تحلیل پتانسیل کانیزایی با استفاده از روش تحلیل فاکتوری مرحلهای (SFA) در گستره خوشنامه، هشجین، استان اردبیل
الموضوعات :سمیرا حسین پور نجاتی 1 , کمال سیاه چشم 2 , سید غفور علوی 3 , پویا زرگری 4
1 - دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
2 - دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
3 - دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
4 - گروه مهندسی معدن، دانشگاه ارومیه
الکلمات المفتاحية: آنومالی ژئوشیمیایی, روش‌های چند متغیره, تحلیل فاکتوری مرحلهای, خوشنامه, اردبیل,
ملخص المقالة :
پهنه دگرسان شده خوشنامه، در 20 کیلومتری جنوب خلخال و در منطقه فلززایی هشجین واقع شده است. تزریق نفوذیهای گرانودیوریتی الیگوسن به درون سنگ‌های تراکی بازالت، آندزیتی و آذرآواری ائوسن سبب ایجاد دگرسانی گرمابی گسترده سریسیتی، آرژیلیک، سیلیسی، کلریتی و اکسید‌های آهن در غرب چنار، محمودآباد، شرق خوشنامه و رخداد کانیزایی چند فلزی سنجده، شالولی و امّآباد در این مناطق شده است. نقطه عطف این پژوهش بررسی قابلیت روش آنالیز فاکتوری مرحلهای (SFA) برای بارزسازی آنومالی‌های ژئوشیمیایی واقعی موجود در منطقه است. ازآنجایی‌که مقدار تمرکز عناصر غیرمرتبط با کانی‌سازی، تاثیر منفی بر امتیازات فاکتوری عناصر دارند بنابراین تعداد فاکتورها را کاهش دادیم تا شدت آنومالی افزایش یابد. برای رسیدن به این هدف در مرحله اول از نه فاکتور محاسبه شده، عناصر غیر معرف، مزاحم و عناصری که در هیچ‌یک از فاکتورها مشارکت نداشتند، شناسایی و از مجموعه داده‌ها حذف شده و تحلیل فاکتوری بار دیگر اعمال شد. پس از اعمال سه مرحله تحلیل روی داده‌ها، مؤثرترین فاکتورهای پیشگو و مهم کانی‌سازی مورد استنتاج قرار گرفته و در نتیجه تعداد فاکتورها به پنج مورد کاهش یافت. استفاده از این روش موجب افزایش شدت و تعداد آنومالی‌های ممکن و احتمالی و در نتیجه افزایش موفقیت اکتشاف در قیاس با روش آنالیز فاکتوری معمولی شده است. از اینرو آنومالی احتمالی کانیزایی عناصر فلزی Ba، Sn، Pb و Mo از فاکتور اول و عناصر As، Cd و Sb از فاکتور چهارم در این گستره پیش‌بینی و معرفی می‌شود.
آقانباتی، س. ع.، 1383. زمین‌شناسی ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، 586.
حسنی پاک، ع، ا.،1387. اصول اکتشافات ژئوشیمیایی. چاپ ششم، انتشارات دانشگاه تهران، 601.
زرناب اکتشاف، 1385. گزارش اکتشاف عناصر پلی‌متال (طلا و سایر عناصر) در محدوده روستای خوشنامه هشتجین. 125.
قربانی، م.، 1387. زمین‌شناسی اقتصادي کانسارها و نشانه‌های معدنی ایران. انتشارات آرین زمین، 639.
نبوي، م، ح.، 1355. دیباچه‌ای بر زمین‌شناسی ايران. انتشارات سازمان زمین‌شناسی کشور، 109.
Alfassi, Z.B., Boger, Z. and Statistical, Y., 2005. Treatment of analytical data: outliers (Chapter 6). CRC Press, 512.
Borovec, Z., 1996. Evaluation of the concentrations of trace elements in stream sediments by factor and cluster analysis and the sequential extraction procedure, Science of the Total Environment, 177, 1, 237-250.
Carranza, E.J., 2008. Geochemical anomaly and mineral prospectivity mapping in GIS, handbook of Exploration and Environmental Geochemistry, 11. Elsevier, Amsterdam, 122.
Reimann C., Filzmoser P. and Garrett R.G., 2005. Background and threshold: critical comparison of methods of determination, Science of the Total Environment, 346, 1-16.
Tabachnick, B.G. and Fidell, L.S., 2001. Using Multivariate Statistics, Allyn and Bacon, 392.
Tripathi, V.S., 1979. Factor analysis in geochemical exploration. J Geochem Explor, 11, 263–275.
Yousefi, M., Kamkar-Rouhani, A. and Carranza, E. J. M., 2012. Geochemical mineralization probability index (GMPI): a new approach to generate enhanced stream sediment geochemical evidential map for increasing probability of success in mineral potential mapping, Journal of Geochemical Exploration, 115, 24-35.
