تحلیل روانکاوی دوگانۀ اقتدارگریزی- اقتدارپذیریِ سازمان مجاهدین خلق
الموضوعات :
محمدامین اکبری
1
,
ایرج رنجبر
2
1 - دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه
2 - استادیار گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه
الکلمات المفتاحية: اقتدارگرایی, اقتدارگریزی, سازمان مجاهدین, روانکاوی و پدرسالاری. ,
ملخص المقالة :
تبیین دوگانۀ تناقض نمای اقتدارگرایی- اقتدارپذیری در نظر و عملِ سازمان مجاهدین خلق، مسئلۀ اصلی این مقاله را تشکیل می دهد. بدین معنی، نویسندگان بر این دغدغه ذهنی متمرکز بوده اند که چگونه ممکن است افرادی با دست کشیدن از وابستگی و علقه های دنیایی، اقتدار پدرگونۀ نظم سیاسی را با چالش مواجه نمایند و در عین حال برای اثبات اطاعت و تسلیم بی چون و چرا به اقتدار و مرجعیت «سازمان» از «رهایی» خود که در ازای از دست دادن همه چیز بدان رسیده بودند، دست بکشند. در پاسخ، مقاله بر این دعوی استوار است که فرهنگ پاتریمونیالیستی با تدارک شرایط امکان شکل‌گیری ذهنیت سیاسی و خوی‌روانی اعضا در ایدئولوژی سازمان بازتاب یافته و پراتیک‌سیاسی آن را شکل داده و در دوگانۀ پارادوکسیکال اقتدارگریزی- اقتدارطلبی گرفتار کرده است. از این رو شیوه و روش انتخابی نویسندگان برای تأمین دلیل و تأیید ادعا، نه برمنطق تک انگارانۀ پوزیتیویستی، بلکه مبتنی بر ضرورت نگاه چندبعدی به پدیده‌های سیاسی و اجتماعی استوار گردیده و با تأکید بر اهمیت مطالعات میان رشته‌ای، تلاش شده است تا از دریچۀ روان کاوی‌سیاسی و با استفاده از آرای اریک فروم و کارل گوستاو یونگ، ابتدا زمینه‌های تاریخی، سیاسی، فرهنگی، ایدئولوژیکی و اقتصادی که به عنوان رانه‌هایی مؤثر در شکل‌گیری خوی‌اجتماعی و ساختارروانی سازمان مجاهدین عمل کرده‌اند، بررسی شود و سپس ریشه‌های میل پارادوکس ستیزه‌جو- تسلیم‌پذیر تحت تأثیر قرن‌ها حاکمیت گفتمان پدرسالارانه بر جامعۀ ایرانی در روان و کنش سازمان مجاهدین نشان داده شود.
آبراهامیان، یرواند (1377) ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمدگل¬محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران، نشرنی.
------------ (1389) تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، تهران، نشرنی.
اوداینیک، ولادیمیر والتر (1388) یونگ و سیاست، ترجه علیرضاطیب، تهران، نشرنی.
بشیریه، حسین (1378) اندیشه¬های مارکسیستی، تهران، نشرنی.
بحرانی، محمدحسین (1388) طبقه متوسط و تحولات سیاسی در ایران معاصر 1320-1380، تهران، آگاه.
برزگر، ابراهیم (1395) روان¬شناسی سیاسی، تهران، سمت.
جاست، جان تی و جیم سیدانیوس (1397) روان¬شناسی سیاسی، ترجمه محمدرضا جلالی و محمدسعدی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی.
حجاریان، سعید (1379) جمهوریت افسون¬زدایی از قدرت، تهران، طرح نو.
دریفوس، هربرت و پل رابینو (1379) میشل فوکو؛ فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نشرنی.
رجوی، مسعود (1358)، تبیین جهان (قواعد و مفهوم تکامل)، تهران، سازمان مجاهدین خلق.
زیباکلام، صادق (1375) مقدمه¬ای بر انقلاب اسلامی، تهران، روزنه.
سریع‌القلم، محمود (1392) اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار، تهران، فروزان روز.
--------------- (1397) اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی، تهران، گاندی.
سیاسی، علی¬اکبر (1377) نظریه¬های شخصیت یا مکاتب روان¬شناسی، تهران، دانشگاه تهران.
شرابی، هشام (1397) پدرسالاری جدید، ترجمه سیداحمد موثقی، تهران، کویر.
شریف، محمدرضا (1380) انقلاب آرام، تهران، روزنه.
عدالتیان، محمدرضا (1374) نفوذ، تهران، نگرش.
عنایت، حمید (1374) اندیشه¬های سیاسی در اسلام معاصر، تهران، خوارزمی.
فروم، اریک (1378) جزم¬اندیشی مسیحی، ترجمه منصور گودرزی، تهران، مروارید.
-------- (1391)گریز از آزادی، ترجمه عزت¬الهر فولادوند، تهران، مروارید.
-------- (1397) بحران روانکاوی، ترجمه اکبر تبریزی، تهران، فیروزه.
فروید، زیگموند (1383) تمدن و ملالت¬های آن، ترجمه محمد مبشری، تهران، ماهی.
کاظمی، محسن (1380) خاطرات احمد احمد، تهران، سوره.
لوبون، گوستاو (1384) روان¬شناسی توده¬ها، ترجمه کیومرث خواجوی¬ها، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
نجات حسینی، محسن (1380) برفراز خلیح فارس، تهران، نشرنی.
نیچه، فردریش ویلهلم (1377) تبارشناسی اخلاق، ترجمه داریوش آشوری، تهران، آگه.
هابز، توماس (1395) بهیموت، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نشرنی.
هانتینگتون، ساموئل (1388) موج سوم دموکراسی در پایان سده¬ی بیستم، ترجمه احمد شهسا، تهران، روزنه.
هیوز، استوارت (1378) هجرت اندیشه¬های اجتماعی، ترجمه عزت¬الهم فولادوند، تهران، طرح نو.
سازمان مجاهدین خلق (1354) پاسخ به اتهامات اخیر رژیم، بی‌نا.
----------------- (1354) بیانیه اعلام مواضع ایدئولوژیک، بی‌نا.
----------------------- شرح تأسیس.
