تفکر مراقبتی در حلقۀ کندوکاو در برنامۀ آموزش «فلسفه و کودک»
الموضوعات :لعیا رحیم‌زاده 1 , معصومه صمدی 2 , فهیمه انصاریان 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی
2 - پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش
3 - دانشگاه آزاد اسلامی
الکلمات المفتاحية: تفکر مراقبتی حلقۀ کندوکاو آموزش «, فلسفه و کودک», ,
ملخص المقالة :
تفکر مراقبتی، مهارتی فکری، اخلاقی، عاطفی، هنجاری و مبتنی بر ارج نهادن و مشارکت فعال در اجتماع، همراه با درجاتی از دغدغه برای بسط و گسترش خیر همگانی است که در کنار دو نوع تفکر انتقادی و خلاق، مسیر رشد قدرت تحلیل فکری را هموار میسازد. تفکر قدردان، سپاسگزارانه، هنجاری، عاطفی، فعال و همدلانه از جمله مؤلفه‌های کاربردی تفکر مراقبتی در اجتماع محسوب میشود. بسط و تغییر باور دانش‌آموزان نسبت به پدیدۀ مراقبت، ضرورتی انکارناپذیر و از رسالتهای حیاتی تسهیلگر برای سلامت روان و بالندگی فکری آنها در حلقه‌های کندوکاو است. پژوهش حاضر با هدف تعریف مفهومی تفکر مراقبتی در حلقۀ کندوکاو آموزش «فلسفه و کودک» بر اساس منابع مرتبط انجام شده است. روش پژوهش تحلیل و توصیف مبانی نظری برای تبیین مفهوم تفکر مراقبتی، کاربرد تفکر مراقبتی و روشهای بهبود این نوع تفکر در حلقۀ کندوکاو آموزش «فلسفه و کودک» است. نمونۀ تحلیلی مورد نظر، با دو پیش‌شرط «جدید بودن» و «مبنا بودن»، از میان انواع منابع موجود دربارۀ تفکر مراقبتی، انتخاب شده و بروش کتابخانه‌یی گردآوری شده‌اند.
اسپلیتر، ج.؛ شارپ، آ. (1396) چگونه بهتر اندیشیدن را آموزش دهیم: حلقه کندوکاو کلاس، تهران: پژواک فرزان.
باقري، خسرو (1394) رويكردها و روشهاي پژوهش در فلسفه تعليم و تربيت، تهران: پژوهشكدة مطالعات فرهنگي و اجتماعي.
راجی، ملیحه (1395الف) «تفکر مراقبتی»، ماهنامه رشد آموزش ابتدایی علوم تربیتی، شمارۀ 8.
راجی، ملیحه (1395ب) کندوکاوی در مبانی و خاستگاه‌های نظری تربیتی (فلسفه برای کودکان)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سوهانی، عاطفه (1391) تأثیر برنامه‌های آموزشی خانواده بر تقویت تفکر انتقادی دانش‌آموزان دورة ابتدایی شهر تهران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن.
شارپ، آن مارگارت؛ اسکانیان، فردریک (1394) کودکان و مهارت تفکر: راهنمای آموزش تفکر و سبک زندگی به دانش‌آموزان، تهران: پارسیک.
عابدی، منيره؛ نوروزی، رضاعلي؛ حیدری، محمدحسين؛ مهرابی، حسينعلي (1396) «ارائة مدل مفهومی ارتباط فلسفه برای کودکان (با تأکید بر بُعد تفکر مراقبتی) و هوش هیجانی»، نوآوریهای آموزشی، سال 17، شمارۀ 1، ص150ـ131.
قائدی، یحیي (1381) بررسی مباني نظري آموزش فلسفه به كودكان، تهران: دواوین.
کنعانی هرندی، ستاره؛ نوریان، محمد؛ نوروزی، داریوش؛ عبایی کوپایی، محمود (1397) «الگوی برنامة درسی آموزش فلسفه برای کودکان بر اساس نتایج تحقیقات مرتبط»، تفکر و کودک، سال 9، شمارۀ 2، ص142 ـ115.
کوهی اصفهانی، هاجر؛ کشاورز، سوسن (1398) «تفکر مراقبتی از منظر آیات قرآنی»، علوم تربیتی در دیدگاه اسلام، سال 7، شمارۀ 12، ص192ـ169.
محمدی، زهرا؛ برخورداری، زینب (1395) «فلسفه برای کودکان در اسرائیل: تحقیقی با تکیه بر متون عبری»، مطالعات منطقه‌ای، شمارۀ 63، ص118ـ95.
مقربی، نواب (1394) «فلسفه کودکی از دیدگاه صدرالمتألهین»، فلسفه و کودک، شمارۀ 9، ص48 ـ29. مور، بروک نوئل؛ پارکر، ریچارد (1393) تفکر نقاد، ترجمۀ اکبر سلطانی و مریم آقازاده، تهران: شهرتاش.
