بررسی تأثیر سرریز فناوری و سرمایه انسانی بر رشد بهره‌وری کل عوامل بخش نفت و گاز ایران
الموضوعات :طیبه پورمندبخشایش 1 , بهزاد سلمانی 2 , محمدمهدی برقی اسکویی 3
1 - دانشگاه تبریز
2 - دانشگاه تبریز
3 - دانشگاه تبریز
الکلمات المفتاحية: بخش نفت و گاز رشد بهره‌وری کل عوامل تحقیق و توسعه داخلی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی,
ملخص المقالة :
اقتصاد از چند بخش تشکیل شده است و عملکرد هر بخش نقش به خصوصی در پیشرفت اقتصاد دارد. بخش نفت و گاز اقتصاد بعنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی در ایران به علت منبع درآمد اصلی دولت نقش مهم و غیرقابل انکار در برنامه‌ریزی کشور دارد. بنابراین بررسی عملکرد این بخش می‌تواند برای رشد و پیشرت اقتصادی کشور مهم باشد. بررسی بهره‌وری کل عوامل یکی از راه‌های بررسی عملکرد بخش‌ها هست که نشان‌دهنده رشد بهینه اقتصاد آن بخش است. از این‌رو در این مقاله تأثیر عوامل مهم مؤثر بر رشد بهره‌وری کل عوامل بخش نفت و گاز شامل سرمایه‌گاری مستقیم خارجی، واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای، انباشت تحقیق و توسعه و سرمایه انسانی مورد بررسی قرار گرفته است. دوره زمانی مورد بررسی تحقیق، 1379-1394 است. نتایج یافته‌ها این مطالعه حاکی از آن است که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای به‌عنوان کانال‌های مهم سرریز فناوری بر رشد بهره‌وری کل عوامل بخش نفت و گاز تأثیر مثبت دارد. ولی انباشت تحقیق و توسعه بخش نفت و گاز نتوانسته تأثیر مثبت بر رشد بهره وری کل عوامل بخش نفت و گاز داشته باشد. سرمایه انسانی نیز به‌عنوان فعالیت ظرفیت‌ساز داخلی تأثیر مثبت بر رشد بهره‌وری کل عوامل بخش نفت و گاز دارد باتوجه به نتایج حاصله افزایش هزینه‌های اختصاصی به تحقیق و توسعه و ایجاد ارتباط تجاری و جذب سرمایه خارجی جهت سرمایه‌گذاری در این بخش و بهبود بهره‌وری عوامل تولید توصیه می‌شود.
1- میر احسنی منیرالسادات، گزارش آنکتاد از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران و جهان (2016 میلادی)، دفتر تحقیقات و سیاست‌های پولی و بازرگانی، 1395.
2- چراتیان، ایمان، گل تبار، صالح. 'آزمون اثرات تحقیق و توسعه بر رشد بهره‌وریِ نیروی کار در صنایع کوچک ایران'، فصلنامه پژوهش‌های اقتصاد صنعتی، 3(7), pp. 43-55. doi: 10.30473/indeco.2019.23507.1049، 1398.
3- سلمانی بهزاد، فلاحی فیروز، محمدزاده پرویز، انرجانی خسروشاهی اکبر، بررسی توان جذب فناوری در اقتصاد ایران، فصلنامه رشد فناوری، سال دهم، شماره 39، صص 59-68، 1393.
4- شاه‌آبادی ابوالفضل، امیری مصطفی، تأثیر انباشت تحقیق و توسعه داخلی و سرریز تحقیق و توسعه خارجی بر رشد بهره‌وری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال سوم، شماره 9، صص 93-114، 1393.
5- فطرس محمدحسن، زمانیان غلامرضا، رضایی الهام، اثر سرریزهای تحقیق و توسعه بر بهره‌وری کل عوامل تولید صنایع کارخانه‌ای ایران، فصلنامه علمی- پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال پنجم، شماره17، صص91-109، 1393.
6- مهرگان نادر، سلطانی صحت لیلی، مخارج تحقیق و توسعه و رشد بهره‌وری کل عوامل تولید بخش صنعت، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال دوم، شماره 5، صص 1-24، 1393.
7- بهمنی مجتبی، جمشیدنژاد آرش، جنابی امید، تحلیل فضایی سرریزهای فناوری در کشورهای منتخب آسیایی، فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، دوره سوم، شماره 2، صص 105-125، 1394.
