مواجهه با دیگری: موفه یا هابرماس
الموضوعات :
گیتی پورزکی
1
(استاديار گروه اندیشه سیاسی در اسلام، پژوهشكده امام خميني و انقلاب اسلامي)
الکلمات المفتاحية: شانتال موفه, یورگن¬ هابرماس, مواجهه با دیگری, دیگرفهمی متأملانه, آگونیسم. ,
ملخص المقالة :
از اواخر قرن نوزدهم، هویت خودبنیاد و سوژۀ استعلایی دکارتی با انتقادهای جدی از سوی متفکران مواجه شد و ضرورت وجود دیگری در شکل گیری هویت و مدلول یابی «خود» مورد توجه و تأکید متفکران قرار گرفت. شانتال موفه با رویکرد پسامارکسیستی و یورگن هابرماس با رویکردی دموکراتیک و با وجود تفاوت های جدی با یکدیگر، از مهم ترین و تأثیرگذارترین منابع اندیشه ورزی در حیطۀ هویت و تشخص هستند. این مقاله می کوشد تا اندیشه های این دو متفکر را از منظر مواجهه با دیگری مورد خوانش قرار داده، با ذکر نقاط ضعف، قوت و پیامدهای اندیشه های آنها نشان دهد که کدام یک از آنها بر مبنای استدلال های عقلانی موجه تر و عقلانی تر است. فرضیۀ اصلی مقاله آن است که دیگرفهمی متأملانه هابرماسی به لحاظ منطق درونی و توان پاسخگویی به نقدهای بیرونی نسبت به اصل تضاد و عقلانیت گفتمانی مورد نظر موفه، موجه تر و عقلانی تر است. روش پژوهش، تحلیلی و از سنخ تحلیل فلسفی است. از این رو معیار موجه تر و عقلانی تر بودن بر مبنای عدم تناقض درونی داده ها، مغالطه آمیز نبودن آنها و سازگاری با داده های واقعی است.
اندرسن، جوئل (1383) «نسل سوم مکتب فرانکفورت چگونه می¬اندیشند؟»، ترجمه مجتبی کرباسچی و قاسم زائری، فصلنامه راهبرد، پیاپی 33، صص 367-391.
انصاری، منصور (1384) دموکراسی گفت¬وگویی، تهران، مرکز.
بوبر، مارتین (1380) من و تو، ترجمه ابوتراب سهراب و الهام عطاردی، تهران، فرزان روز.
پورزکی، گیتی (1398) «تحول در مواجهه گفتمانی در جمهوری اسلامی ایران»، جامعه¬شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره هفتم، شماره 15، پاییز و زمستان، صص 231-254.
پولادی، کمال (1383) «منظومه فکری هابرماس»، کتاب ماه، شماره¬ 81، صص 14-17.
توانا، محمدعلی و فرزاد آذرکمند (1393) «مقایسه امر سیاسی و جامعه سیاسی مطلوب در اندیشه هابرماس و موفه»، جستارهای سیاسی معاصر، سال پنجم، شماره چهارم، زمستان، صص 27-50.
راولز، جان (1383) عدالت به مثابه انصاف، ترجمه عرفان ثابتی، تهران، ققنوس.
سندل، مایکل (1397) اخلاق در سیاست، ترجمه افشین خاکباز، تهران، فرهنگ نو.
ملکیان، مصطفی (1388) درسگفتارهای مبانی معرفت شناختی و روش شناختی، سایت فرزان نو.
موفه، شانتال (1388) «در حمایت از مدل دموکراسی مجادله¬ای»، در: نظریه سیاسی در گذار، ویراستار نوئل اسولیوان، ترجمه حسن آب¬نیکی، تهران، کویر.
--------- (2009) دموکراسی در جهان چندقطبی، ترجمه علی تدین راد، ترجمان، info@tarjomaan.
--------- (1391) امر سیاسی، ترجمه¬ منصور انصاری، تهران، رخداد نو.
موفه، شانتال و ارنستو لاکلائو (1393) هژمونی و استراتژی سوسیالیستی، ترجمه محمد رضایی، تهران، ثالث.
میرجانی، حمید (1389) «استدلال منطقی به مثابه روش پژوهش»، فصلنامه صفه، دانشگاه شهید بهشتی، پیاپی 50، بهار و تابستان، صص 35-50.
میلر، پیتر (1382) سوژه، استیلا و قدرت، ترجمه¬ نیکو سرخوش و افشین جهان¬دیده، تهران، نی.
نظری، علی¬اشرف (1394) «بازخوانی انتقادی مفهوم امر سیاسی در نظریه کارل اشمیت»، فصلنامه سیاست، دوره¬چهل و پنجم، شماره4، زمستان، صص 991-1014.
نیگل، تامس (در دست چاپ) حرف آخر، ترجمه¬ جواد حیدری.
هابرماس، یورگن (1373) «علم و تکنولوژی در مقام ایدئولوژی»، ترجمه علی مرتضویان، فصلنامه ارغنون، شماره 1، صص 69-92.
------------- (1392) نظریه کنش ارتباطی، ترجمه¬ کمال پولادی، تهران، مرکز.
یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1393) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نی.
Carvalho Dina, cogo Ana and Santos Viviane (2017) Theory of communicative action, a basis for the development of critical thinking https, //doi. org/10. 1590/0034-7167-2016-0383.
Erman, Eva (2009) What is wrong with agonistic pluralism?, Reflections on conflict in democratic theory, https, //doi. org/10. 1177/0191453709343385.
Gordon, james (2019) The Habermas -Rawls Debate, Columbia University press.
Habermas, Jurgen (1971) Knowledge and Human Interests, (Boston, Boston Press).
------------------------ (1979) Communication and the Evolution of society, (Boston; Beacon press).
------------------------ (1984) The Theory of Communication Action, Vol 1, Reason and the Rationalization of Society,tr. T . Macarthy (London, Heinemann).
Karppinen And Moe (2008) HABERMAS, MOUFFE AND POLITICAL COMMUNICATION A CASE FOR THEORETICAL ECLECTICISM https, //www. researchgate. net/publication/298518629.
Laclau, Ernesto and Mouffe, Chantal (2001) Hegemony and Socialist Strategy, Towards a Radical Democratic Politics, 2nd edition (London, Verso) .
Layard, Richard (2011) Happiness, Lessons From a New Science, Published, Penguin Group.
Mouffe, Chantal (1999) ‘Deliberative Democracy or Agonistic Pluralism?’, Reihe Politikwissenschaft/ Political Science Series 72, Department of Political Science, Institute for Advanced Studies (IHS).
----------------- (2000) Democratic Paradox, (London, Verso).
Vaughn, Lewis (2018) The power of Critical Thinking, Oxford University press.
