آموزه¬هاي علم اخلاق از منظر ارسطو و ابن‌مسکويه رازي
الموضوعات :علي‌محمد ساجدي 1 , هاجر دارايي‌تبار 2
1 - دانشگاه شيراز
2 - دانشگاه شيراز
الکلمات المفتاحية: ارسطو ابن‌مسکويه رازي آموزه¬, هاي علم اخلاق فضيلت اعتدال شريعت تعليم و تربيت ,
ملخص المقالة :
مکاتب مختلف اخلاقي، آموزه هاي متفاوتي براي علم اخلاق معرفي کرده اند. آموزه هاي علم اخلاق شامل مقدمات، معيارها و مصاديق فعل اخلاقي ميشود. نوعاً، اختلافات ميان مکاتب اخلاقي در زمينه آموزه ها، ريشه در مباني فکري و فلسفي فيلسوفان اخلاق دارد. مکاتب اخلاقي ارسطو و ابن‌مسکويه هردو فضيلت گراست. ابن‌مسکويه مهمترين مقدمات عمل اخلاقي را خودشناسي و تعليم و تربيت ميداند. هر دو متفکر، با مباني اراده، عقل، اعتدال و شرع به تبيين معيار هاي فعل اخلاقي و با مؤلفه هاي فضيلت، لذت، دوستي و... به تحليل مصاديق عمل اخلاقي ميپردازند. ليکن، نظر به جهان‌بيني متفاوت اين دو فيلسوف، نگرش آنان در خصوص هريک از عناصر و مصاديق اخلاقي نيز متفاوت خواهد شد. زيرا ابن‌مسکويه برخلاف ارسطو، براي شريعت اسلام در آراء اخلاقي خود جايگاه مهمي قائل است و نيز با انديشه جهان‌بيني توحيدي قادر است که مدل موفقتري از آموزه هاي علم اخلاق ارائه دهد. وي تحت‌تأثير آموزه هاي ديني، نقش تعليم و تربيت ديني را در رشد و پرورش اخلاقي، مؤثر و کارآمد ميداند. نوشتار حاضر با مقايسه آراء اين دو فيلسوف در پي واكاوي آموزه هاي علم اخلاق ميباشد.
ارسطو، اخلاق نيکوماخوس، ترجمه رضا مشايخي، تهران، انتشارات دهخدا، 1364.#
ارسطو، مابعدالطبيعه، ترجمه شرف‌الدين خراساني، تهران، بي¬¬نا، بي¬تا.#
ارسطو، سياست، ترجمه حميد عنايت، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، 1384.#
افلاطون، مجموعه آثار، ترجمه محمدحسن لطفي، تهران، انتشارات خوارزمي، ج4، 1357.#
المنجد، ترجمه مصطفي رحيمي، تهران، انتشارات صبا، ج1، 1377.#
باربت، آنتوني هريسون، فلسفه ارسطو، ترجمه مهرداد ميريان‌فر، اهواز، انتشارات رسش، 1385.#
بشرويه، حسين، «ديباچه¬اي بر فلسفه عدالت»، ناقد، ش1، 1382.#
بني¬طباء، حسناسادات، «مفهوم اخلاق و معيار فعل اخلاقي در مکاتيب مختلف»، پژوهشنامه علوم اجتماعي، ش58، 1389.#
پاپکين، ريچارد؛ استرول، آوروم، کليات فلسفه، ترجمه جلال‌الدين مجتبوي، تهران، انتشارات حکمت، 1402.ق.#
پينکافس، آدموند، از مسئله محوري تا فضيلت¬گرايي، ترجمه حميدرضاحسني و مهدي عليپور، قم، انتشارات معارف، 1382.#
تهراني، آية‌الله مجتبي، اخلاق الهي، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، ج1، 1391.#
حلبي، علي اصغر، تاريخ فلسفه ايراني از آغاز اسلام تا امروز، تهران، انتشارات زوار، 1361.#
خراساني، شرف‌الدين، از سقراط تا ارسطو، تهران، دانشگاه ملي ايران، 1352.#
دورانت، ويليام جيمز، تاريخ فلسفه، ترجمه عباس زرياب خويي، تهران، دانش، بي¬تا.#
رازي، ابن‌مسکويه، تهذيب الاخلاق و تطهير الاعراق، بي¬جا، مکتبه الثقافه، بي¬تا.#
