بررسی تعیین‌کننده‌بودن ابعاد ساختار سازمانی در آمادگی دانشگاه‌ها برای تبدیل‌شدن به دانشگاهی با ویژگی‌های کارآفرینانه (مورد مطالعه: دانشگاه فردوسی مشهد)
الموضوعات :فرشته صادقی 1 , یعقوب مهارتی 2 , علیرضا خوراکیان 3
1 - دانشگاه فردوسی مشهد
2 - دانشگاه فردوسی مشهد
3 - دانشگاه فردوسی مشهد
الکلمات المفتاحية: کارآفرینی دانشگاه‌کارآفرین ساختار کارآفرینانه رسمیت پیچیدگی تمرکز,
ملخص المقالة :
امروزه، سازمان‌های دولتی از جمله دانشگاه‌ها برای کارآفرین‌شدن با مشکلاتی روبه رو هستند. ولی این سازمان‌ها دارای پتانسیل و توانی ویژه برای کارآفرینی هستند که در صورت فراهم‌نمودن زمینه‌های لازم به نتایجی بهینه در این زمینه می‌توان دست یافت. برای فراهم‌نمودن این زمینه‌ها، تغییرات اساسی در ساختار این سازمان‌ها امری ضروری به نظر می‌رسد. از این‌رو تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر ابعاد ساختار سازمانی بر آمادگی دانشگاه‌ها برای تبدیل‌شدن به دانشگاهی با ویژگی‌های کارآفرینانه انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق، مدیران دانشگاه فردوسی مشهد به تعداد 151 نفر می‌باشد. طبق جدول مورگان تعداد 114 نفر به‌طور تصادفی انتخاب شدند. پس از اطمینان از روایی و پایایی، این پرسشنامه بصورت حضوری بین اعضای جامعه توزیع گردید و در نهایت 120 پرسشنامه قابل استفاده برگشت داده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز به کمک نرم‌افزار SPSS صورت پذیرفت. نتایج نشان داد از نظر مدیران دانشگاه فردوسی مشهد، ابعاد ساختار سازمانی یعنی رسمیت، پیچیدگی و تمرکز، از عوامل تعیین‌کننده آمادگی دانشگاه‌ها برای تبدیل‌شدن به دانشگاهی با ویژگی‌های کارآفرینانه هستند. علاوه بر این نشان داده شد که از بین ابعاد ساختار سازمانی، عامل رسمیت بالاترین میزان تأثیر را بر آمادگی دانشگاه فردوسی مشهد برای تبدیل‌شدن به دانشگاهی با ویژگی‌های کارآفرینانه دارد.
1- مدهوشی، مهرداد.، و بخشی، غلامرضا. بررسی موانع کارآفرینی در دانشگاه‌های مازندران، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 9(1)، ۱۵۷-۲۱۳، 1382.
2- کردنائیج، اسدالله.، احمدی، پرویز قربانی، زهرا.، و نیاکان لاهیجی، نازیلا. بررسی ویزگی‌های دانشگاه‌کارآفرین در دانشگاه تربیت مدرس، توسعه کارآفرینی، 5(3)، 64-47. 1391.
3- مهدوی مزده، محمد.، بانك، مائده.، زاهدی، محمد رضا.، و پورمسگری، مجید، تعیین شاخص‌های تأثیرگذار در کارآفرین‌بودن دانشگاه‌های دولتی ایران و رتبه‌بندی دانشگاه‌ها از این منظر، سیاست علم و فناوری، (1)1، 100-81. 1392.
4- دفت، ریچاردال. مبانی تئوری و طراحی سازمان، ترجمه علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی، دفتر پزوهش‌های فرهنگی، چاپ اول، تهران. 1378.
5- منصوری، رضا. دانشگاه و تعریف آن، رهیافت، 24، 29-15، 1380.
6- تقوی، مصطفی.، و پاکزاد، مهدی. (1386). نقش و کارکرد دانشگاه‌ها در نظام ملی نواوری، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 36، 38-19.
7- معصوم‌زاده، سیدمحسن.، و انصاری، محمدتقی. عوامل مؤثر در شکل‌گیری دانشگاه کارآفرین، مجله رهیافت، 44، 11-5، 1388.
8- کردنائیج، اسدالله. دانشگاه‌کارآفرین، آموزش عالی و نقش آن در ایجاد اشتغال، مدیریت توسعه، 7(26)، 33-17. 1384.
