نقش قابلیت‌های سازمانی در کاهش ریسک‌های فناورانه و بهبود عملکرد بازار شرکت‌های دانش‌بنیان با میانجی‌گری هوشمندی فناوری
الموضوعات :محمد حاتمی نژاد 1 , محسن اکبری 2 , مصطفی ابراهیم پور ازبری 3
1 - دانشگاه گیلان
2 - دانشگاه تهران
3 - ادبیات و علوم انسانی
الکلمات المفتاحية: قابلیت‌های سازمانی ریسک‌های فناورانه عملکرد بازار هوشمندی فناوری شرکت‌های دانش‌بنیان,
ملخص المقالة :
امروزه شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان یک ابزار مهم در توسعه اقتصادی شناخته می‌شوند و از آنجایی که در بازار فعلی، شرکت‌ها با محیط‌های فناورانه پویا و آشفته‌ای روبه‌رو هستند، این امر شرکت‌ها را وا می‌دارد که به دنبال پاسخگویی مناسب و هوشمندانه به این محیط پرتلاطم باشند. نرخ سریع تغییرات فناورانه، شرکت‌های دانش‌بنیان را با ریسک‌هایی مواجه می‌کند؛ بنابراین این شرکت‌ها براي رسیدن به کارایی و اثربخشی در حوزه فناوري، می‌بایست در رابطه با تغییرات محصول، مواد، فرآیندها و فناوری‌های مرتبط با کسب‌وکار قابلیت‌های لازم را به دست آورده و نسبت به آن‌ها آگاه باشند. قابلیت‌های سازمانی و هوشمندی فناوری، ازجمله ابزارهایی هستند که کمک می‌کنند تا شرکت‌ها نسبت به محیط فناورانه خود، آگاهی لازم را داشته و خود را با این محیط همگام سازند. پژوهش حاضر، ازلحاظ هدف، توصیفی و ازلحاظ شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و ازلحاظ نوع کیفی و مبتنی بر تحلیل محتواست. تعداد 63 مقاله که ارتباط بسیار نزدیک با موضوع پژوهش داشته انتخاب شده است. درنهایت با توجه به حداقل تعداد مورد نیاز برای تعمیم نتایج طبق نظر خبرگان و اساتید دانشگاهی 30 مورد از مرتبط‌ترین مقالات به عنوان مقالات جامعه هدف با استفاده از رویکرد توصیفی- تحلیلی مورد توصیف، ارزیابی و تحلیل قرار گرفت. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد تلخیصی استفاده شده است. سازمان‌دهی داده‌های کیفی در تحلیل این پژوهش در سه مرحله کدگذاری اولیه، کدگذاری باز و کدگذاری انتخابی انجام شده است. پژوهش حاضر با ارائه مدلی نظری بر اساس پیشینه پژوهش و با تأکید بر اطلاعات و دانش کسب‌وکار‌های دانش‌محور، نقش قابلیت‌های سازمانی را در کاهش ریسک‌های فناورانه و بهبود عملکرد بازار شرکت‌های دانش‌بنیان با میانجی‌گری هوشمندی فناوری به‌منظور رقابت کارآمدتر و توسعه و بهبود محصولات و خدمات جدید مورد بررسی قرار می‌دهد.
1- ايران‌زاده سليمان، برقي امير، ارزيابي عملکرد سازمان با مدل روش امتيازي متوازن (BSC) (مطالعه موردي)، نشریه مديريت صنعتي، شماره 8، دوره 4، صص 86-67، 1388.
2- میرزا رمضانی، ابوالفضل؛ گلستان هاشمی، سیدمهدی و ناصریان، سیدمحمد مسعود. ارائه مدل مدیریت ریسک‌های فناورانه در فرایند توسعه محصول جدید با رویکرد TRIZ، فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، شماره 32، سال 16، صص 56-39، 1397.
3- عسگرنژاد نوری، باقر؛ امکانی، پریسا. تأثیر مدیریت اثربخش ریسک در عملکرد مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران: نقش واسطه‌ای سرمایۀ فکری و اهرم مالی. مدیریت دارایی و تأمین مالی، شماره 2، دوره 5، صص 112-93، 1396.
4- خداداد حسینی، سیدحمید؛ خدامی، سهیلا و مشبکی، اصغر. طراحی مدل عملکرد بازار مبتنی بر قابلیت‌های پویای بازاریابی با رویکرد چابکی عملیاتی، مجله پژوهش‌های مدیریت در ایران، شماره 3، دوره نوزدهم، صص 106-77، 1394.
