بررسی و تحلیل توقیفیت اسماء و صفات حق تعالی در کلیات سعدی
الموضوعات :
انور ضیائی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی تبریز)
الکلمات المفتاحية: اسماء, صفات, توقیفیت, سعدی, اشاعره,
ملخص المقالة :
اصطلاح اسماء و صفات، مانند اکثر قریب به اتفاق اصطلاحات معارف اسلامی ، ریشه قرآنی دارد .از جمله اندیشه های پر سابقه در کلام اسلامی ، قول به توقیفی بودن اسماء و صفات الهی است که از این میان اهل حدیث، اهل ظاهر و حتی اشاعره و ماتریدی عقیده دارند که باید خداوند را تنها با نام‌ها و صفاتی که در کتاب و سنت وارد شده است، نامگذاری و وصف کرد و اسماء و صفات دیگر را بدعت می‌دانند. از دیدگاه معتزله، أسماء و صفات الهی توقیفی نیست و نامیدن و توصیف حق تعالی به نام ها و صفاتی که در قرآن و روایات نیامده است نیز رواست ،در حالی که عرفا و صوفیه و بسیاری از نزدیکان به آنها، عقیده دارند که خداوند را به هر نام نیکویی می‌توان خواند. سعدی که تحت تأثیر افکار و اعتقادات اشاعره بوده به کرّات، خداوند را به نام ها و توصیفاتی می خواند که در کتاب و سنت عیناً ذکر شده است . لذا در این تحقیق با توجه به اشعری مسلک بودن سعدی، به روش توصیفی –تحلیلی با استخراج اسماء و صفات در کلیات، به بررسی دیدگاههای او در خصوص توقیفیت اسماء و صفات خواهیم پرداخت تا ببینیم سعدی تا چه اندازه افکار و عقایدش در خصوص توقیفیت اسماءو صفات با اشاعره مطابقت دارد
قرآن مجید
ابراهیمی دینانی، غلامحسین ،1393، اسماء و صفات حق ، تهران ، انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی ، چاپ ششم
ابن عربی، محی الدین،1366، فصوص الحکم، ابوالعلا عفیفی، انتشارات الزهرا
ابن منظور،محمدبن مکرم،1414، لسان العرب، 15 جلد، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع، بیروت، دار صادر ، چاپ سوّم
احمدیان ، عبدالله ،1391 ، سیرتحلیلی کلام اهل سنت ،تهران ، انتشارات احسان، چاپ چهارم
بدوی ، عبدالرحمن ، 1374، تاریخ اندیشه های کلامی در اسلام ، مشهد ،انتشارات آستان قدس رضوی ، چاپ اوّل
برنجکار،رضا،1394، کلام وعقاید، تهران ،انتشارات سمت
جهانگیری، محسن، 1359،محی الدین بن عربی چهره برجسته عرفان اسلامی ، انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ اوّل
خالدیان،محمدعلی،1388، تحلیل وتطبیق اندیشه های کلامی در مثنوی مولوی،تهران ، انتشارات احسان
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1412ق، المفردات ، دمشق، نشر دار العلم الدار الشامیه، چاپ اول
رمضانی، رضا، 1379، اسماء الهی از دیدگاه قرآن و عرفان، قم ، انتشارات نسیم حیات ، چاپ اوّل
سامی محمود ، سلیمان ،1387، اسماءالحسنی، مترجم مجتبی دو روزی ، نشر احسان ، چاپ اوّل
سعدی،شیخ مصلح بن عبدالله، (1383)،کلیات ،به اهتمام محمدعلی فروغی،تهران، انتشارات امیرکبیر
سعیدی مهر،محمد ، 1392،آموزش کلام اسلامی، قم ، انتشارات طه ، چاپ یازدهم
سمعانی،منصور ، 1362، روح الارواح فی شرح اسما الملک ، به تصحیح نجیب مایل هروی، انتشارات علمی فرهنگی
شریف کاشانی،ملا حبیب الله ، 1384، ترجمه استاد محمد رسول دریایی، خواص و مفاهیم اسماءالله الحسنی، تهران ، انتشارات صائب ، چاپ اوّل
شنکائی، مرضیه، 1388، بررسی تطبیقی اسمای الهی، تهران ، انتشارات سروش ، چاپ دوّم
مفید (شیخ)، 1364، اوائل المقالات ، تبریز ، مکتبه سروش
ملاصدرا، مفاتیح الغیب، 1363،تعلیقات مولی علی النوری، تصحیح محمد جواد خواجوی
قرشی ، سید علی اکبر،1354، قاموس قرآن، قم ، دارالکتب اسلامیه
قرشی بنایی،علی اکبر،1412، قاموس قرآن ، 7جلد، تهران، دارالکتب السلامیه ، چاپ ششم
قونوی، ابن حمزه ، 1371، الفکوک ، تهران، انتشارات مولی
لاهیچی، عبدالرزاق، 1364، گزیده گوهر مراد ، به اهتمام صمد موحد، تهران ، انتشارات کتابخانه طهوری ، چاپ اوّل
ماتریدی، ابومنصور ، 1970، التوحید ، طبع بیروت
محمدی، حسنعلی، 1382،فرهنگ آسمانگر، قم ، انتشارات فراگفت ، چاپ اوّل
محمدی،علی،1390، شرح کشف المراد، قم ،انتشارات اندیشه مولانا ، چاپ اول.
وهبه، مصطفی ، 1391، اسماء الحسنی، ترجمه روفیا توفیقی، شیراز ، انتشارات ایلاف، چاپ اوّل.
