بررسی نظریه ابدان روحانی از منظر روایات شیعی (با تکیه بر دیدگاه نهج البلاغه)
الموضوعات :
حامد پور رستمی
1
(دانشگاه پردیس فارابی دانشگاه تهران)
صفر نصیریان
2
(دانش آموخته دکتری مدرسی )
الکلمات المفتاحية: ابدان روحانی, تکامل, سرشت انسان, نهج البلاغه, ننسی مورفی,
ملخص المقالة :
نظریه ابدان روحانی، یک نظریه جدید کلامی در باب سرشت انسان است که برای اولین بار توسط خانم ننسی مورفی (الهی دان آمریکایی) مطرح شده است. بر اساس این نظریه انسان دارای ساحتی به نام روح نیست؛ ولو آنکه موصوف به روحانیت و دارای استعدادهای عالی است. این نظریه بر مبنای نظریه تکامل داروین،یک تبیین فیزیکال و متکی به‌یافته‌های تجربی، درباره سرشت انسان ارائه می‌دهد. از نظر نویسنده، استعدادهای مخصوص به انسان مثل سایر استعدادهای مشترک با حیوانات، از نوع فیزیکال هستند؛ با این تفاوت که به استعدادهای عالی، تحوّل‌یافته‌اند. اما این نظریه از دو جهت مورد نقد است. اولا روایات شیعی علی الخصوص نهج البلاغه ضمن صحه گذاشتن بر اصل تکامل در خلقت انسان، برخلاف نظریه تکامل، خلقت جسم و روح آدم را دفعی می‌دانند؛ نه تدریجی. ثانیا بر اساس این روایات، روحانیت انسان‌یک جنبه حقیقی از انسان است نه آنکه صرفا وصف بدن آن باشد. این روایات حتی خلقت ساحت روحانی انسان را مقدم بر خلقت جسمانی‌اش قرار داده و استعدادهای عالی را به روح منتسب می‌کنند، نه بدن
۱. قرآن
۲. سید رضی، نهج البلاغه، (1414ق)، قم، هجرت.
۳. اسلامی، سید حسن، (۱۳۸۲)، مجموعه مقالات‌یادنامه آیت الله علی مشکینی، مقاله «پیامدهای الهیاتی نظریه تکاملی و پاسخ‌های ایرانی»، قم، موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث.
۴. بهزاد، محمود، (1353)، داروینسیم و تکامل، بی جا، بی نا (نسخه الکترونیک، شهریور 87).
۵. خرمشاهي، بهاءالدين، (1361)، پوزيتيويسم منطقي، تهران، انتشارات علمي فرهنگي.
۶. خوانسارىآقا جمال الدين، (1366)، شرح غرر الحکم، تهران، دانشگاه تهران.
۷. دشتی، محمد، (1385)، ترجمه نهج البلاغه،تهران، آدینه سبز.
۸. سبحانی، جعفر، (۱۳۲۵)، منشور جاوید، قم، موسسه امام صادق.
۹. سبحانی، جعفر، (۱۳۹۱)، داروینیسم‌یا تکامل انواع، قم، موسسه امام صادق.
۱۰. شيخ صدوق،(بی تا)، علل الشرائع، قم مکتبه الداوری.
۱۱. صدر الدین شیرازی، (1409ق)، الأسفارالأربعة، قم، مکتبه مصطفوی.
۱۲. صدر الدین شیرازی، (۱۳۶۰)، الشواهد الربوبيه، تهران،مرکز نشر دانشگاهی.
۱۳. طباطبائی، سید محمد حسین، (1321)، الميزان فی تفسير القرآن، قم، اسماعیلیان.
۱۴. طبرسى،فضل بن حسن، (بی تا)، إعلام الورى، تهران، دار الكتب الإسلامية
۱۵. علامه مجلسى، (4014 ق)، بحار الأنوار، بيروت، مؤسسة الوفاء.
۱۶. فرامرز قراملكى، احد، (بی تا)، موضع علم و دين در خلقت انسان، تهران، نشرآرايه،.
۱۷. فرهیخته، نور الدین، (۱۳۴۲)، داروینیسم و مذهب، بی جا،بی نا.
۱۸. فولكيه، پل، (1366)، فلسفه عمومي يا مابعدالطبيعه، ترجمه دكتر يحيي مهدوي، انتشارات دانشگاه تهران.
۱۹. کاپلستون، فردریک، (1370)، تاریخ فلسفه از بنتام تا راسل، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران، سروش.
۲۰. کاردان، علی محمد، (1381)، سیر آراء تربیتی در غرب، تهران، سمت.
۲۱. كلينى، محمد بن یعقوب، (1365)، الكافي، تهران، دارالكتب الإسلامية.
۲۲. مصباح يزدى، محمد تقى، (۱۳۸۰)، معارف قرآن، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى.
۲۳. مطهرى، مرتضى، (بی تا)، مقالات فلسفى، علل گرايش به ماديگرى، تهران، صدرا.
۲۴. مورفی، ننسی، (۱۳۹۱)، چیستی سرشت انسان، ترجمه علی شهبازی و سید محسن اسلامی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
۲۵. میبدی، حسین بن معین الدین، (1411ق)، ديوانامیرالمومنینعلي، قم، دار نداء الاسلام.
۲۶. نائس، آرن، (1352)، كارناپ، ترجمه منوچهر بزرگمهر، تهران، انتشارات خوارزمي.
۲۷. ناصر مکارم شیرازی، (۱۳۹۳)، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
۲۸. ناصر مکارم شیرازی، (بی تا)، فیلسوف نماها، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
۲۹. نصر، سيدحسين، (بی تا)، ترجمه مرضيه سليمانی، «نقد نظریه داروین»، darwinday.ir.
۳۰. نصرى، عبداللَّه، (1379)، مبانى انسانشناسى در قرآن، تهران، مؤسسه فرهنگى دانش و انديشه معاصر.
۳۱. نلر، جی اف، (1377)، آشنایی با فلسفه آموزش و پرورش، ترجمه فریدون بازرگان، تهران، سمت.
32. William Hasker, Theism and evolutionary biology, in A Companion to Philosophy of Religion, edited by Philip L. Quinn and Charles Taliaferro, Oxford, Blackwell Publishing, 1997.
33. Sweetman, Brendan, Religion and Science: An Introduction, Continuum, New York, 2010.
