همانندی اندیشه¬های جلال آل احمد و صدر الادبای اصفهانی
الموضوعات :
قهرمان شیری
1
(دانشگاه بوعلی سینا همدان)
فاطمه هوشمندی یاور
2
(دانشگاه بوعلی سینا همدان )
الکلمات المفتاحية: آل احمدصدر الادبای اصفهانیغرب زدگی سنّت¬, گرایی دوران مشروطه عصر پهلوی,
ملخص المقالة :
صدر الادبای اصفهانی یک نویسنده ی شریعت گرا (مشروعه خواه) در دوره ی مشروطه است که نزدیک به نیم قرن پیش از جلال آل احمد، در تحلیل های داستانی خود، استنباط ها و استدلال ها و راه حل هایی رامطرح کرده است که شباهت شگفت انگیزی به اندیشه های آل احمد دارد. انتقادهای او از موضوعاتی چون: شیفتگی جامعه به پوشش و اخلاق و رفتار و سیاست و فرهنگ غربی، سکوت و انزوای بزرگان مذهب در برابر تحوّلات و تغییرات اجتماعی، ناتوانی مدرسه ها و دانشگاه های تقلیدی در تأثیرگذاری بر فنّ-آوری و صناعت گری، مستعمره شدن حکومت در برابر استعمارگران فرنگی، شباهت کامل به استنباط های آل احمد دارد. بهره گیری او از نوشته های روایتی ـ تحلیلی و تک صدا، و نثر ساده ی گفتارگرا، سبک آل احمد را تداعی می کند و راه حل های او برای رهایی از غرب گرایی ها نیز دقیقاً در همسویی با اندیشه های آل احمد قرار دارد. او نیز راه و چاره را در بازگشت به سنّت ها و معتقدات مذهبی می داند، چون مذهب بیش از هر عنصر دیگری، جایگاه قدرتمندی در میان مردم دارد و می تواند آنان را متّحد کند.
ـ آبراهامیان، یرواند (1378) ایران بین دو انقلاب، ترجمه¬ی احمد گل محمّدی و محمّد ابراهیم فتّاحی، چاپ سوّم، تهران، نشر نی.
ـ آدمیت، فریدون (1392) اندیشه¬ی ترقّی و حکومت قانون، چاپ چهارم، تهران، انتشارات خوارزمی.
ـ آل احمد، جلال (1349) دید و بازدید، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر.
ـ ـــــــــــــــــــــ (1356) در خدمت و خیانت روشنفکران، چاپ سوم، تهران، انتشارات رواق.
ـ ـــــــــــــــــــــ (1357) کارنامه¬ی سه ساله، چاپ سوم، تهران، انتشارات رواق.
ـ ـــــــــــــــــــــ (1357) نفرین زمین، چاپ دوم، تهران، انتشارات رواق.
ـ ـــــــــــــــــــــ (1356) غرب زدگی، تهران، بی¬نا.
ـ ـــــــــــــــــــــ (1362) مدیر مدرسه، تهران، انتشارات رواق.
ـ ـــــــــــــــــــــ (1363) پنج داستان، چاپ چهارم، تهران، انتشارات رواق.
ـ رنجبر، ابراهیم (1391) بررسی و تحلیل آثار جلال آل احمد، تهران، انتشارات آیدین.
ـ زرگری¬نژاد، غلامحسین (تألیف، تصحیح و تحشیه) (1387) رسائل مشروطیت (مشروطه به روایت موافقان و مخالفان)، تهران، انتشارات مؤسّسه¬ی تحقیقات و توسعه¬ی علوم انسانی.
ـ صدر هاشمی، محمّد (1363) تاریخ جراید و مجلاّت ایران، ج4، اصفهان، انتشارات کمال.
ـ طباطبایی، سید جواد (1386) تأمّلی در باره¬ی ایران، نظریه¬ی حکومت قانون، تبریز، انتشارات ستوده.
ـ مراغه¬ای، زین العابدین (1362) سیاحت¬نامه¬ی ابراهیم بیگ یا بلای تعصّب او، با مقدّمه و حواشی محمّد امین، چاپ دوم، تهران، نشر سپیده.
ـ مطهری، مرتضی (1397) بررسی اجمالی نهضت¬های اسلامی در صد ساله¬ی اخیر، اینترنت، کتابخانه¬ی سایت نسیم مطهر.
ـ میرزایی، حسین (1380) جلال اهل قلم، زندگی، آثار و اندیشه¬های جلال آل احمد، تهران، انتشارات سروش.
ـ میرسپاسی، علی (1393) تأمّلی در مدرنیته¬ی ایرانی، ترجمه¬ی جلال توکّلیان، تهران، نشر ثالث.
ـ میرعابدینی، حسن (1377) صد سال داستان نویسی در ایران، 3 جلد، تهران، نشر چشمه.
ـ نجفی، موسی (1376) بنیاد فلسفه¬ی سیاسی در ایران (عصر مشروطیت، تلاقی اندیشه¬ی سیاسی اسلام و ایران با غرب، به انضمام دوازده رساله¬ی مهم سیاسی، تهران، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
