حیاء فضیلتی بنیادین یا هیجانی زودگذر
الموضوعات :
فرزانه ذوالحسنی
1
(دانشگاه زنجان)
مریم خوشدل روحانی
2
(دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی)
الکلمات المفتاحية: حیاء, شرم, اخلاق روایی, روانشناسی شرم,
ملخص المقالة :
ضرورت ترسیم الگوی اسلامی – ایرانی شرم و فرهنگ سازی بر اساس آن برای جامعه امروز ما بر کسی پوشیده نیست. این مقاله به عنوان درآمدی بر ارائه این الگو تلاش می‌کند با شیوه تحلیلی – توصیفی، به بازخوانی و تحلیل فضیلت حیاء در اخلاق روایی شیعه بپردازد. نظریه غالب در روانکاوی معاصر غرب این است که شرم از جمله هیجانات خودآگاه فردی منفی است. پس از ارتکاب خطا در حضور جمع پدید می‌آید، عزت نفس آدمی را هدف قرار می‌دهد و باید تعدیل شود. بندیکت با نظریه خود مبنی بر اختلاف معنای شرم بر اساس تنوع فرهنگ‌ها رهیافتی متفاوت فراروی تحقیقات شرم گشود که کمتر مورد توجه قرار گرفت. محققان در این مقاله تلاش می‌کنند به چیستی، چرایی و چگونگی حیا و کارکردها و نتایج مترتب بر آن در اخلاق روایی شیعه بپردازند. در این نظام حیاء فضیلتی پایدار و بنیادین، خویشتنداری مبتنی بر معرفت و حافظ کرامت نفس آدمی است که البته افراط و تفریط در آن زیانبار است
1. القرآن الکریم.
2. (۱۳۷۶). الصحيفة السجادية، قم، دفتر نشر الهادى، نوبت چاپ: اول.
3. ابن بابويه، محمد بن على. (۱۳۸۵). علل الشرائع، قم، داوری، نوبت چاپ: اول.
4. ابن بابويه، محمد بن على. (۱۳۷۸ق)، عيون أخبار الرضا، محقق / مصحح: لاجوردى، مهدى، تهران، نشر جهان، نوبت چاپ: اول.
5. ابن بابويه، محمد بن على. (۱۴۰۳ق). معاني الأخبار، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، نوبت چاپ: اول.
6. ابن شاذان، محمد بن احمد. (۱۴۰۷ق). مائة منقبة من مناقب أمير المؤمنين و الأئمة، قم، مدرسة الإمام المهدى، نوبت چاپ: اول.
7. ابن شعبه حرانى، حسن بن على. (۱۴۰۴ق) تحف العقول، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسين، نوبت چاپ: دوم.
8. برقى، احمد بن محمد بن خالد. (۱۳۷۱ق). المحاسن، محقق / مصحح: محدث، جلال الدين، 2ج، قم، دار الكتب الإسلامية، نوبت چاپ: دوم.
9. حلوانى، حسين بن محمد. (۱۴۰۸ق). نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، قم، مدرسة الإمام المهدي، نوبت چاپ: اول.
10. حميرى، عبد الله بن جعفر. (۱۴۱۳ق). قرب الإسناد (ط- الحديثة)، قم، مؤسسة آل البيت، نوبت چاپ: اول.
11. سعیدی، ضحی؛ قربانی، نیما؛ سرافراز، رضا مهدی؛ شریفیان، محمد حسین. (۱۳۹۲). «اثر القاي شفقت خود و حرمت خود بر میزان تجربه شرم و گناه»، روانشناسی معاصر، شماره 8.
12. شريف الرضى، محمد بن حسين. (۱۳۸۰). المجازات النبوية، محقق / مصحح: هوشمند، مهدى، قم، دارالحديث، نوبت چاپ: اول.
13. فتال نيشابورى، محمد بن احمد. (۱۳۷۵). روضة الواعظين و بصيرة المتعظين (ط- القديمة)، 2ج، قم، انتشارات رضى، نوبت چاپ: اول.
14. كلينى، محمد بن يعقوب. (۱۴۰۷ق)، اصول كافى، محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، تهران، دار الكتب الإسلامية، نوبت چاپ چهارم.
15. ليثى واسطى، على بن محمد. (۱۳۷۶). عيون الحكم و المواعظ، محقق / مصحح: حسنى بيرجندى، حسين، قم، نوبت چاپ: اول.
16. (1406ق). الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا، مؤسسة آل البيت، مشهد، نوبت چاپ: اول.
17. محمدی، زهره؛ جوکار، بهرام؛ حسین چاری، مسعود. (پاییز ۱۳۹۳). «پیش بینی رفتارهای خودشکن توسط جهت‌گیری هدف: نقش واسطه‌گری احساسات شرم و گناه»، مجله روانشناسی تحولی، شماره 41.
18. مفضل بن عمر. (بی تا). توحيد المفضل، محقق / مصحح: مظفر، كاظم، قم، داورى، نوبت چاپ: سوم.
19. نشر اعلمى. (۱۴۰۰ق) مصباح الشريعة و مفتاح الحقیقه، بیروت، نوبت چاپ: اول.
20. هلالى، سليم بن قيس. (۱۴۰۵ق). كتاب سليم بن قيس الهلالي، محقق / مصحح: انصارى زنجانى خوئينى، محمد، قم، الهادى، نوبت چاپ: اول.
21. Conley, John, "Madeleine de Scudéry", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <http: //plato.stanford.edu/archives/spr2016/entries/madeleine-scudery/>.
22. Klass, Ellen Tobey - Handbook of social and evaluation anxiety, 1990 – Springer.
23. Lewis, Helen Block, The role of shame in symptom formation - 1988 – Springer.
24. ………….. Shame and guilt in neurosis, 1971, International University Press, New York.
25. Wong, Ying; Tsai, Jeann - Cultural models of shame and guilt. Tracy, Jessica L. (Ed); Robins, Richard W. (Ed); Tangney, June Price (Ed), (2007).