رازي، ابن‌مسکويه، تهذيب الاخلاق و تطهير الاعراق، قم، انتشارات بيدار، 1377.#
رازي، ابن‌مسکويه، تهذيب الاخلاق و طهارة الاعراق، ترجمه مجتهده امين (اخلاق و راه سعادت)، اصفهان، انجمن حمايت از خانواده¬هاي بي‌سرپرست، 1371.#
رازي، ابن‌مسکويه، طهارة الاعراق، ترجمه ميرزا ابوطالب زنجاني، تصحيح ابوالقاسم امامي، بي¬جا، نقطه، دفتر نشر ميراث مکتوب، 1375.#
رازي، ابن‌مسکويه، ترتيب السعادات، چاپ شده در حاشيه مکارم الاخلاق طبرسي، تهران، بي¬نا، 1314.#
رازي، ابن‌مسکويه، جاويدان خرد، ترجمه شرف‌الدين عثمان بن محمد قزويني، تهران، دانشگاه تهران، 1359.#
رازي، ابن‌مسکويه، الفوز الاصغر، بيروت، دار مکتبه الحياه، بي¬تا.#
رازي، ابن‌مسکويه، الهوامل و الشوامل، قاهره، لجنه التاليف و الترجمه و النشر، 1370.#
راغب اصفهاني، معجم مفردات الفاظ قرآن، بي¬جا، دفتر نشر کتاب، 1363.#
زيباکلام، فاطمه، سير انديشه فلسفي در غرب، تهران، دانشگاه تهران، 1378.#
صانعي دره بيدي، منوچهر، فلسفه اخلاق و مباني رفتار، تهران، انتشارات سروش، 1387.#
طباطبايي، محمدرضا، نردبان سعادت، برگرفته از معراج السعادة علامه احمد نراقي، قم، بوستان کتاب، 1389.#
طوسي، خواجه نصيرالدين، اخلاق ناصري، تصحيح مجتبي مينوي و عليرضا حيدري، تهران، چاپخانه زر، 1356.#
فارابي، ابونصرمحمد، انديشه¬هاي اهل مدينه فاضله، ترجمه جعفر سجادي، تهران، کتابخانه طهوري، 1361.#
فارابي، ابونصرمحمد، فصول منتزعه، حققه و قدم له و علق عليه الدکتور فوزي متري نجار، المکتبة الزهرا، 1405. ق.#
فخري، ماجد، سير فلسفه در جهان اسلام، ترجمه گروهي از مترجمان، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1372.#
فروغي، محمدعلي، سير حکمت در اروپا، تهران، انتشارات زوار، 1367.#
کرسون، آندره، ارسطو، ترجمه کاظم عمادي، بي¬جا، بي¬نا، بي¬تا.#
گروه تاريخ پژوهشکده حوزه و دانشگاه، مسکويه (زندگي¬نامه، آثار و انديشه)، قم، حوزه و دانشگاه، 1379.#
مدرسي، محمدرضا، فلسفه اخلاق، تهران، انتشارات سروش، 1388.#
مطهري، مرتضي، کليات علوم اسلامي، تهران، انتشارات صدرا، ج2، 1387.#
مطهري، مرتضي، فلسفه اخلاق، تهران، انتشارات اسوه، 1374.#
مهاجرنيا، محسن، انديشه سياسي مسکويه، قم، بوستان کتاب، 1380.#
نعمة، عبدالله، فلاسفه شيعه، ترجمه جعفرغضبان، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، 1367.#
هرش، ژان، شگفتي فلسفي، ترجمه عباس باقري، تهران، نشر ني، 1383.#
Hardie, W.F.R., Aristotle’s Ethical Theory, Oxford University, New York, 1968.#
Irwin, T.H., “Plato”, in The Encyclopedia of Ethics, optic.#
Mckeon, Richard, Introduction to Aristotle, The Modern Library, New York,1940.#
Nasr, Seyyed Hossein and Leaman, Oliver, History of Islamic Philosophy, vol.1, Arayeh Cultural, Tehran, 1911.#
Pangle, Lorraine Smith, Aristotle and the Philosophy of Friendship, Cambridge University Press, New York, 2003.#
