تحليل کيفي تجارب خانوادگي جانبازان اعصاب و روان: يک پژوهش پديدارشناختي
الموضوعات :نیکو قاضی نژاد 1 , مسعود غلامعلی لواسانی 2 , جواد اژه ای 3
1 - گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره دانشگاه تهران
2 - گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره دانشگاه تهران
3 - گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية: جانبازان اعصاب و روان, تجارب خانوادگي, روش کيفي, پديدارشناسي,
ملخص المقالة :
مطالعة حاضر با هدف تحليل کيفي تجارب خانوادگي جانبازان اعصاب و روان انجام شد. روش تحقيق در اين پژوهش، روش کيفي با رويکرد پديدارشناسي توصيفي مي باشد. بدين منظور با 16 نفراز جانبازان اعصاب و روان که با روش نمونه گيري هدفمند انتخاب شدند مصاحبة نيمه ساختاريافته به عمل آمد. نمونه گيري تا زمان اشباع داده ها ادامه يافت. به منظور تجزيه و تحليل داده ها، با استفاده از روش 7 مرحله اي کلايزي داده ها مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج حاصل از کدگذاري اوليه با شکل گيري 42 واحد معنايي همراه بود که با توجه به اشتراکات موجود در آنها در 8 زيرمضمون دسته بندي شدند. در نهايت، تحليل تجارب مشارکت کنندگان منجر به شناسايي 3 مضمون اصلي گرديد. مضمون اصلي اول «تغييرات چارچوب خانوادگي» بود که زير مضمون هاي (1- تغييرات روند زندگي خانوادگي، 2- تغيير نسبي جايگاه قدرت، 3- تغييرات شغلي) را در بر مي گرفت. مضمون اصلي دوم «روابط خانوادگي» بود که شامل (1- رابطه با همسر 2- رابطه با فرزندان) و مضمون اصلي سوم نيز «سازگاري و انطباق» متشکل از زير مضمون هاي (1- اقدامات روانشناختي، 2- اقدامات فردي، 3- حمايت خانواده) بود. تحليل نتايج نشان مي دهد که جانبازان اعصاب و روان به جهت شرايط ويژة خود، آسيب پذيري زيادي را در حوزه هاي مختلف تجربه مي کنند و لزوم شناخت و آگاهيهاي جامع تر ارگان هاي مربوطه، حمايت هاي مضاعف از اين قشر و خانواده هايشان و تدوين برنامه هاي مشاوره اي، روانشناختي و مراقبتي بيشتر احساس مي گردد.
ابوالمعالي، خديجه (1391). پژوهش کيفي از نظريه تا عمل. تهران: نشر علم.
امامي سيگارودي، عبدالحسين؛ دهقان نيري، ناهيد؛ رهنورد، زهرا و نوري سعيد، علي (1391). روششناسي تحقيق کيفي: پديدارشناسي. پرستاري و مامايي جامع نگر، 22 (68)، 53-56.
ايماني، سعيد؛ عاطف وحيد، محمدرضا و اصغرنژاد، علي اصغر(1391). مقايسهي كيفيت زندگي در جانبازان مبتلا به PTSD مزمن ناشي از جنگ با ساير جانبازان. انديشه و رفتار، 7 (25)، 47-56.
پاترسون، جو الن؛ ويليامز، لي؛ ادواردز، تاد ام؛ شامو، لاري و گراف گرندز، گلوريا (1393). مهارت هاي پايه در خانواده درماني. ترجمه علي نيلوفري. تهران: ارجمند.
حاج حسيني، منصوره؛ سليم احمد، ژاکاو، اژه اي، جواد و نقش، زهرا (1397). نقش واسطه اي تاب آوري در ارتباط اضطراب مرگ و سلامت عمومي نوجوانان مهاجر عراقي متاثر از جنگ با داعش. مجله روانشناسي، 22(3)،242-255.
حکيم جوادي، منصور؛ غلامعلي لواساني، مسعود؛ حقيقتگو، مرجان و زبردست، عذرا (1389). بررسي رابطه ميزان افسردگي اضطراب تنيدگي و عوامل شخصيت در فرزندان ايثارگر. طب جانباز، 3(9)، 9-16.
حميدي، فريده (1382). بررسي وضعيت بهداشت رواني فرزندان نوجوان جانبازان در 22 استان کشور، اولين همايش علمي جانباز و خانواده. دلاور، علي (1383). مباني نظري و عملي پژوهش در علوم انساني و اجتماعي. تهران: رشد.
سادوک، بنجامين جيمز و سادوک، ويرجينيا آلکوت(1380) خلاصه روانپزشکي کاپلان و سادوک. ترجمه فرزين رضاعي. تهران: انتشارات ارجمند.
