مبانی «اصل بی‌قید و شرط بودن تعهدات اسناد تجاری» در فقه و حقوق ایران
الموضوعات :
1 - دانشگاه شهید مطهری
2 - دانشگاه شهید مطهری
الکلمات المفتاحية: اسناد تجاری, وصف تنجیزی, تعهدات اسناد تجاری, بی‌قید و شرط بودن تعهدات اسناد تجاری, اصل (قاعدۀ حقوقی).,
ملخص المقالة :
رسالت اسناد تجاری در معاملات و روابط اقتصادی آن است که جایگزینی مناسب برای پول نقد در پرداخت‌ها بوده و همگام با گردش سهل، سریع و ایمن، حقوق دارندۀ خود را نیز تضمین نماید. تحقق این مهم، در صورتی امکان‌پذیر خواهد بود که تعهدات امضاکنندگان این اسناد به طور مطلق و منجز واقع گردد و منوط به امری دیگر نباشد. ضرورت‌هایی که «بی‌قید و شرط بودن تعهدات موضوع اسناد تجاری» را ایجاب می‌نماید به‌عنوان مبانی اصل مزبور لحاظ می‌گردد که در این مقاله، در دو بخش «ضرورت های حقوقی» (ضرورت جایگزینی اسناد تجاری به جای پول نقد، ضرورت تأمین سرعت، سهولت و امنیت در گردش اسناد تجاری و ضرورت حمایت از حقوق دارندۀ اسناد تجاری) و «ضرورت های فقهی» (مصلحت حفظ مال و منع اختلال در نظام اقتصادی) بررسی خواهد شد.
- احمدی، فاطمه (بهار 1396) «فرمالیسم اسناد تجاری و آثار آن در حقوق تجارت ایران»، مطالعات حقوق، شمارۀ 8.
- اخلاقی، بهروز. (اسفند 1358) «بحثی پیرامون مفهوم اسناد تجاری»، دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، شمارۀ 21.
- ــــــــــ . (بهار و تابستان 1369) «اسناد تجاری در قلمرو حقوق بین‌الملل/ دیدگاه‌های پیمان ژنو1930»، حقوقی بین‌المللی، شمارۀ 12.
- اسکینی، ربیعا. (1394) حقوق تجارت تطبیقی، تهران: مجد، چاپ سوم.
- «اسناد تجاری» (بهمن و اسفند 1384)، قضاوت، شمارۀ 36.
- امامی، حسن. (1388) حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه، چاپ بیست و یکم.
- انوری، حسن. (1382) فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن، چاپ دوم.
- الله‌آبادی، کمال. (تابستان و پاییز 1377) «اصل استقلال امضاءها و عدم توجه ایرادات اسناد تجاری»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، شمارۀ 10 و 11.
- باقی زاده، محمدجواد و امیدی فرد، عبدالله. (پاییز 1393) «ضرورت حفظ نظام و منع اختلال در آن در فقه امامیه»، شیعه‌شناسی، شمارۀ 47.
- برزش آبادی، حمزه. (پاییز و زمستان 1390) «جایگاه اصل عدم توجه به ایرادات اسناد تجاری در حقوق ایران با لحاظ کنوانسیون آنسیترال راجع به برات و سفته بین‌المللی» گفتمان حقوقی، شمارۀ 19 و 20.
- بهرامی، بهرام. (1396) اوصاف اسناد تجاری، تهران: نگاه بینه، چاپ سوم.
- تهانوی، محمدعلی بن علی. (1996م.) کشاف اصطلاحات الفنون، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون، چاپ اول.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1386) مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانۀ گنج دانش، چاپ سوم.
- جمعی از مؤلفان. (بی‌تا1)، مجلۀ فقه اهل‌البیت علیهم‌السلام (بالعربیه)، قم: مؤسسۀ دائرۀ المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، چاپ اول.