5- فیضی، کامران؛ طبائیان، سیدکمال و خسروپور، حسین. نقش رويکرد نوآوري باز بر کسب هوشمندي فناوري، فصلنامه رشد فناوري، شماره سی و پنجم، دوره 9، صص 31-23، 1392.
6- مختارزاده، نیما؛ رشیدی آستانه، متین. بررسی اثر معنابخشی فناورانه و توانمندی سازمانی بر عملکرد نوآورانه با تأکید بر نقش میانجی ظرفیت جذب، فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، شماره 1، دوره 4، صص 39-9، 1395.
7- رحیمی، غفور. ارزیابی عملکرد و بهبود مستمر سازمان، مجله تدبیر، شماره 173، دوره 17، صص 48-41، 1385.
8- ملک‌اخلاق، اسماعیل؛ ابراهیم‌پور، مصطفی؛ نوروزی رود پشتی، زهرا. مطالعه تأثیر بازارگرایی بر عملکرد بازار شرکت‌های کوچک و متوسط با میانجی‌گری قابلیت‌های نوآوری، مجله راهبردهای بازرگانی، شماره 7، دوره 2، صص 74-57، 1395.
9- صالحی، سیدمرتضی؛ نیکوکار، غلامحسین؛ محمدی، ابوالفضل و تقی نتاج، غلامحسن؛ طراحی الگوی ارزیابی عملکرد شعب بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری (مورد مطالعه: بانک قوامین)، شماره 7، دوره 3، صص 268-127، 1390.
10- موسی‌خانی، محمد؛ محمدی، شهریار و مدیری آثاری، ماندانا. تعیین عوامل کلیدی موفقیت در مدیریت ریسک پروژههای فناوری اطلاعات در سازمان‌های مجازی فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت فناوری اطلاعات، شماره 6، دوره 3، صص 144-127. 1390.
11- کارشناس، عباسعلی؛ محمدي، کمال؛ هوشمندي فناوري: مفاهیم و الگوي پیاده‌سازی سیستم، انتشارت یوسف، چاپ اول، 1390.
12- دانایی‌فرد، حسن، برزگر، فاطمه و احمدی، هانیه. سازوکارهای ارتقای قابلیت‌های سازمانی در بخش دولتی، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت سازمان‌های دولتی، شماره 3، دوره 3، صص 106-91، 1394.
13- شاه‌حسینی، محمدعلی؛ رنجبر، محمدهادی و کیماسی، مسعود. شناسایی و ترکیب قابلیت‌های سازمانی در موفقیت رقابتی صنعت نوشیدنی، فصلنامه چشم‌انداز بازرگانی، شماره 51، دوره 15، صص 67-51،1395.
14- کوشازاده، سیدعلی؛ رحیم‌نیا، فریبرز و افخمی روحانی، حسین. اثر اعتماد به مدیران بر تفکر راهبردی سازمانی و نقش آن‌ها در بهبود عملکرد سازمانی از راه تعهد سازمانی در بستر آموزش عالی، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، شماره 12، دوره 35، صص 187-163، 1391.
15- نوع‌پسند، سیدمحمد؛ رمضان‌پور، اسماعیل و عطاری اصل، پیمان. تأثیر قابلیت بازاریابی، نوآوری و یادگیری بر عملکرد سازمان «مطالعه موردی: پتروشیمی تبریز»، فصلنامه مدیریت بهره‌وری، شماره 36، دوره 42، صص 124-95، 1395.
16- امینی، علی. تحلیل تأثیر هوشمندی فناوری بر مزیت رقابتی در بنگاه (مطالعه موردی: شرکت‌های دارویی). مدیریت بهداشت و درمان، شماره 2، دوره 8، صص 85-75، 1396.
17- بنیادی نائینی، علی، احدزاده نمین، مهناز، امینی، علی. بهبود کارایی در توانمندی‌های نوآوری فناورانه و رقابت‌پذیری شرکت‌های داروسازی با اعمال هوشمندی فناوری با استفاده از تحلیل پوششی داده‌ها. مدیریت بهداشت و درمان، شماره 2، دوره 7، صص 73-63، 1395.
18- صفدری‌رنجبر، مصطفی، الیاسی، مهدی، توکلی، غلامرضا. مروری بر مفهوم هوشمندی فناوری (تعاریف، ساختارها، فرایند، بازیگران، روش‌ها و ابزارها). فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، شماره 30، دوره 15، صص 58-47، 1396.
