حقوقی‌سازیِ نظریۀ سپهر عمومی و خصوصی با ارجاع ویژه به «هانا آرنت»
الموضوعات :
1 - استادیار گروه حقوق، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
الکلمات المفتاحية: احزاب, جامعه مدنی, حقوق خصوصی, حقوق عمومی و خانواده. ,
ملخص المقالة :
تطبیقِ نظریهِ سیاسیِ سپهر عمومی و خصوصی با علم حقوق، مبنایی برایِ تحدید حقوق و دولت و تدقیق مرز حقوق عمومی و خصوصی می دهد. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است؛ به این ترتیب که نخست، سپهر خصوصی و سپهر عمومی با لحاظِ آرایِ هانا آرنت، از طریق شناساییِ مؤلفه ها توصیف می‌شود و دوم، مؤلفه هایِ دو حوزه در انطباق با چارچوب حقوق و شاخه هایِ آن در حالت کلی، به ویژه حقوق عمومی و خصوصی تحلیل شده، در نهایت میزان به رسمیت شناخته شدنِ سپهر خصوصی و عمومی در حقوق ایران سنجیده می-شود. سپهر خصوصی، عرصه ای از زندگیِ انسان است که با اوصافی مانندِ مالکیتِ غیر منقول و ریاست خانواده گره خورده و تمایل بر پوشیدگی و تبعاً ناحقوقی سازیِ آن است. جامعه مدنی بخشی از سپهر خصوصی و عرصۀ فعالیت خودبنیادِ انسانی در قالب گروه هایِ مستقل از دولت است. سپهر عمومی، عرصه ساختنِ سیاست توسط شهروندان، از طریقِ گفت و گو و فعالیت است. در وضع موجود نظام حقوقی ایران، کلیتِ چارچوب سپهر خصوصی، مورد حمایت قانون-گذار است. جامعه مدنی تلویحاً به رسمیت شناخته شده است، ولی استقلال آن از دولت تضمین نشده است. سیاست را دولت می سازد و شهروندان در چارچوب آن با کسب مجوز از دولت فعالیت می کنند.
امام¬جمعه¬زاده، سیدجواد و علی تدین¬راد (1390) «بررسی امر سیاسی در اندیشه ارسطو و هانا آرنت و نقد جایگاه این مفهوم در عصر حاضر»، فصلنامه مطالعات سیاسی، شماره 12، صص 1-15.
صانعي، منوچهر (1387) «ضرورت و دوام از ديدگاه ابن سينا و ارسطو»، حكمت سينوي (مشكوه النور)، شماره 39، صص 49-62.
کاتوزیان، ناصر (1381) قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ هفتم، تهران، میزان.
کالون، کرگ (1389) «تاریخچه مفهوم جامعه مدنی و حوزه عمومی»، ترجمه رحیم نوبهار، تحقیقات حقوقی، شماره 51، صص 303-331.
کریم¬زاده، عطااله و عباس منوچهری (1398) «رابطه مدنی و توانمندی: مطالعه تطبیقی هانا آرنت و آمارتیا سن»، پژوهش سياست نظري، شماره 26، صص 97-131.
مجلس شورای اسلامی (1/12/1391) قانون حمایت خانواده.
مجلس شورای اسلامی (11/6/1383) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
مجلس شورای اسلامی (24/12/1382) قانون نظام صنفی کشور.
مجلس شورای اسلامی (7/6/1360) قانون فعالیت احزاب، جمعیت¬ها و انجمن¬های سیاسی و صنفی و انجمن¬های اسلامی یا اقلیت¬های دینی شناخته¬شده.
مجمع تشخیص مصلحت نظام (12/8/1382) سیاست¬های کلی نظام در دوره چشم¬انداز.
نجف¬پور، سارا و علی تدین¬راد (1398) «واکاوی امر سیاسی در فضای مجازی از منظری آرنتی»، پژوهش سياست نظري، شماره 26، صص 287-319.