- ــــــــــ . (بی‌تا2)، مجله فقه اهل‌بیت علیهم‌السلام (فارسی)، قم: مؤسسۀ دائرۀ المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، چاپ اول.
- حبیبی، مهدی. (1388) «مطالعۀ تطبیقی اصل استقلال امضاءها در حقوق ایران و کنوانسیون ژنو 1930»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه مازندران.
- حسینی مراغی، میرعبدالفتاح بن علی. (1417ق.) العناوین الفقهیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ اول.
- دارینی، علی. (بهار 1380) «واپژوهی: مصلحت و جایگاه فقهی آن»، راهبرد، شمارۀ 19.
- درویشی هویدا، یوسف. (بهار 1395) «تأملی بر امتیازات اسناد تجاری و زمینه‌های جانشینی چک به جای سایر اسناد تجاری»، قضاوت، شمارۀ 85.
- دفتر حقوقی اندیشه. (مهر و آبان 1372) «چک و سفته رایج‌ترین اسناد تجاری»، حسابدار، شمارۀ 99 و 100.
- سید احمدی سجادی، علی. (پاییز1381) «تضامن در اسناد تجاری»، مجتمع آموزش عالی قم، شمارۀ 14.
- سيفى مازندرانى، على اكبر. (1430ق.) دليل تحرير الوسيله - فقه الربا، تهران: مؤسسۀ تنظيم و نشر آثار امام خمينى، چاپ اول.
- ــــــــــ . (1425ق.) مباني الفقه الفعال في القواعد الفقهيه الاساسيه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسين حوزۀ علميۀ قم، چاپ اول.
- شاکری، بلال. (پاییز1391) «لزوم تبعیت احکام از مصالح و مفاسد»، پژوهش‌های اصولی، شمارۀ14.
- شوشتری، مهدی و سید محمد حیدری خورمیزی. (پاییز و زمستان 1396) «بررسی اعتبار مقاصد شریعت در آثار فقهای امامیه با تأکید بر دیدگاه امام خمینی»، پژوهشنامه امامیه، شمارۀ 6.
- شوشتری، مهدی و حسین ناصر مقدم و حسین صابری. (بهار 1395) «سازوکارهای کشف مقاصد شریعت»، پژوهش‌های فقهی، شمارۀ 1.
- شیوا رضوی، کاظم. (بی‌تا) مطالعۀ تطبیقی گردش چک، بی‌جا: چاپ گیلان.
- صادقی مزیدی، رسول. (1392) حقوق اسناد تجاری، تهران: انتشارات جنگل، چاپ اول.
- صرامی، سیف الله. (زمستان 1390) «درآمدی بر فقه حکومتی (تعریف و مبانی)»، فقه، شمارۀ 4.
- صقری، محمد. (1394) حقوق بازرگانی اسناد، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم.
- عبدالملکی، مهدی. (بهار 1389) «اوصاف اسناد براتی در نظریه‌های حقوقی»، حقوقی دادگستری، شمارۀ 69.
- عبدی پور فرد، ابراهیم و علی فتوحی راد. (بهار و تابستان 1395) «تحلیل اقتصادی اسناد تجاری به‌عنوان سیستم پرداخت»، دانشنامه حقوق اقتصادی، شمارۀ 9.
- عرفانی، محمد. (بهار 1388) «بررسی جایگاه مصلحت در فقه شیعه و اهل سنت»، کوثر معارف، شمارۀ 9.
- عرفانی، محمود. (1393) حقوق تجارت، تهران: انتشارات جنگل، جاودانه، چاپ سوم.
- علی‌اکبریان، حسن علی. (بهار 1391) «نقش حکمت احکام در حل تعارض و تزاحم»، فقه، شمارۀ1.
- عميد زنجانى، عباس على. (1421ق.) فقه سياسى، تهران: اميركبير، چاپ چهارم.