هدایتی، مهرنوش (1390) «فلسفه برای کودکان و کنترل پرخاشگری»، تفکر و کودک، شمارۀ 1، ص134 ـ109.
هدایتی، مهرنوش (1396) مبانی روانشناختی رشد شناختی در برنامة فلسفه برای کودکان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هدایتی، مهرنوش (1397) «بازتعریف دوستی و در حلقه‌های کندوکاو فلسفی»، پژوهشنامة مبانی تعلیم و تربیت، سال 8، شمارۀ 1، ص42ـ21.
هدایتی، مهرنوش؛ رضایی، محمدهاشم؛ پیرانی، ذبیح؛ هاشمی، مسعود (1395) «تأثیر اجرای برنامة فلسفه برای کودکان بر نگرش ارزشی دانش‌آموزان پسر پایة هفتم دبیرستان شهر خرم آباد»، تفکر و کودک، شمارۀ 13، ص104ـ79.
Barrow, W. (2015) “I think She’s Learnt how to sort of let the Class Speak’: Children’s Perspectives on Philosophy for Children as Participatory Pedagogy”. Thinking Skills and Creativity, No.17, pp.76 ـ87.
Braham, B. A.; Bowling, C. J. (2009) Family and Consumer Sciences fact sheet: Building Caring Communities to Support Families. Columbus, OH: Ohio State University Extension.
Cam, P. (2014) “Commentary on Ann Margaret Sharp’s ‘The other Dimension of Caring Thinking”, Journal of Philosophy in Schools, Vol.1, No.1, p.15.
Davey, S. (2004) “Consensus, Caring and Community: An Inquiry into Dialogue”, Analytic Teaching, Vol.25, No.1, pp.18 ـ51.
Davey, S. (2012) The Socratic Classroom: Reflective Thinking Trough Collaborative Inquiry. Rotterdam: Sense Publishers.
Fisher, R. (2001) “Philosophy in Primary Schools: Fostering Thinking Skills and Literacy”, Reading, pp.67 ـ73.
Gutiérrez ـ Santiuste, E.; Rodríguez ـ Sabiote, C.; Gallego ـArrufat, M.J. (2015) “Cognitive Presence through Social and Teaching Presence in Communities of Inquiry: a Correlational–Predictive Study”. Australasian Journal of Educational Technology, Vol.31, No.3, pp.349 ـ362.
Kalina, O.; Geckova, A. M; Klein, D; Jarcuska, P; Orosova, O; van Dijk, J. P; Reijneveld, S. A. (2013) “Mother's and Father's Monitoring is more important than Parental Social Support regarding Sexual Risk Behavior among 15ـyearsـold Adolescents”; European Journal of Contraception & Reproductive Health Care, vol.18, No.2, pp.95 ـ103.
Kruczek Th.; Alexander Ch.; Harris K. (2005) After School Counseling Program for High Risk Middle School Students, American School Counselor Association, available at: www. schoolcounselor.org.
Leszczensky, L.; Pink, S.; Kalter, F. (2015) Friendship and Identity in School. University Mannheim.
Lipman, M. (2003) Thinking in Education: Cambridge University Press.
Mayer, J. D.; Salovey, P. (1997) “What Is Emotional Intelligence? in: P. Salovey and D. Sluyter, (eds.), Emotional Development and Emotional Intelligence: Educational Implications, New York: Basic Books.
Murris, K. (2008) “Philosophy with Children, the Stingray and the Educative Value of Disequilibrium”, Journal of Philosophy of Education, vol. 42, No. 3.
Noddings, N. (1992A) The Challenge to Care in Schools: an Alternative Approach to Education, New York: Teachers College Press.
Noddings, N. (1992B) “Social Studies and Feminism”. Theory & Research in Social Education, Vol.20, No.3, pp.230 ـ241.
Pohl, M. (2002) Infusing Thinking into the Middle Years: English, Performing & Visual Arts & LOTE: A Resource Book For Teachers, Cheltenham, Vic.: Hawker Brownlow Education.
Sharp, A. (2007) “Education of the Emotions in the Classroom Community of Inquiry” Gifted Education International, Vol.22, No.2, pp.248 ـ257
Sharp, A. (2014) “The Other Dimension of Caring Thinking”. Journal of Philosophy in school, Vol.1, No.1.
Sharp, M. D. (ed.) (2005) Popular Contemporary Writers. Marshall Cavendish.
Sprod, T. (2001) Philosophical Discussion in moral Education: the Community of Ethical Inquiry. London and New York: Routledge.
Thayer ـBacon, B. J. (1993) “Caring and Its Relationship to Critical Thinking”. Educational Theory, Vol.43, No.3, pp.323 ـ40.
Treffinger, D. J. (2014) The Role of Creativity and Problem Solving in Building and Sustaining Caring Communities. Waco, TX: Prufrock Press.
Välitalo, R.; Juuso, H.; Sutinen A. (2016) “Philosophy for Children as an Educational Practice”, Journal of Studies in Philosophy and Education, Vol. 35, No.1.
