيح، تحقيق و مقدمة مقصود محمدي، تهران، بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1383.
ميرداماد، ميرمحمدباقر، جذوات و مواقيت، تصحيح علي اوجبي، تهران، ميراث مكتوب، 1380.