هیئت وزیران (27/5/1395) آیین¬نامه تشكلهاي مردم¬نهاد.
Arendt, Hannah (1968) Between Past and Future: eight exercises in political thought, New York, Viking Press.
--------------------- (1972) Crises of the Republic: Lying in Politics; Civil Disobedience; On Violence; Thoughts on Politics and Revolution, New York, Harvest -------------------- (1979) The Origins of Totalitarianism, San Diego, Harcourt Brace Jovanovich, New Ed.
-------------------- (1998) Human condition, Chicago: University of Chicago Press, 2nd Ed.
Barnard-Naudé, Jaco (2017) “Hannah Arendt’s Work of Mourning: The Politics of Loss, ‘Theories of the Social’ and the Ends of Apartheid”, in: Minkley, Gary and Donker, Maurits and Lalu, Premesh and Truscott, Ross (Eds), Remains of the Social Desiring the Post-Apartheid, Johannesburg, Wits University Press, p.
117-145.
Benhabib, Seyla (2004) The Rights of Others: Aliens, Residents, and Citizens, Cambridge, Cambridge University Press.
Birmingham, Peg (2006) Hannah Arendt and Human Rights: The Predicament of Common Responsibility (Studies in Continental Thought), Bloomington, Indiana University Press.
--------------------- (2014) “Hannah Arendt’s Philosophy of Law Approach to International Criminal Law”, International Criminal Law Review, No. 14, p. 695 -716.
Federal Republic of Germany (pub. 24. 7. 1967, amended 31. 1. 1994) Political Parties Act, Federal Law Gazette I, P. 773, Inter Nationes (Trans).
Habermas, Jurgen (1991) The Structural Transformation of the Public Sphere an Inquiry into a Category of Bourgeois, Thomas Burger, Cambridge, MIT Press, 6th Ed.
Hol, Antoine M. (2005) “Adjudication and the public realm an Analysis Based on the Work of Hannah Arendt”, Utrecht Law Review, Vol. 1, Iss. 2, P. 40-55. https://www. un. org/en/sections/resources-different-audiences/civil-society/index. htmlhttps://www. who. int/social_determinants/themes/civilsociety/en/.
Ingram, James (2008) “What Is a “Right to Have Rights”? Three Images of the Politics of Human Rights”, American Political Science Review, Vol. 102, No. 4, p. 401-416.
----------------- (2015), “Democracy and Its Conditions: Étienne Balibar and the Contribution of Marxism to Radical Democracy”, in” Breaugh, Martin and Holman, Christopher and Magnusson, Rachel and Mazzocchi, Paul and Penner, Devin (Eds), Thinking Radical Democracy: The Return to Politics in Post-War France, Toronto, University of Toronto Press, p. 210-233.
King John (Signataire) (1215) Magna Carta.
Klabbers, Jan (2007) “Possible Islands of Predictability: The Legal Thought of Hannah Arendt”, Leiden Journal of International Law, Vol. 20, Iss. 1, p. 1-23.
Lechte, John (2018) “Rethinking Arendt’s Theory of Necessity: Humanness as ‘Way of Life’, or: the Ordinary as Extraordinary”, Theory, Culture & Society, Vol. 35, No.1, p. 3-22.
Luban, David (2015) “Arendt on the Crime of Crimes”, Ratio Juris. Vol. 28, No. 3, p. 307–325.
Volk, Christian (2010) “From Nomos to Lex: Hannah Arendt on Law”, Politics, and Order, Leiden Journal of International Law, Vol. 23, p. 759–779.
Wilkinson, Michael (2014) “Political Jurisprudence or Institutional Normativism? Maintaining the Difference between Arendt and Fuller”, Netherlands Journal of Legal Philosophy, Vol. 43, No. 3, p. 240-259.
Yildirim, Senem (2014) “Arendt’s Promise to Civil Society: Bridging the Social and the Political”, The European Legacy, Vol. 19, No. 7, p. 869–882.
