وام‌واژه‌های قرآنی- عربی در زبان پهلوی (فارسی میانه)
الموضوعات :
یداله منصوری
1
(دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، ایران )
الکلمات المفتاحية: وام‌واژه قرآنی (دخیل عربی), فارسی میانه, زبان پهلوی.,
ملخص المقالة :
دربارة واژه‌های دخیل یا وام‌واژة عربی در فارسی، دیدگاه غالب این است که ورودِ لغات عربی در دورة اسلامی، یعنی پس از آمدن اسلام به ایران، آن هم بیشتر در سده‌های ششم و هفتم به بعد به فارسی بوده و حضور آنها در متون فارسی قوّت و شدّت گرفته است. در این گفتار کوشش بر آن است تا جایی که اسناد در دست است، نشان دهیم که ورود لغات عربی به زبان فارسی از روزگاران بسیار دور رخ داده و این بده‌بستانِ زبانی- فرهنگی چه بسا از آن زمانی که ایرانیان و عرب‌ها باهم ارتباط داشته‌اند، یعنی، از زمان هخامنشیان به بعد صورت گرفته است.
اقبال آشتياني، عباس (1389) تاريخ ايران، چاپ هفتم، تهران، نامك.
جفری، آرتور (1372 ) واژه‌های دخیل در قرآن مجید، ترجمه دکتر فریدون بدره‌ای، تهران، توس.
ژينيو، فليپ (1984) ارداويراف‌نامه (ارداويرازنامه)، ترجمه و تحقيق دكتر ژاله آموزگار ( 1372)، تهران، معين.
فره‌وشي، بهرام (مترجم، 1378) كارنامة اردشير بابكان، تهران، دانشگاه تهران.
مزداپور، کتایون (مترجم، 1378) بررسي دستنويس م.
او29 (داستان گرشاسب، تهمورس و جمشید، گلشاه و متن‌هاي ديگر)، تهران، آگه.
میرزای ناظر، ابراهیم (مترجم، 1373) روزِ هرمزد ماهِ فروردین- ماهِ فروردین، روزِ خرداد (همراه با متن پارسی میانه)، مشهد، ترانه.
ماهیار نوابی، یحیی (مترجم، 1374) يادگار زريران، تهران، اساطير.
Anklesaria, B. (1949) Pahlavi Vendidâd (Zand-î Jvît-dêv-dât), Bombay.
Darmesteter, J., 1898, Vendidad or lows against the demons, Avesta, The Scared Books of Zoroastrianism, Book 3, (from Scared Books of the East) ed. by Joseph H. Peterson, 1995 (Avesta.org).
Durkin-Meistrerernst, Desmond (2004) Dictionary of Manichaean Middle Persian- and Parthian, School of Oriental and African Studies, University of London.
Jamasp-Asana H.D.J. & W. West (1887) Shikand-Gûmânîk Vijâr (The Pâzand-Sanskrit text together with a fragment of the Pahlavi), Bombay.
Kent, R. G. (1953) Old Persian (Grammar-Texts-Lexicon), New Haven.
de Menasce J. P. (1945) Škand-Gumānīk Vičār, Fribourg.
Nyberg, H. S. (1974) A Manual of Pahlavi, Vol. II, Wiesbaden.
Sanjana, D. D. Peshotan (1895) The Zand í Javít Shêda dâd, Vendidâd (The Pahlavi version of the Avesta), Bombay.
متون پهلوی با نشانه‌های اختصاری: AWN = Gignoux, Ph. (1984) Le Livre d’ Arda Virāz, Paris.
Az = Jamasp-Asana, J. D. J. (ed., 1897) Pahlavi Texts, Bombay.
DK5 = Amouzgar, J, et A. Tafazzoli (2000) Le Cionquiéme Livre du Dēnkard- (5), Paris.
KNA = Antia, E. K. (1900), Kârnâmak-i Artakhshîr Pâpakân, Bombay.
MGA = Chacha, H. F. (1936), Gajastak Abâlish (Mātīkān ī Gajastak Abālīš), Bombay.
MU29 = MS. MU 29, D. K. Jamasp Asa, M. Nawabi, B. Farahvashi (ed., 1976), The story of Garshasp, Tahmurath, Jamshid, and other texts, [with the technical assistance of M. Tavousi], Shiraz.
Pahl.Vd. = Jamasp, D. H. (1907) Vendidâd (Avesta text with Pahlavi translation and commentary, and glossarial index), vol. 1 (texts), Bombay.
SHE = Daryaee, T. (2002) Šahrestānīhā ī Ērānšahr (A Middle Persian Text on Late Antique Geography, Epic, and History), Colifornia.
ZXA = Dhabhar, E.B.N. (ed., 1927), Zand i Khūrtak Avistāk, Bombay.
