مطالعه عوامل مؤثر بر پيامدهاي فرهنگي آپارتمان‌نشيني در ايران (با تأکيد بر کلانشهر تهران)
الموضوعات :علي قلي جوکار 1 , مجيد کاشاني 2 , حسين فکرآزاد 3
1 - ایران
2 - ایران
3 - ایران
الکلمات المفتاحية: چالش‌هاي کارکردي نهاد خانواده روابط همسايگي مشارکت مدني و مذهبي روح ديني در زندگي آپارتمان‌نشيني سبک و شيوه زندگي رعايت حقوق شهروندي روابط خارج از عرف,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر براي شناخت عوامل مؤثر بر پيامدهاي فرهنگي آپارمان‌نشيني در کلانشهر تهران انجام گرفته است. در بخش مباني نظري، ديدگاه‌هاي مهم‌ترين صاحبنظران مکاتب مختلف مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته و از روش پيمايشي و ابزار پرسشنامه، که با استفاده از طيف ليکرت تدوين گرديد، استفاده شد. از تعداد430 پرسشنامه توزيع شده، 386 نفرپاسخنامه خود را عودت دادند. براي تحليل يافته‌ها از نرم‌افزار SPSS بهره گرفته شد. نتايج پژوهش نشان داد که متغيرهاي مستقلي همچون محدوديت فضا- مکان، نوع معماري بر «کاهش کارکردهاي نهاد خانواده آپارتمان‌نشين»، اِشرافِ پنجره خانه‌هاي آپارتمان‌نشين بر خانه‌هاي همسايه و مجاور بر «افزايش روابط اجتماعي خارج از عرف»، افزايش سابقه آپارتمان‌نشيني بر 4تغيير و تحول «سبک و شيوه زندگي از سنتي به زندگي مدرن»، محدوديت‌هاي فضا (متراژ) و تنوع قوميتي و فرهنگي بر «کاهش روابط همسايگي»، تأخير در ازدواج، کاهش تعداد فرزندان، افزايش تحصيلات، مالکيت ملک، افزايش تراکم جمعيتي و خانواده، همگي بر «کاهش روح ديني در زندگي آپارتمان‌نشيني»، و مالکيتِ ملک، تراکم جمعيت و افزايشِ تعدادِ بلوک‌هاي آپارتماني بر «کاهش روحيه مشارکتِ مدني و مذهبي»، داراي تأثير مستقيم و معنادار بودند. تأثير متغيرهاي مستقلي چون افزايش سوابق آپارتمان‌نشيني و معماري مدرن نيز بر «رعايت حقوق شهروندي» مستقيم و معنادار بود و اکثر ساکنان بر رعايت حقوق شهروندي تأکيد داشتند. 89 درصد ساکنان آپارتمان‌نشين نيز از «امنيت زندگي آپارتمان‌نشيني احساس امنيت خاطر و رضايت» داشتند
ابراهيم‌زاده، عيسي و سرگزي، زينب(1389)، آپارتمان‌نشيني در شهرهاي اسلامي و مشکلات فرهنگي ناشي از آن، مطالعه موردي ؛ شهر زاهدان، چهارمين کنگره بين‌المللي جهان اسلام، زاهدان، 27-25 فروردين 1389 .
ازکيا، مصطفي(۱۳۷۴)، جامعه‌شناسي توسعه، تهران، نشر کلمه.
استونز، راب(1381)، متفکران بزرگ جامعه‌شناسي، مترجم: مهرداد ميردامادي، تهران، نشر مرکز .
اسلامي، سيدغلامرضا(1393)، مباني نظري معماري ؛ عينکمان را خودمان بسازيم، تهران، پژوهشکده هنر، مؤسسه علم معمار، چاپ دوم .
اسماعيلي، محمود(1391)، راهنماي جامع آپارتمان‌نشيني، تهران، نشر شهر، تهران.
اصغرپور، ماسوله و صادقي(1393)، فاصله تعاملي و معضل همکاري در مجتمع‌هاي مسکوني، يک مطالعه موردي در شهر مشهد، ششمين کنفرانس ملي برنامه‌ريزي و مديريت شهري مشهد، 21 و 22 آبان ماه 1393.
آرون، ريمون(1381)، مراحل اساسي سير انديشه در جامعه‌شناسي، مترجم: باقر پرهام، تهران، شرکت انتشارات علمي و فرهنگي.
باصري، علي و ديگران(1390)، مطالعه مشکلات آپارتمان‌نشيني و عوامل تأثرگذار برآن در کرج، تهران، مجله تحليل اجتماعي، شماره 4/60.
باندز، مايکل (1394)، نظريه اجتماعي شهري (شهر، خود، و جامعه)، مترجم: صديق سروستاني، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
بحريني، حسين(1378)، تجدد، فراتجدد و پس از آن در شهرسازي، تهران، دانشگاه تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
برمن، مارشال(1392)، تجربه مدرنيته، ترجمه مراد فرهادپور، تهران، انتشارات طرح نو.
بلينگتون، روزاموند و ديگران(1380)، فرهنگ و جامعه، مترجم: فريبا عزبدفتري، چاپ اول.
بيکر، ترزال(1377)، نحوه انجام تحقيقات اجتماعي، مترجم: هوشنگ نائبي، تهران، انتشارات روش.
توسلي، غلامعباس(1393)، جامعه‌شناسي شهري، تهران، انتشارات جامعه‌شناسان.
جهانگيري، جهانگير و ديگران(1392)، بررسي پيامدهاي اجتماعي و فرهنگي آپارتمان‌نشيني در استان فارس: مطالعه موردي شهر شيراز، تهران، مجله مطالعات اجتماعي ايران، دوره اول، شماره 1.
