نگاهي فلسفي به تأثير اخلاق و قانون بر رعايت نظم عمومي
الموضوعات :
عبدالرزاق حسامي‌فر
1
(دانشگاه بين¬المللي امام خميني (ره) قزوين )
الکلمات المفتاحية: نظم عمومي اخلاق قانون وظيفه‌شناسي اخلاقي اخلاق فردي اخلاق اجتماعي ,
ملخص المقالة :
رعايت نظم عمومي يكي از امور ضروري براي تحقق يك جامعة مطلوب و بسامان است. اما چگونه و از چه راهي ميتوان به اين هدف دست يافت؟ آيا بايد رسانه‌ها و مراكز فرهنگي با آموزش اخلاقي افراد جامعه، آنها را به رعايت نظم عمومي برانگيزانند يا بايد با وضع قوانين بازدارنده، افراد جامعه را ناگزير به انجام اين كار كرد و يا انجام هر دو كار لازم است. پرسش ديگري كه در اينباره مطرح ميشود اينست كه آيا رعايت نظم عمومي در يك جامعه بخودي خود ارزشمند است و انگيزه فرد از انجام آن، چه احساس تكليف باشد چه بيم از مجازات، در هر حال نيكو ارزيابي ميشود يا ارزشمندي رعايت نظم عمومي تنها در گرو احساس تعهد و وظيفه‌شناسي اخلاقي است. پرسش سومي كه در پي پرسش دوم مطرح ميشود اينست كه اگر فرد بدليل ترس از جريمه، نظم را رعايت كرد، آيا ميتوان فعل او را نيكو تلقي كرد؟ در اين مقاله پس از تحليل سه پرسش ياد شده، با استفاده از انديشه‌هاي فيلسوفان بزرگي چون افلاطون، ارسطو و كانت، ميكوشيم نشان دهيم كه ارزشمندي رعايت نظم عمومي از منظر اخلاق فردي در گرو احساس تعهد اخلاقي است و از منظر اخلاق اجتماعي به هر انگيزه‌يي كه باشد، البته با شدت و ضعف، فضيلت تلقي ميشود، چراكه افراد جامعه از آن سود ميبرند.
نهج البلاغه، ترجمة سيد جعفر شهيدي، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، 1370.#
ارسطو، اخلاق نيكوماخوس، ترجمة محمدحسن لطفي، تهران، طرح نو، 1378.#
پالمر، مايكل، مسائل اخلاقي: متن آموزشي فلسفة اخلاق، ترجمة علي رضا آل بويه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 1385.#
محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحكمه، ترجمة حميدرضا شيخي، قم، مؤسسه تبيان، 1387.#
Broad, C. D., Five Types of Ethical Theory, Edited by C. K., Ogden, London, Routledge and Kegan Paul, 1979.#
Kenny, Anthony, A New History of Western Philosophy, Oxford, Clarendon press, 2010.#
Rowe, Christopher, “Ethics in Ancient Greece” in A Companion to Ethics, Edited by Peter Singer, Oxford and Cambridge, black well, 1991.#
Sprigge, T. L. S, “Utilitarism” in An Encyclopedia of Philosophy, edited by G. H. R. Parkinson, London, Routledge, 1988.#
