نقش فرهنگی خواجه نصیرالدین طوسی در تعامل با هلاکوخان مغول
الموضوعات :
سیدمحسن حسینی
1
,
عین الله خادمی
2
,
امیرحسین منصوری نوری
3
,
محسن شمس
4
1 - دانشجوي دكتري دانشگاه تربيت دبير شهید رجايی، تهران، ايران
2 - استاد دانشگاه تربيت دبير شهید رجايی، تهران، ايران
3 - دانشجوي دكتري دانشگاه تربيت دبير شهید رجايی، تهران، ايران
4 - دانش‌آموخته دكتري دانشگاه تربيت دبير شهید رجايی، تهران، ايران
الکلمات المفتاحية: خواجه نصیرالدین طوسی, هلاکوخان مغول, تعامل فرهنگی, كلام اماميه, حكمت شيعي,
ملخص المقالة :
این جستار به بررسی نقش فرهنگی خواجه نصيرالدين طوسي در تعامل با هلاکوخان مغول و عوامل دخیل در این تفاهم فرهنگی ميپردازد. در این تحقیق تبیین میشود که خواجه چگونه با درک صحیح از شاخصهها و نمادهای فرهنگی قوم مغول، توانست در کارزار فرهنگی بر آنها غلبه کند و از علاقة مغولها به نجوم که جزئی از فرهنگ آنها محسوب میشد، استفاده نماید و با هوش فرهنگی بالای خود، به تقویت جریان کلام امامیه در جنبة معرفتی و پایگاه شیعه در ساختار سیاسی حکومت هلاکوخان، مبادرت ورزد. با حضور خواجه نصیر، پس از قرنها کلام امامیه در ساختار سیاسی صاحب نماینده شد و حتی مغولان به اسلام گرایش پیدا کردند. با سقوط خلافت بغداد نیز ـ خواه خواجه در آن مؤثر بوده باشد، خواه نه ـ در واقع یکی از پشتوانههای کلام اشعری از بین رفت و گروههای شیعه امامیه جان گرفتند.
آشوری، داریوش (1386) تعریفها و مفهوم فرهنگ، تهران: نشر آگه.
ابروش، رضا (1397) هوش فرهنگی و راهکارهای ارتقای آن در منابع انسانی، قم: المصطفی.
ابزری، مهدی؛ خانی، اعظم (1398) «هوش فرهنگی: رویارویی با تفاوتها»، نشریه عصر مدیریت، سال 4، شمارة 16و17، ص57ـ52.
احمدی، حسن؛ ماهر، فرهاد (1385) شناخت بازیهای ذهن، تهران: نشر پردیس.
اشپولر، برتولد (1372) تاریخ مغول، ترجمه محمود میر‌آفتاب، تهران: علمی و فرهنگی.
امین، سیدحسن (1383) «خواجه نصير و نقش او در گسترش تشيع و حفظ آثار اسلامي»، ترجمه مهدی زندیه، نشریه شیعه‌شناسی، شمارة 5، ص86ـ67.
الویری، محسن (1377) «مبانی رفتاری بزرگان شیعه در آغاز استیلای مغول» فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، شمارة 6 و 7.
بیانی، شیرین (1350) تاریخ سری مغول، تهران: دانشگاه تهران.
بیانی، شیرین (1381) دین و دولت در ایران عهد مغول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
بهشتي‌سرشت، محسن (1389) «مواضع خواجه نصير در قبال يورش هلاكو به ايران»، تاريخ اسلام و ايران، شمارة 87.
پیاژه، ژان (1375) روانشناسی هوش، ترجمه حبیب‌الله ربانی، تهران: صفی علیشاه.
ترکمن آذر، پروین (1390) «اندیشه غالب بر نوشتههای تاریخی دورة سلجوقی در ایران کلام اشعری و حکمت عملی»، پژوهشنامه تاریخ و تمدن اسلامی، سال 44، شمارة 2، ص51 ـ31.
جوینی، عطاملک (1355) تاریخ جهانگشا، به اهتمام قزوینی، لیدن: بریل.
رضايي، رمضان (1399) «خواجه نصيرالدين طوسي و نقش آن در گسترش تمدن اسلامي»، دستاوردهاى نوين در علوم انسانى، شمارة 29.
رضوی، سیدابوالفضل؛ نادریان، هدايت؛ سپهری، محمد (1395) «رویکرد مشترک سیاسی و فرهنگی آثار کلامی امامیه در دوره ایلخانان»، نامه تاریخ اسلام، سال 6، شمارة 21، ص109ـ81.
سپهری، محمد و دیگران (1390) «نقش علمی خواجه نصیرالدین طوسی در تمدن اسلامی»، نشریه فروغ وحدت، سال 6، شمارة 24، ص54-45.
شيرازي، عبدالله بن فضل‌الله (1388) تاريخ وصاف الحضرة (تجزية الأمصار و تزجية الأعصار)، بكوشش عليرضا حاجيان‌نژاد، تهران: دانشگاه تهران.
طباطبايی، سیدجواد (1366) «اندیشه سیاسی فخررازی»، نشریه سیاست خارجی، شمارة 4، ص693-681.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1407ق) تجرید الاعتقاد، بکوشش حسینی جلالی، تهران: مکتب الاعلام الاسلامیه.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1413ق) قواعد العقائد، بکوشش علی حسن خازم، بیروت: دار الغربه.
الکتبی، محمدبن شاکر (1299ق) فوات الوفیات، مطبعه سعادت علی بیک.
کوئن، بروس (1372) مبانی جامعه شناسی، توسلی و فاضل، تهران: سمت.
گروسه، رنه (1352) امپراتوری صحرانوردان، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر كتاب.
ماجد فخری (1372) سیر فلسفه در جهان اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
مدرسی، محمدتقی (1354) احوال و آثار نصیرالدین طوسی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
مصلح، علی اصغر (1393) فلسفه فرهنگ، تهران: نشر علمی.
میرخواند، غیاث‌الدین (1317) دستور الوزراء، تصحیح سعید نفیسی، تهران: کتابفروشی اقبال.
نسوري، شهاب‌الدين (1344) سيرت جلال‌الدين منكبرنى، بكوشش مجتبي مينوي، تهران: بنگاه ترجمه و نشر كتاب.
Early, P.C. & Ang, S. (2003). Cultureal intellelligence, individual interacfions across culture. USA: Stanford university press.
Mosakowski, E. & Early, P. (2004, October) Cultural Intelligence. Harvard Business Review. pp. 139-146.