8- بنی‌اسدی مصطفی، جلایی اسفندابادی سید عبدالمجید، تحلیل اثر سرریزهای فناوری بر رشد بهره‌وری کل عوامل بخش کشاورزی ایران، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد 30، شماره 2، صص 117-126، 1395.
9- کمیجانی اکبر، پاداش حمید، صادقی علی، احمدی حدید بهروز، عوامل مؤثر بر ارتقای بهره‌وری کل عوامل تولید در ایران، پژوهشکده پولی و بانکی، شماره ؟، صص 1-38، 1390.
10- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، حساب‌های ملی ایران به قیمت‌های جاری و قیمت‌های ثابت 1383(1338-1391)، 1393.
11- فرهادی کیا علیرضا، امینی علیرضا، ازوجی علاءالدین، اندازه‌گیری و تحلیل شاخص‌های عمومی بهره‌وری به تفکیک بخش‌های اقتصادی ایران؛ با رویکرد نوین، فصلنامه اقتصادی و الگوسازی، سال سوم، شماره 10، 1393.
12- وزارت نیروی جمهوری اسلامی ایران، دفتر برنامه‌ریزی کلان برق و انرژی، ترازنامه انرژی (سال‌های مختلف).
13- گمرک جمهوری اسلامی ایران، آمار، آمارهای سالیانه (سال‌های مختلف)
14- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامه( سال‌های مختلف)
15- شاه‌آبادی ابوالفضل، رحمانی امید، بررسی نقش تحقیق و توسعه بر بهره‌وری بخش صنعت اقتصاد ایران، فصلنامه تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد، سال هفتم، شماره 65، صص 28-38، 1389.
16- وافی نجار داریوش، بهره‌وری کل عوامل در بخش نفت و گاز، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره75، صص 232-251، 1385.
17- Zvi Griliches, Productivity Puzzles and R&D: Another Nonexplanation, Journal of Economic Perspectives, Vol 2, No 4, pp 9-21, 1988.
18- Cuthbertson, K., S.G. Hall and M.P. Taylor, Applied econometric techniques (University of Michigan Press, Ann Arbor, MI), 1992.
19- Wesley M. Cohen, Daniel A. Levinthal, Innovation And Learning: The Two Faces Of R&D, The Economic Journal, Vol 99, No 397, 569–596, 1989.
20- Lucas, Robert E., Jr, “On the Mechanics of Economic Development,” Journal of Monetary Economics, Vol. 22, No.1, pp. 3-42, 1988.
21- Romer, P.M., 1990, Endogenous technical change, Journal of Political Economy 98, S71-SlO2.
22- Romer, Paul, “Increasing Returns and Long Run Growth,” Journal of Political Economy, Vol. 94, pp. 1002–1037, 1986.
23- Aghion P, Howitt P. A model of growth through creative destruction. Econometrica, vol 60, no 2, pp 323–51, 1992.
24- Grossman GM, Helpman E. Quality ladders in the theory of growth, Rev Econ Stud, vol 58, no 1, pp 43–61, 1991.
25- Griffith, R.; E. Huergo, J. Mairesse and B. Peters, “Innovation and Productivity Across four European Countries”. Oxford Review of Economic Policy, Vol. 22, No. 4, 2006.
26- David T. Coe, Elhanan Helpman, Alexander W. Hoffmaister, International R&D spillovers and institutions, J EUROECOREV, Vol 53, pp 723-741, 2009.
27- Dolores, A. H., The Impact Of R&D Spillovers On UK Manufacturing: A Dynamic Panel Approach, Research Policy, Vol 36, pp 964–979, 2007.
28- Coe, D., Helpman, E., 1995. International R&D Spillovers. European Economic Review 39, 859–887.
29- Keller, W., Are international R&D spillovers trade-related? Analyzing spillovers among randomly matched trade partners, European Economic Review, vol 42, pp1469–1481, 1998.
30- Andrea Fracasso, Giuseppe Vittucci Marzetti, International Trade And R&D Spillovers, J JINTECO, Vol 96, No 01, pp 138-149, 2015.
31- Kinoshita, Y. R&D and technology spillovers via FDI: Innovation and absorptive capacity. Discussion Paper, 2775 London: CEPR, 2001.
32- Blomstrom, M. and Kokko, A. Multinational corporations and spillovers. Journal of Economic Surveys, 12(3): 247-277, 1998.
33- Crespo, N. and Fontoura, M. P. Determinant factors of FDI spilloverswhat do we really know? Elsevier, 35(3): 410-425, 2007.