9- تقی‌پورظهیر، علی.، و حسن‌مرادی، نرگس. الگوی مناسب ایجاد دانشگاه‌کارآفرین، مجله علمی تحقیقی اقتصاد و مدیریت، 69، 40-31. 1385.
10- قهرمانی، محمد.، حاجی خواجه لو، صالح رشید.، و ابوپناری، عقیل. نقش رهبری تحولی در ارتقای دانشگاه به سازمان کارآفرین، مطالعه موردی: دانشگاه شهید بهشتی، توسعه کارآفرینی، 14، 204-185. 1390.
11- یداللهی فارسی، جهانگیر.، عزیزی زیارت، امید.، و خواستار، حمزه. بررسی رابطه بین ساختار و کارآفرینی سازمانی (مورد مطالعه: بانک‌های خصوصی سطح شهر تهران، فصلنامه توسعه کارآفرینی، 2(5)، 80-55. 1388.
12- اندام، رضا.، و خارکن، مریم. ارتباط ساختار سازمانی و کارآفرینی در اداره کل ورزش و جوانان، تحقیق‌های معاصر در مدیریت ورزشی، 4(8)، 63-55. 1393
13- تورانی، سوگند زنگنه بایگی، مهدی.، صالحی، مسعود.، و چوبان قلعه جوق، بهرام بررسی رابطه بین ابعاد محتوایی و ابعاد ساختاری در ساختار سازمانی بیمارستان خاتم زاهدان، مجله تحقیقات نظام سلامت، 11(1)، 29-21. 1394.
14- رابینز، استیفن. ساختار و طرح سازمانی (ترجمه م. الوانی و ح. دانایی فرد)، تهران: صفار، 1943.
15- اسکوئیان، معصومه. بررسی عوامل درون‌سازمانی مؤثر بر کارآفرینی سازمانی، کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش‌بنیان، دانشگاه مازندران. 1391.
16- نیک‌نهاد، صفورا.، حسینی، سیدعماد.، و رضوی، سیدمحمدحسین. ارتباط ابعاد ساختار سازمانی و کارآفرینی مدیران سازمان‌های ورزشی کشور، مطالعات مدیریت ورزشی، 30، 152-139. 1394.
17- مقیمی، سیدمحمد. کارآفرینی در نهادهای جامعه مدنی (پژوهش در سازمان‌های غیردولتی)، انتشارات دانشگاه تهران، مرکز کارآفرینی دانشگاه تهران، 1383.
18- صمدآقایی، جواد. سازمان‌های کارآفرین، مؤسسه عالی آموزش و تحقیق مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران. 1382.
19- علیمردانی، مهرزاد.، قهرمانی، محمد.، و ابوالقاسمی، محمود. بررسی رابطه میان ساختار سازمانی با کارآفرینی سازمانی (مورد مطالعه: دانشگاه شهید بهشتی)، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(3)، 144-131. 1388.
20- سیفی سالدهی، محمدهادی.، کوزه‌چیان، هاشم.، احسانی، محمد.، و سیفی سالدهی، مهدی. تأثیر ساختار کارآفرینانه بر اثربخشی سازمانی در سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران، مطالعات مدیریت ورزشی، 13، 236-215، 1391.
21- موسوی، سیدحسین. ارائه مدلی برای توسعه دانشگاه کارآفرین در دانشگاه‌های دولتی ایران، رساله دکتری تخصصی رشته علوم انسانی دانشگاه مازندران. 1397.
22- رحیمی، محسن. طراحی الگوی تضمین کیفیت دانشگاه کارآفرین، رساله دکتری تخصصی رشته علوم تربیتی- مدیریت آموزشی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان. 1397.
23- رئیسون، محمدرضا.، عباس‌پور، عباس.، و رحیمیان، حمید. واکاوی مؤلفه‌های ساختار سازمانی دانشگاه‌های علوم پزشکی در گذار به دانشگاه نسل سوم، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، 25، ویژه‌نامه آموزش پزشکی. 1397.
24- فریدی، محمدرضا. ارائه مدلی برای سنجش آمادگی مؤسسات آموزش عالی برای تبدیل شدن به دانشگاه نسل سوم (نوآور و کارآفرین) مورد مطالعه: دانشگاه شاهد، رساله دکتری تخصصی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه. 1396.
25- موسوی، سیدحسین.، صالحی عمران، ابراهیم.، فراستخوه، مقصود.، و توفیقی، جعفر. ارائه مدل توسعه دانشگاه کارآفرین در ایران، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 19(76)، 28-1. 1396.
