بررسی الگوی مناسب مخاطره اخلاقی در شروط غیرمالی قراردادهای نفت و گاز
الموضوعات :داود بفایی 1 , بابک وثوقی فرد 2 , همایون حبیبی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی
2 - دانشگاه آزاد اسلامي، کرمانشاه، ایران
3 - دانشگاه علامه طباطبايي، تهران
الکلمات المفتاحية: نفت, قرارداد, الگوی مخاطره اخلاقی, تحولات سیاسی و اقتصادی, Concession.,
ملخص المقالة :
امروزه نفت أهميت فراواني در اقتصاد كشورهاي توليدكننده ان دارا مي باشد. به دلايل متعدد از جمله روابط استعماري بين كشورهاي توليد كننده وكشورهاي استعماركر از طرفي و فقدان نيروي متخصص وسرمايه لازم توليد نفت در كشورهاي جهان سوم با مشاركت عمدتا سرمايه كذاران از كشورهاي صنعتي انجام مي شد. به همين جهت تعيين ماهيت حقوقي اين روابط مباحث زيادي را بدنبال داشته است. از يكسو جنبه عمومي و اقتصادي و مخاطرات اخلاقی آن براي كشور ميزبان واز طرف جنبه خَصوصي سرمايه كذاري بر دشواري بحث افزوده است. شرايط مالي وغير مالي چنين قراردادهايي در مقاطع مختلف تاريخي تغييرات قابل توجهي بخود ديده است که الگوهای زیادی را ایجاد کرده. تحولات سياسي و اقتصادي در جهان به نوبه خود تغييرات و دگرگوني‌هايي در شرايط اين روابط و مخاطرات اخلاقی آن به وجود اورده است. بررسي نخستين شكل اين روابط نفتي كه تحت عنوان “امتياز Concession ”سرمايه كذاران با دولتهاي صاحب نفت به امضاء نموده تا قرار دادهاي متداول امروزي مي‌تواند زواياي مختلف اخلاقیات در اين قرار دادها را مشخص نمايد. در اين مقاله بررسی الگوی مناسب مخاطره اخلاقی در شروط غیرمالی قراردادهای نفت و گاز در ایران به شیوه توصیفی تحلیلی، انجام شده است.
«تاريخچه و متن قراردادهاي مربوط به نفت ايران»، كتاب سفيد، انتشارات شركت ملي نفت ايران، تهران، 1344.
اخوي، احمد، «تجارت بين‌الملل، استراتژي بازرگاني و توسعه اقتصادي»، ناشر مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني، تهران 1373.
رزاقي، ابراهيم، «اقتصاد ايران»، نشر ني، تهران 1376.
روحاني، فؤاد، «تاريخ ملي شدن صنعت نفت ايران»، چاپ دوم، ناشر: شركت سهامي كتابهاي جيبي، تهران، 1353.
فاتح، مصطفي، «پنجاه سال نفت ايران»، چاپ دوم، تهران، انتشارات پيام، 1358.
روحاني، فؤاد، «تاريخ اوپك»، ترجمه منوچهر روحاني، شركت سهامي كتابهاي جيبي، تهران، 1353.
الجبير الصباح، سالم، «امارات، خليج فارس و مسئله نفت»، ترجمه علي بيگدلي، انتشارات ميراث ملل، تهران، 1368.
چرچيل، رابين و آلن‌لو، «حقوق بين‌الملل درياها»، ترجمه بهمن آقايي، نشر دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي،تهران، 1367.
خلعت بري، فيروزه، «اقتصاد نفت»، انتشارات دانشگاهي، 1367.
رئيس طوسي، رضا، «نفت و بحران انرژي»، چاپ دوم، سازمان انتشارات كيهان، تهران، زمستان1363.
گرامي، محمدعلي، «مالكيتها»، نشر روح، قم، 1358.
موحد، محمدعلي، «نفت ما و مسائل حقوقي آن»، انتشارات خوارزمي، تهران، 1353.
موحد، محمدعلي، «درسهايي از داوريهاي نفتي»، انتشارات دفتر خدمات حقوقي بين‌الملل رياست جمهوري، تهران 1376.
نراقي، محمدمنصور، «مباني حقوقي و شرايط عمومي قراردادهاي نفتي خاورميانه»، جلد 1، انتشارات صبح امروز، تهران، 1350.
شواردن، بنجامين، «خاورميانه نفت و قدرتهاي بزرگ»، ترجمه عبدالحسين شريفيان، چاپ دوم، ناشر: شركت سهامي كتابهاي جيبي، تهران، 1354.
مبصر، داريوش، «كالبدشكافي سرمايه‌گذاري‌هاي صنعت نفت»، چاپ اول، انتشارات كوير، تهران 1379.
اهري، حسين، «قراردادهاي نفتي قيمت و درآمد»، ناشر چاپخانه كاويان، تهران 1349.
ذوقي، ايرج، «مسايل سياسي اقتصادي نفت ايران»، چاپ پنجم، انتشارات پاژنگ، تهران 1378.
فرهنگي، حسين، «حل و فصل اختلافات داوري در قراردادهاي نفتي ايران»، رساله دكترا، دانشگاه تهران، 1355.
عيسوي، چارلز، «تاريخ اقتصادي ايران (1914-1800)»، ترجمه يعقوب آژند، نشر گستره، تهران، 1362.
محبي، محسن، «رژيم قانون حاكم ديوان داوري ايران- ايالات متحده در دعاوي نفتي و تأثير آن در روند داوري بين‌المللي»، مجلة حقوقي دانشكده حقوق،دانشگاه شهيد بهشتي، شماره 28-27، تهران 1378.
آقازاده، غلامرضا، «نفت و خليج فارس»، نشر دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي وزارت امور خارجه، تهران 1368، صفحات 66-50.
ملكپور، ملكرضا، «بررسي مسايل خليج فارس در ابعاد اقتصادي»، نشر دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي»، تهران، 1368، صفحات 524-513.
Anand, P.P. “New States and International Law” (Delhi: vikas, 1972).
Fox, Hazel e.t. “Joint Development of Offshore Oil and Gas a Model Agreement for States for Joint Development with Explanatory Commentary” (British Instiute of International and Comparative law, London, 1990).
Socar Co, “Azerbaijan the Next Big Oil Play”, Published and distributed by Financial Times Energy publishing, Tottenham.
Fesharaki, Feradoun, “Joint Development of Offshore Petroleum Resources: The Persian Gulf Experience” (1987) 6 Energy.
Horigan, E. Jamze. “Unitization of Petroleum Reservoires Estuarine across Subsea Boundary…, (1974) 7 Natural Resources lawyer.
Mioshi, M. “The Basic Concept of Joint Development of Hydrocarbon Resources in the Continental Shelf” (1988) 3 Int’ 1 journal of Extuatine Coastal Law.
Onorato, T. William, “Apportionment of an International Common Petroleum Deposit” (1977) 26 International and Comprative law Quarterly.
Venezuela Oil ministry, “Petroleum Legislation, South America, Basic Oil Laws and Concession Contracts” (Venezuela, 1959, II)