دواس. دي. اي(۱۳۷۶)، پيمايش در تحقيقات اجتماعي، ترجمه هوشنگ نائبي، تهران نشر ني.
ريتزر، جرج(1374)، بنيان‌هاي بزرگ جامعه‌شناختي؛ خاستگاه‌هاي ايده‌هاي اساسي در جامعه‌شناسي، مترجم: تقي آزاد ارمکي، تهران، شرکت قلم.
ساروخاني، باقر(1381)، روش‌هاي تحقيق در علوم اجتماعي، جلد اول؛ اصول و مباني، تهران، نشر پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
عربي، نادر(1382)، «عملکرد بازار مسکن در شهر زاهدان»، دفتر برنامه‌ريزي و اقتصاد مسکن، فصلنامه اقتصاد مسکن، شماره 35 و 36 .
فتحي، سروش و رجبي، آزيتا(1386)، تحليل اجتماعي نظريات تحول شهر در نظام نوين جهاني بر شهر، تهران، فصلنامه علمي- پژوهشي جغرافيايي زمين، سال چهارم، شماره 13، بهار.
فتحي، سروش(1391)، تحليلي بر روابط اجتماعي در فضاي شهري پايدار، تهران، مجله مطالعات اجتماعي ايران، سال چهارم، شماره چهارم، پاييز.
فلاح، محمدجواد(1392)، اخلاق همسايه‌داري و آپارتمان‌نشيني، تهران، انتشارات کتاب نشر، چاپ اول.
کوزر، لوئيس و برنارد،روزنبرگ(1378)، نظريه‌هاي بنيادي جامعه‌شناختي، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران، چاپ اول، نشر ني.
کيوي، ريمون و کامپنهود، لوک وان(1379)، روش تحقيق در علوم اجتماعي(نظري و عملي)، ترجمه عبدالحسين نيک گهر، تهران، نشر توتيا.
گي، روشه(1383)، تغييرات اجتماعي، مترجم ؛ منصور وثوقي، نشر ني .
گيدنز، آنتوني(1379)، جامعه‌شناسي، ترجمه منوچهر صبوري، تهران، نشر ني .
محمدپور، احمد، و ديگران(1391)، مطالعه کيفي فرهنگ آپارتمان‌نشيني در شهر همدان، تهران، فصلنامه برنامه‌ريزي رفاه و توسعه اجتماعي، شماره 13.
محمدزاده، رحمت(1390)، «بررسي کيفيت و عوامل فضايي و کالبدي فضاهاي باز مجتمع‌هاي مسکوني شهر جديد سهند، تبريز»، نشريه هنرهاي زيبا - معماري و شهرسازي، شماره 47، پاييز 1390، صفحات 38-29.
محمدي، امير(1394)، تعارضات آپارتمان‌نشيني با سبک زندگي اسلامي(آسيب‌شناسي معماري مدرن)، تهران، پايگاه تحليلي برهان، 12/11/94.
محمدي‌پور، غلامرضا(1393)، نظريه‌ها و مکاتب شهري؛ از تونيس تا احمد اشرف، تهران، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد الکترونيک.
مدي، حسين؛ شعبانيان، مهشيد و متقي‌نيا، تينا(1392)، آسيب شناسي فرهنگ و معماري ايراني در مسکن مهر شترک قزوين، همايش ملي معماري و شهرسازي انسانگرا، دانشگاه آزاد اسلامي قزوين.
معماريان، غلامحسين(1391)، معماري ايراني، نيارش، جلد دوم ،چاپ اول.
ميرزائي، محمد و ديگران(۱۳۷۸)، جمعيت، توسعه و بهداشت باروري، تهران، نشر بشري.
نوراللهي و ديگران(1394)، سياست‌هاي مسکن مهر در ايران و ارائه راهکارهايي براي بهبود آن، تهران، فصلنامه علمي-پژوهشي مطالعات شهري، شماره سيزدهم، زمستان.
Butler, Edgar, W.(1979 ), Urban Sociology, New York, Harper & Row.
Bhagat, R. B(2001), Urbanization in India, Brezil, general population conference.
Bernstein, B.(1968), “Some Sociolgical of Determinats of Perception, an Inqiry into Subcultural Differences’’, pp: 223-239 in Joshua , A.Fishman(ed) Reading in the Sociology of Lanffguage, he Hague : Mouton .
Castells, Manuel(1983), The City and the Grass Roots:A Cross- Cultural Theory of Urban Social Movements, (London: Edward Arnold).
Harvey, David(1985), Consciousness and the Urban Experience:Studies in the History and Theory of Capitalist Urbanization, oxford: basil Blackwell.
Henny, Ozaki and Ritsuko Coolen(2007), Culture, Lifestyle and the Meaninig of a Dwelling, OTB Research Institute for Housing, Urban and Mobility Studies.
Rand, G.(1984), “ Crime and Environment: A Review of the Litrerature and its Implications for Urban Architechure and Planning“, Journal of Architechtural Plan Research, 1(1) pp: 3-19.
United Nations(2000), Human Development Report.
Mellor, J.R.(1987), Urban Sociology in Urbanized Society, Routldge.
Mictchell, R., Edward(1969), Family Life in Urban Hong Kong, Hong kong Urban Family Surrey.
Mubarak, Faisal(1993), Cultural Aaptation to Housing: A Case Study, University, Riyadhm, Saudi Arabia.
Wirth, L.(1964), Urbanism As a Way of Life, P.K. and Reiss.A.j.(Eds), Critics and Society. New York: The Free.