19- عادل مهربان، مرضیه، دوستی ایرانی. مروری بر تحلیل محتوای کیفی و کاربرد آن در پژوهش، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، چاپ اول، 1394.
20- Etzkowitz, Henry. "The norms of entrepreneurial science: cognitive effects of the new university–industry linkages." Research policy, Vol. 27, No. 8, pp. 823-833, 1998.
21- Segal, N.S. "Universities and Technological Entrepreneurship in Britain: Some Implications of the Cambridge Phenomenon", Technovation, Vol. 4. No. 3, pp. 189-205, 1986.
22- Chen, T. Y., Chen, Y. M., Chu, H. C., & Wang, C. B. Development of an access control model, system architecture and approaches for resourcesharing in virtual enterprise. Computersin Industry, Vol. 58, No. 1, pp. 57-73, 2007.
23- Kerr C.I.V, Mortara L, Phaal R, Probert D.R. “A conceptual model for technology intelligence”. Int. J. Technology Intelligence and Planning; Vol. 2, No.1, pp. 173-93, 2006.
24- Park, H., Kim, K., Choi, S., & Yoon, J. A patent intelligence system for strategic technology planning. Expert Systems with Applications, Vol. 40, No. 7, pp. 2373-2390, 2013.
25- Lichtenthaler, E. Technological change and the technology intelligence process: a case study. Journal of Engineering and technology Management, Vol. 21, No.4, pp. 331-348, 2004.
26- Savioz, P.; Technology Intelligence; Concept Design and Implementation in Technology-based SMEs, New York: PALGRAVE MACMILLAN, 2008.
27- Balasubramanian, S., & Bhardwaj, P. When not all conflict is bad: Manufacturing-marketing conflict and strategic incentive design. Management Science, Vol. 50, No. 4, pp. 489-502, 2004.
28- Zott, C. Dynamic capabilities and the emergence of interindustry differential firm performance: insights from a simulation study. Strategic management journal, Vol. 24, No. 2, pp. 97-125, 2003.
29- Chuang, S. H. "A Resource-Based Perspective on Knowledge Management Capability and Competitive Advantage: An Empirical Investigation," Expert Systems with Applications, Vol. 27, No. 3, pp. 459-465, 2012.
30- Barney, J.B. “Is the resource-based ‘view’ a useful perspective for strategic management research? Yes”, The Academy of Management Review, Vol. 26, No. 1, pp. 41-56, 2001.
31- Barney, J. B., Ketchen Jr, D. J., & Wright, M. The future of resource-based theory: revitalization or decline?. Journal of management, Vol. 37, No. 5, pp. 1299-1315, 2011.
32- Amit, R., & Schoemaker, P. J. Strategic assets and organizational rent. Strategic management journal, Vol. 14, No. 1, pp. 33-46, 1993.
33- Ambrosini, V., & Bowman, C. What are dynamic capabilities and are they a useful construct in strategic management?, International journal of management reviews, Vol. 11, No. 1. pp. 29-49, 2009.
34- Baker, t. l., hunt, t. g., & Hawes, j. m. Marketing strategy and organizational culture: a conceptual and empirical integration. Journal of marketing managemen, Vol. 9, No. 2, pp. 107-119, 1999.
35- Vorhies, D.W., Morgan, R.E., Autry, C.W., "Product-market strategy and the marketing capabilities of the firm: Impact on market effectiveness and cash flow performance", Strategic Management Journal, Vol. 30, No. 12, pp. 1310– 1334. 2009.
36- Mu, J., Peng, G., & MacLachlan, D. L. Effect of risk management strategy on NPD performance. Technovation, Vol. 29, No. 3, pp. 170-180. 2009.
37- Arman, H.; Foden, J.; “Combining methods in the technology intelligence process: application in an aerospace manufacturing firm”, R&D Management, Vol. 40, No. 2, pp. 181-194, 2010.
38- Porter, Alan L. Forecasting and management of technology. Vol. 18. John Wiley & Sons, 1991.
39- Rohrbeck, R.; “Harnessing a network of experts for competitive advantage: technology scouting in the ICT industry”, R&D Management, Vol. 40, No. 2, pp. 169-180, 2010.
40- Porter, Alan L., and Scott W. Cunningham. "Tech Mining." Exploiting New Technologies for Competitive Advantage, 2007.
41- Budd, T.; “Competitive Technical Intelligence at Applied Bio systems: Attracting, Monitoring, and Exploiting Technology-based Opportunities”, Competitive Intelligence Review, Vol. 11, No 4, pp. 5–11, 2011.
