بررسی زبانی مونس¬العشاق سهروردی و عربشاه یزدی از رهگذر بینامتنیت ژنت
الموضوعات :
خدابخش اسداللهی
1
,
محمد شهبازی
2
1 - علوم انسانی
2 - دانشگاه محقق اردبیلی
الکلمات المفتاحية: مونس العشاق سهروردی عربشاه یزدی فی حقیقه العشق, ساختار نحوی,
ملخص المقالة :
شهاب الدین سهروردی (شیخ اشراق) از بزرگ ترین حکمای فلسفه و عارفان قرن ششم است که رسایل رمزی او تأثیر گسترده ای بر نویسندگان و شاعران بعد از خود، گذاشته است بطوری که عماد الدین عربشاه یزدی از شاعران قرن هشتم با تأثیر پذیری از رساله مونس العشاق (فی حقیقه العشق) سهروردی، منظومه ای با همین عنوان سروده است که در واژگان، ترکیبات، جمله، ساختار نحوی و آوایی مشترکات فراوانی دارند. هدف ما در اینجا بررسی زبانی مونس العشاق منظوم و منثور براساس بینامتنیت ژنت است که در بخش های جداگانه به هر یک از موارد یاد شده پرداخته و از هر کدام چند نمونه شاهد آورده ایم و مابقی نمونه ها را در جدول با مشخص کردن صفحات در هر دو مونس العشاق و بیت مورد نظر مشخص کرده ایم. به لحاظ وجود زیرشاخه های بینامتنیت ژرار ژنت در هر دو مونس العشاق سعی نمودیم تا بر اساس نظریه ژنت به بررسی بپردازیم. دستاور ما در این پژوهش اثبات تبعیت عربشاه یزدی از تفکر و واژگان ابتکاری سهروردی است که تنها از رهگذر بینامتنیت ژنت قابل بررسی است. این دو اثر با وجود اشتراک فراوان، چند وجه افتراق نیز دارند که در متن مقاله به آنها نیز اشاره نموده ایم.
قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان. نشر قلم و اندیشه. تهران: 1392.
ابن مسکویه، احمد بن محمد. (1355) جاوید خرد. ترجمه تقی الدین محمد شوشتری، به اهتمام دکتر بهروز ثروتیان، تهران: نشر دانشگاه مک گیل مونترال کانادا با همکاری دانشگاه تهران.
انصاری، خواجه عبدالله. (1382) صد میدان. به اهتمام قاسم انصاری، تهران: نشر طهوری.
انوری، حسن؛ احمدی¬گیوی، حسن. (1377) دستور زبان فارسی. ج2، تهران: نشر فاطمی.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1383) دستور زبان فارسی. ج1، تهران: نشر فاطمی.
باطنی، محمدرضا. (1391) توصیف ساختمان دستور زبان فارسی. تهران: نشر امیرکبیر.
بهار، محمدتقی. (1389) سبک¬شناسی. ج2، تهران: نشر امیرکبیر.
پورجوادی، نصرالله. (1392) اشراق و عرفان. تهران: نشر سخن.
پورنامداریان، تقی. (1390) عقل سرخ: شرح و تأویل داستان¬های رمزی سهروردی. تهران: نشر سخن.
حقیقت، عبدالرفیع. (1370) تاریخ عرفان و عرفان ایرانی. تهران: نشر کومش.
خانلری، پرویز. (1395) دستور تاریخی زبان فارسی. به کوشش عفت مستشارنیا، تهران: نشر توس.
دهخدا، علی اکبر. (1339) لغت نامه. شماره 1 حرف «س »، زیر نظر محمد معین، تهران: نشر دانشگاه تهران.
سجادی، سید جعفر. (1373) فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: نشر طهوری.
سهروردی، شهاب¬الدین یحیی. (1355) مجموعه مصنفات شیخ اشراق. ج3، به تصحیح سید حسین نصر، تهران: نشر انجمن فلسفه ایران.
17- ــــــــــــــــــــــــــ. (1374) فی حقیقه العشق یا مونس العشاق، به کوشش حسین مفید، تهران: نشر مولی.
شرتونی، رشید. (1391) مبادی العربیه. ج1، ترجمه دکتر علی شیروانی، قم: نشر دارالفکر.
شریعت، محمدجواد. (1350) دستور زبان فارسی. اصفهان: نشر مشعل اصفهان.
صفا، ذبیح الله. (1350). گنجینه سخن. ج3، تهران: نشر دانشگاه تهران.
ـــــــــــــ. (1369) تاریخ ادبیات در ایران. ج2/3، تهران: نشر فردوس.
عربشاه یزدی، عمادالدین. (1370) مونس العشاق. به کوشش سیده محموده هاشمی، اسلام آباد: نشر مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
قاسمی، مسعود. (1366) «شرح مونس العشاق سهروردی». مجله معارف، دوره 4، شماره 1، صص 149- 164.
معین، محمد. (1371) فرهنگ فارسی. متوسطه ج2، تهران: نشر امیرکبیر.
منصوری لاریجانی، اسماعیل. (1380) پیدایش عشق. تهران: نشر آیه.
نوبهار، مهرانگیز. (1372) دستور کاربردی زبان فارسی. تهران: نشر رهنما.
هاشمی، بی بی زهره. (1392) «مفهوم ناکجاآباد در دو ساله¬ی سهروردی براساس نظریه استعاره¬شناختی». فصل¬نامه جستارهای زبانی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره 4، شماره 3 (15)، صص 237- 260.
Genette, Gerard. 1982. Palimpsests. La literature au second degree. Paris: seuil.