- قدیر، محسن و عادل ساریخانی. (پاییز 1390) «احکام حکومتی و مصلحت در فقه شیعه»، شیعه‌شناسی، شمارۀ 35.
- کاتوزیان، ناصر. (1386) مقدمۀ علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ شصت و یکم.
- ــــــــــ . (1387) دوره مقدماتی حقوق مدنی، اعمال حقوقی: قرارداد ــ ایقاع، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ سیزدهم.
- ــــــــــ . (1393) فلسفه حقوق: منابع حقوق (جلد دوم)، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم.
- ــــــــــ . (1395) فلسفه حقوق: تعریف و ماهیت حقوق (جلد اول)، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ هشتم.
- ــــــــــ . (1398) فلسفه حقوق: منطق حقوق (جلد سوم)، تهران: انتشارات گنج دانش، چاپ اول.
- کرم نژاد، اویس. (بهار و تابستان 1391) «اصول حاکم بر اسناد تجاری»، راه وکالت، شمارۀ 7.
- مافی، همایون و راضیه عبدالصمدی. (زمستان 1394) «بررسی تطبیقی وصف تجریدی در اسناد تجاری با اصل استقلال امضائات در اعتبارات اسنادی»، پژوهشنامه بازرگانی، شمارۀ 77.
- مبلغی، احمد. (زمستان 1387)، «نیم‌نگاهی به مکتب فقهی غایت‌گرا»، فقه، شمارۀ 4.
- محصلی، هدایت حسین. (تابستان 1391) «جایگاه مقاصد شریعت در استنباط احکام فقهی»، کوثر معارف، شمارۀ 22.
- محقق داماد یزدی، مصطفی. (1406ق.) قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم.
- مرتضوی، عبدالحمید، (1394) قواعد عمومی اسناد تجاری (با نگاه به لایحه قانون تجارت سال 1391)، تهران: انتشارات جاودانه، جنگل، چاپ دوم.
- مزیغه، امینه. (جمادی الاولی 1435ق.) «اقتصاد، تجلیات حفظ الشریعه لمقصد «المال»»، الوعی الاسلامی، شمارۀ 585.
- مسعودی، بابک. (زمستان 1379) «اصول حاکم بر اسناد تجارتی»، کانون وکلا، شمارۀ 171.
- مطهرى، مرتضى. (بی‌تا) فقه و حقوق (مجموعه آثار)، قم: چاپ اول.
- مكارم شيرازى، ناصر. (1429ق.) رساله توضيح المسائل، قم: مدرسه امام على بن ابی‌طالب(ع)، چاپ پنجاه و دوم.
- ملک افضلی اردکانی، محسن. (پاییز 1396) «حفظ نظام مقصد اساسی شریعت در فقه و قانون‌گذاری در نظام حقوقی اسلام»، مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، شمارۀ 6.
- موسوی خمينى، روح‌الله. (1426ق.)، توضيح المسائل، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسين حوزۀ علميۀ قم، چاپ اول.
- نراقی، احمد بن محمد مهدی. (بی‌تا) القواعد الفقهیه (جامعۀ الاصول)، بی‌جا: بی‌نا.
- نقیبی، ابوالقاسم. (تابستان 1396) «مقاصد شریعت و جایگاه آن در استنباط احکام شرعی»، پژوهش‌های فقهی، شمارۀ 2.
- نوروزی مهیاری، مصطفی. (بهار 1395) «مطالعه تطبیقی ماهیت و آثار ظهرنویسی و وکالت در اسناد تجاری در ایران و فقه»، تحقیقات جدید در علوم انسانی، شمارۀ 2.
- نوری، حسن. (پاییز 1383) «اصل عدم قابلیت استناد به ایرادات در اسناد تجاری»، الهیات و حقوق، شمارۀ 13.
- وطنی، امیر و علیرضا حیدر زاده. (زمستان1394) «مبانی اعتبار مصلحت در استنباط احکام شرعی»، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، شمارۀ 4.
