سیمای اخلاقی و رفتار تربیتی عیسوی در آثار کمال الدین اصفهانی
الموضوعات :
زهرا شیحکی
1
(دانشگاه آزاد زاهدان)
جبیب جدیدالاسلامی قلعه نو
2
(زاهدان)
الکلمات المفتاحية: اخلاق, تربیت عیسوی, حضرت عیسی مسیح (ع), کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی,
ملخص المقالة :
در گنجینۀ ادبیات اسلامی، پیامبران به عنوان اسوه‌هایِ بی‌نقصِ بشریت، جایگاهی بس والا و قابل ستایش دارند. یکی از این شخصیت‌های آرمانی که سخن‌سرایان و نویسندگان در آثارشان به ذکرِ نام و یاد مبارکش تبرّک جسته‌اند، حضرت عیسی مسیح(ع) می‌باشد که موت و حیاتش سراسر شگفتی است. کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی شاعر نکته‌دانِ صاحب‌قریحه، در میانۀ سخن، برای بیانِ رویدادهای ذهنی و عینی روزگار خویش، و نیز برای افزایش تأثیرِ حِکَم و مواعظ و مدایح، بر سبیلِ تلمیح و اشاره، به وقایعِ مهم زندگی آن حضرت، از تولد تا عروج، چشم داشته‌است. زمینۀ اطلاعاتِ این بزرگوار، قرآن مجید، روایات، اخبار و تفاسیر و قصص قرآنی است. از پختگی ابیات می‌توان میزان احاطه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی وی را به این مبحث دریافت. آنچه کمال‌الدین اسماعیل از حضرت عیسی(ع) به تصویر کشیده‌است، نمونۀ اعلایی از خصایص وجود نازنین و پاک آن حضرت می‌باشد. در سطور آینده، شواهد و مستنداتی که در خصوص سیمای حضرت عیسی(ع) از دیوان این شاعر بزرگ گرد‌آوری شده، تحت عناوینی همچون: وجه تسمیه، تولد شگفت، نطق در گهواره، عروج بر افلاک، معجزات و... طبقه‌بندی و تشریح گردیده‌است.
اصفهانی، کمال الدین اسماعیل، 1348، تصحیح بحرالعلومی، دیوان اشعار، تهران.
الهی قمشه ای، محی‌الدین، مهدی، 1385، ترجمۀ قرآن‌الکریم، اصفهان، انتشارات خاتم الانبیا.
انوری، حسن، 1382، فرهنگ بزرگ سخن،8 جلد، تهران، انتشارات سخن.
پاک نژاد، سید مسعود، 1388، کمال سخن، اصفهان، گفتمان اندیشه ی معاصر.
پورنامداریان، تقی، ۱۳۶۹، داستان پیامبران در کلیات شمس، چاپ اول، تهران، موسسه مطالعات فرهنگی.
حسینی دشتی، سیدمصطفی، 1385، معارف و معاریف 5جلد، تهران، موسسه فرهنگی آرایه.
حسینی کازرونی، سیداحمد، 1385، زندگی نامه شاعران بزرگ ایران، از رودکی سمرقندی تا شفیعی کدکنی، دوران هزارساله شعر فارسی، تهران، انتشارات ارمغان.
حیرت سجادی، سیّد عبدالحمید، 1371، تأثیر قرآن بر نظم فارسی، تهران، امیر کبیر.
خزائلی، محمد، ۱۳۵۰، اعلام قرآن، تهران، امیرکبیر.
درافشانی، مرتضی، 1388، فرهنگ اسامی پیامبران در شعر شاعران، مشهد، آهنگ قلم
دهخدا، علی اکبر، 1352، لغت نامه، تهران، مجلس شورای ملّی، سیروس.
سجادی، سیدضیاءالدین ، 1378، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، طهوری.
_______، 1382، فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی شروانی، تهران، انتشارات انوار.
سمرقندی، دولت شاه، 1382، تذکره الشعرا، به اهتمام ادوارد براون، تهران، انتشارات اساطیر.
شمیسا، سیروس ، 1386، فرهنگ تلمیحات، تهران، انتشارات فردوسی.
________، 1387، فرهنگ اشارات، تهران، انتشارات فردوسی.
شیحکی، زهرا، 1389، اشارات، تلمیحات، اصطلاحات و اعلام در دیوان کمال الدّین اسماعیل اصفهانی (بخش2)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان.
صفا، ذبیح ا... ، 1380، تاریخ ادبیات ایران، تهران، انتشارات فردوسی.
عادل، محمّد رضا، 1375، فرهنگ عبارت های عربی در شعر فارسی، تهران، امیر کبیر.
فروزانفر، بدیع الزمان، 1381، احادیث و قصص مثنوی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
________ ، ۱۳۶۷، شرح مثنوی شریف، چاپ چهارم، تهران، انتشارات زوار.
قرشی، علی اکبر،1353، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
کزّازی، جلال الدین، 1380، در دریای دری (نگاهی به تاریخ شعر فارسی)، تهران، نشرمرکز.
مصاحب، غلامحسین، 1374، دائره المعارف فارسی، تهران، انتشارات سپهر امیر کبیر.
معین، محمد، 1376، فرهنگ فارسی معین، تهران، انتشارات امیرکبیر.
نوربخش، جواد، 1378، فرهنگ نوربخش، اصطلاحات تصوّف، تهران، انتشارات یلدا قلم.
مهیار، محمد، 1378، جان معنی، قم، شرکت باورداران.
نیشابوری، ابواسحاق ابراهیم بن منصور بن خلف ،1340، قصص الانبیا ،به اهتمام حبیب یغمایی، تهران، بنگاه نشر و ترجمه کتاب.
یغمایی، حبیب، ۱۳۴۷، ترجمه تفسیر طبری، چاپ سوم، تهران، انتشارات توس.