42- Durand, T. Technology intelligence. Encyclopedia of Technology and Innovation management, eds. VKNarayan and GC Oconnor. Wiley- Blackwell, West Sussex, pp. 25-36, 2010.
43- Ashton, W.B.; Kinzey, B. R.; Gunn, M. E.; “A structured approach for monitoring science and technology developments”, International Journal of Technology Management, Vol. 6, No. 1/2, pp. 91–111, 1991.
44- Reger, G.; “Technology foresight in companies: from an indicator to a network and process perspective”, Technology Analysis and Strategic Management, Vol. 13, No. 4, pp. 533–553, 2011.
45- Wheelen, Thomas L., et al. Strategic management and business policy. Pearson, 2017.
46- Martelo, S., Barroso, C. and Cepeda, G. The use of organizational capabilities to increase customer value. Journal of Business Research, Vol. 66, No. 10, pp. 2042–2050, 2013.
47- Aziati, A. N., Tasmin, R. H., Jia, L. B., & Abdullah, N. H. The relationship of technological innovation capabilities and business innovation capabilities on organization performance: Preliminary findings of Malaysian food processing SMEs. In Engineering, Technology and Innovation (ICE), International ICE Conference on IEEE, pp. 1-8, 2014.
48- Grant, M. R. Prospering in Dynamically- competitive Environments: Organizational Capability as Knowledge Integration. Organization Science, Vol. 7, No. 4, pp. 375-387, 1996.
49- Kaplan, R. S., & Norton, D. P. Strategy maps: Converting intangible assets into tangible outcomes. Harvard Business Press. 2004.
50- Ulrich, D. and Lake D. Organizational capability: creating competitive advantage. Academy of Management Executive, Vol. 5, No. 1, pp. 77-92, 1991.
51- Uhlaner, L. M., Van Stel, A., Duplat, V. & Zhou, H. “Disentangling The Effects of Organizational Capabilities, Innovation and Firm Size on Sme Sales Growth”. Small Business Economics, Vol. 41, No. 3, pp. 581-607, 2013.
52- Zollo, M., & Winter, S. G. Deliberate learning and the evolution of dynamic capabilities. Organization science, Vol. 13, No. 3, pp. 339-351, 2002.
53- Barreto, I. Dynamic Capabilities: A Review of Past Research and an Agenda for the Future, Journal of Management, Vol. 36, No. 1, pp. 256-280, 2010.
54- Wernerfelt, B. The resource-based view of the firm: Ten years after. Strategic Management Journal, Vol. 16, No. 3, pp. 171-174, 1995.
55- Griddings, S. R. "Marketing for Incubator Managers and Guidelines to Assist their Clients in their Marketing." Workshop on Science and Technology Parks Market and Planning, Isfahan. 2005.
56- Davis, S. Becoming a knowledgebase business. International Journal of Technology Management, Vol. 14, No. 2, pp. 60-73. 2016.
57- Clark, T. The knowledge economy. Education Training Journal, Vol. 43, No. 6, pp. 189-196. 2015.
58- Sveiby, K.A knowledge-based theory of the firm to guide in strategy, formulation. Journal of Intercultural Capital, Vol. 2, No. 4, pp. 344-358, 2001.
59- Albino, V, Garavelli, A. C, & Gorgogline, M, Organization and technology in knowledge transfer. Benchmarking an International Journal, Vol. 11, No. 6, pp. 1-13, 2004.
60- Mudambi, S., & Aggarwal, R. Industrial distributors: Can they survive in the new economy. Industrial Marketing Management, Vol. 32, No. 4, pp. 317-325, 2003.
61- Philips, L. A., Calantone, R. & Lee, M. International Technology adaption: Behavior structure, demand certainty and culture, Journal of business & Industry Marketing, Vol. 9, No. 2, pp. 16-28, 1994.
62- Safdari Ranjbar M, Akbarpour Shirazi M, Lashkar Blooki M. Interaction among intra-organizational factors effective in successful strategy execution: An analytical view. Journal of Strategy and Management, Vol. 7, No. 2, pp. 127-154, 2014.
63- Savioz, P.; Blum, M.; “Strategic forecast tool for SMEs: how the opportunity landscape interacts with business strategy to anticipate technological trends”, Technovation, Vol. 22, No. 2, pp. 91–100, 2002.
64- Salavati, M., Tuyserkani, M., Mousavi, S. A., Falahi, N., & Abdi, F. Improving new product development performance by risk management. Journal of Business & Industrial Marketing, Vol. 31, No. 3, pp. 418-425, 2016.