34- Kalotay, K. Is the sky the limit? The absorptive capacity of central Europe for FDI. Transnational Corporations, 9: 137-162, 2000.
35- Cohen, W. M. and Levinthal, D. A. Absorptive capacity: A new perspective on learning and innovation. Administrative Science Quarterly, 35: 128-152, 1990.
36- Blomstrom, M. and Kakko, A. Human capital and Inward FDI. EIJS Working paper Series 167, The european institute of Jappanes Studies, 2003.
37- Keller, W. and Yeaple, S. Multinational enterprises, international trade and productivity growth: firm-level evidence from the united states. NBER Working Paper, 9504, 2003.
38- Mowery, D., Oxley, J., Inward technology transfer and competitiveness: the role of national innovation systems. Cambridge Journal of Economics, vol 19, no 1, pp. 67–93, 1995.
39- Aurora A.C. Teixeira, Natercia Fortunab, Testing The Technological Absorption Hypothesis For The Portuguese Economy, Research Policy, Vol 39, pp 335-350, 2010.
40- Carol Newman, John Rand, Theodore Talbot, Finn Tarp, Technology transfers, foreign investment and productivity spillovers, J euroecorev, Vol 76, No 02, pp 168-187, 2015.
41- Dyah Wulan Sari, Noor Aini Khalifah, Suyanto Suyanto, The spillover effects of foreign direct investment on the firms’ productivity performances , Journal of Productivity Analysis, Vol 46, pp199–233, 2016.
42- Weiwei Liu , Xiandong Xu, Zhile Yang, Jianyu Zhao and Jing Xing, Impacts of FDI Renewable Energy Technology Spillover on China’s Energy Industry Performance, J Sustainability, Vol 8, No 846, pp 2-16, 2016.
43- Pard Teekasap, Dynamic model of the technology spillover from foreign direct investment and productivity growth: a case from Thailand, J. Global Business Advancement, Vol 9, No 1, pp 3-17, 2016.
44- Brasch, Thomas von; Cappelen, Ådne; Hungnes, Håvard; Skjerpen, Terje, Modeling R&D spillovers to productivity, Discussion Paper, No. 927, 2020.
45- Luc Soete, Bart Verspagen and Thomas H.W. Ziesemer, The economic impact of public R&D: an international perspective, Working Paper Series, 2020.
46- Elkomy, Shimaa and Ingham, Hilary and Read, Robert The Impact of Foreign Technology & Embodied R&D On Productivity in Internationally-Oriented & High-Technology Industries in Egypt 2006-2009, Working Paper, Lancaster University, Department of Economics, Lancaster, 2020.
47- Panagiotis Pegkas, Christos Staikouras & Constantinos Tsamadias (2020) Does Domestic and Foreign R&D Capital Affect Total Factor Productivity?
Evidence from Eurozone Countries, International Economic Journal, DOI: 10.1080/10168737.2020.1734645 48- Kijek, A.; Kijek, T. Nonlinear Effects of Human Capital and R&D on TFP: Evidence from European Regions. Sustainability 2020, 12, 1808.
49- Gutierrez, L. and Gutierrez, M., “International R&D spillovers and productivity growth in the agricultural sector: A panel cointegration approach”, European Review of Agricultural Economics, vol 30, no 3, pp 281-303, 2007.
50- Coe, D., Helpman, E., Hoffmaister, A., North–South R&D spillovers. Economic Journal, vol 107, pp 134–149, January 1997.
51- Banerjee, A., J. J. Dolado, and R. Mestre, On some simple tests for cointegration: The cost of simplicity, Bank of Spain Working Paper, No. 9302, 1992.
52- Edmund Amann and Swati Virmani, Foreign Direct Investment And Reverse Technology Spillovers,The Effect On Total Factor Productivity, OECD Journal, Vol 2014, No 9, pp 129-153, 2015.
53- A.Tientao, D.Legros, M.C.Pichery, Technology spillover and TFP growth A spatial Durbin model, J INTECO, Vol 04, No 004, 2015.
54- Dieppe Alistair, Mutl Jan , International R&D Spillovers Technology Transfervs R&D Synergies, European Central Bank Working Paper , No 1504, pp 1-24, 2013.
55- Tseng C.Y., internal R&D effort , external imported technology and economic value added: empirical study of Taiwan's electronic industry , applied economics, Vol 40, No 8 , pp 1073-1082, 2008.
56- Senhadji, Abdelhak, Sources of Economic Growth: An Extensive Growth Accounting Exercise, IMF Staff Papers, Vol 47, No 1, pp 129-157, 2000.