26- فطانت‌فرد حقیقی، میلاد. بررسی رابطه بین ساختار سازمانی و کارآفرینی دانشگاهی (مطالعه موردی دانشگاه پیام‌نور شهر ری)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه پیام‌نور استان تهران. 1395.
27- ابوالقاسمی، فاطمه. شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر کارآفرینی سازمانی در دانشگاه سیستان و بلوچستان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مدیریت دولتی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه سیستان و بلوچستان. 1395.
28- آزما، فریدون.، و آقایی، جواد. رابطه بین ساختار سازمانی و کارآفرینی سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمال، پژوهشنامه تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، 5(21)، 26-1، 1388.
29- Beck, U., Giddens, A. and Lash, S. Nykyajan jäljillä (Reflexive Modernization). 1995.
30- Turner, B.S. (ed.). Theories of Modernity and Postmodernity. Theory, Culture and Society, SAGE Publications. London.Vastapaino: Tampere. 1990.
31- Kyrö, P. To grow or not to grow? Entrepreneurship and sustainable development”. International Journal of Sustainable Development and World Ecology, 8, 15-28.2001.
32- Barreto, H. The Entrepreneur in Microeconomic Theory. Disappearence and Explanation. London-New York. Routledge. 1989.
33- Drucker, Peter. F. Innovation and Entrepreneurship. Heinemann. London. 1986.
34- Gibb, A. The Enterprise Culture and Education”. International Small Business Journal, 11 (3), 11–34. 1993.
35- Fiet, J.O. The pedagogical Side of entrepreneurship Theory”. Journal of business venturing, 16, 2, 101–117.2000.
36- Pinchot, G and Pinchot E. The End of Bureaucracy & The Rise of Intelligent Organization. Suom.M. Tillman. Tampere: Tammer- Paino Oy. 1996.
37- Filion, L.J. From Entrepreneurship to Entrepronology, HEC, the University of Montreal Business School. Paper presented at the 42nd ICSB World Conference, June 21-24, 1997, San Francisco, California. 1997.
38- Tornikoski, E. Entrepreneurship through constructivist - lenses: visionary entrepreneurship process - a conceptual development. Licentiate thesis in Management and Organization, University of Vaasa, 167. 1999.
39- Lundvall, B. A. National systems of production; Innovation and comperence building. 2002.
40- Sá, E., Dias, D., & Sá, M. J. Towards the university entrepreneurial mission: Portuguese academics’ self-perspective of their role in knowledge transfer. Journal of Further and Higher Education, 42(6), 784-796. 2018.
41- Wissema, J.G. Towards the Third Generation University: Managing the University in Transition. Edward Elgar Publisher. 2009.
42- Tipu, S. A. A., Zeffane, R., & Ryan, J. Students’ entrepreneurial readiness in the United Arab Emirates: an empirical inquiry of related factors, International Journal of Business and Globalisation, 6(3/4), 383-398. 2011.
43- Othman, N., Hashim, N., & Wahid, H. A. Readiness towards entrepreneurship education Students and Malaysian universities, Journal of Education and Training, 54(8/9), 697-708, Doi: 10.1108/00400911211274837. 2012.
44- Schillo, R. S., Persaud, A., & Jin, M. Entrepreneurial readiness in the context of national systems of entrepreneurship, Small Bus Econ, 46, 619-637. 2016.
45- Clark, B. R. The Entrepreneurial University: Demand and Response. Tertiary Education and Management, 4(1), 5-16. 1998.
46- Kirby, D. A. Creating entrepreneurial universities in the UK: Applying entrepreneurship theory to practice. Journal of Technology Transfer, 31(5), 599 603. 2005.
47- Salamzadeh, A., Farsi, J. Y., Motavaseli, M., Markovic, M. R., & Kesim, H. K. Institutional factors affecting the transformation of entrepreneurial universities. Business and Globalisation, 14(3), 271-291. 2015.
48- Sporn, B. Building adaptive universities: Emerging organisational forms based on experiences of European and US universities. Tertiary Education and Management, 7(2), 121–134. 2001.
49- Lumpkin, G. T., Cogliser, C. C. Schneider, D. R. (2010). Understanding & Measuring Autonomy: An Entrepreneurial Orientation perspective, Entrepreneurship Theory and Practice. 33: 47-69.
50- Shally, C. R., Gilson, L. L, Blu, T. C. Matching entrepreneurship requirements and the work environment: effect on, Academy of Management Journal. 48(2), 33-215. 2000.
51- Andripoulos, Lowe, A. Enhancing organizational entrepreneurship: the process of perceptual challenging, Journal of Management Decision. 38, 734-742. 2000.