شريفيان ثاني مريم (1380). سرمايه اجتماعي :مفاهيم اصلي و چارچوب نظري. رفاه اجتماعي، 1 (2) ،5-18.
فخري، زهرا؛ دانش، عصمت؛ شهيدي، شهريار و سليمي نيا، عليرضا (1391). كيفيت نظام ارزشي و باورهاي خودكارآمدي در فرزندان داراي پدر جانباز و غيرجانباز، فصلنامه روانشناسي كاربردي، 4(24)،25-42.
قرباني، هاشم (1388). معناي زندگي از ديدگاه ويکتور فرانکل . دو فصلنامه تاملات فلسفي، 1(3)، 35-57.
كرامتي، هادي (1383). بررسي و مقايسه كاركرد خانواده و سيماي روانشناختي فرزندان شاهد همسراني كه ازدواج مجدد نموده اند با خانوادههاي شاهدي كه همسران آنها ازدواج مجدد نكرده اند. پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي، دانشگاه تهران.
کرسول، جان (1396). پويش کيفي و طرح پژوهش انتخاب از ميان پنج رويکرد (روايت پژوهي، پديدارشناسي، نظريه داده بنياد، قوم نگاري، مطالعه موردي). ترجمة حسن دانايي فرد و حسين کاظمي. تهران: انتشارات صفار.
محمدي، بيوک (1387). درآمدي بر روش تحقيق کيفي. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
ميکائيلي نيلوفر، عيني ساناز، تقوي رامين (1397). نقش سبکهاي مقابلهاي، منبع کنترل و هوش هيجاني در پيشبيني سازگاري اجتماعي جانبازان مبتلا به اختلال تنيدگي پس از سانحه. طب جانباز، 10 (4)،195-201.
ويسمه، علي اکبر (1379). بررسي رابطة ميزان افسردگي فرزندان با نوع جانبازي و نحوة ارتباط با پدرانشان، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي، دانشگاه تهران.
يحيي زاده، حسين و معصوم زاده، نرگس (1395). تجارب زيسته همسران جانبازان. برنامه ريزي رفاه و توسعه اجتماعي، 7(28)97-121.
Friedman, M. J. (2005). Veterans’ mental health in the wake of war. Journal of Medicine, 352(13): 1287-1290.
Freytes, I. M., Hannold, E. M., Resende, R., Wing, K., & Uphold, C. R. (2013). The impact of war on Puerto Rican families: Challenges and strengthened family relationships. Community Mental Health Journal, 49 (4), 466-476.
Greene, T., Lahav, Y., Bronstein, I., & Solomon, Z. (2014). The role of ex-POWs’ PTSD symptoms and trajectories in wives’ secondary traumatization. Journal of Family Psychology, 28 (5), 666.
Hünler, O. S., & Gençöz, T. (2005). The effect of religiousness on marital satisfaction: Testing the mediator role of marital problem solving between religiousness and marital satisfaction relationship. Contemporary Family Therapy, 27 (1), 123-136.
Larson, J. H., Wilson, S. M., & Beley, R. (1994). The impact of job insecurity on marital and family relationships. Family Relations, 138-143.
Ottomanelli, L., Barnett, S. D., & Goetz, L. L. (2013). A prospective examination of the impact of a supported employment program and employment on health-related quality of life, handicap, and disability among Veterans with SCI. Quality of Life Research, 22 (8), 2133-2141.
O'Toole, B. I., Dadds, M., Burton, M. J., Rothwell, A., & Catts, S. V. (2018). Growing up with a father with PTSD: The family emotional climate of the children of Australian Vietnam veterans. Psychiatry Research, 268, 175-183.
Price, J. L. (2007). Findings from the national Vietnam veterans' readjustment study. US Department of Veterans Affairs.
Ray, S. L., & Vanstone, M. (2009). The impact of PTSD on veterans’ family relationships: An interpretative phenomenological inquiry. International Journal of Nursing Studies, 46 (6), 838-847.
Shosha, G. A. (2012). Employment of Colaizzi's strategy in descriptive phenomenology: A reflection of a researcher. European Scientific Journal, ESJ, 8 (27).
Srour, R. W., & Srour, A. (2005). Communal and familial war-related stress factors: The case of the Palestinian child. Journal of Loss and Trauma, 11: 289-309.
Thompson, C. L., Rudolph, L. B., & Henderson, D. A. (2000). Counseling children. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole Tsai, J., Harpaz-Rotem, I., Pietrzak, R. H., & Southwick, S. M. (2012). The role of coping, resilience, and social support in mediating the relation between PTSD and social functioning in veterans returning from Iraq and Afghanistan. Psychiatry: Interpersonal & Biological Processes, 75 (2), 135-149.
Van Manen, M. (1990). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. New York: Sunny Press.