تحلیل شكلگيري و گسترش حق رأي در ايران در قرن بیستم
الموضوعات :
1 - استادیار گروه توسعه و برنامهریزی اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبایی
الکلمات المفتاحية: حق رأي, اقتصاد سياسي, نظم اجتماعي, انتخابات و ايران,
ملخص المقالة :
دو هدف اصلی مقاله عبارتند از: تحلیل شکل گيري حق رأي در ايران و تحلیل گسترش حق رأي در ايران در قرن بیستم. در این مقاله، نظریههای شکلگیری و گسترش حق رأی در شش گروه (روشنگري، رقابت حزبي، خواست طبقۀ متوسط، بازتوزيعي، نظم اجتماعي و اقتصاد سياسي) طبقه بندی شده است. مبتنی بر این نظریه ها، نشان داده شده است که در بازۀ زمانی اولیه شکلگیری انتخابات در ایران، انتخابات صنفي (1285)، کارکرد بازتوزيعی داشته است و در مقابل انتخابات يک درجه 1290 از کارکرد روشنگري برخوردار بوده است. در چارچوب نظریههای شش گانه یادشده، همچنین اصلاحات انجام شده در قوانين انتخاباتي کشور و گسترش حق رأی در کشور تحلیل و نشان داده است که گسترش حق رأی و سطح دسترسی سیاسی در کشور در قرن بیستم، روندی ثابت و خطی نداشته و در طول زمان این سطح دسترسی متغیر بوده است. همچنین نشان داده شده است که در دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی، گسترش حق رأی در ایران با رهیافتهای نظم اجتماعی و بازتوزیعی سازگار بوده است.
آبراهاميان، يرواند (1389) ايران بين دو انقلاب: درآمدي بر جامعهشناسي ايران معاصر، ترجمه احمد گلمحمدي و محمدابراهيم فتاحي، تهران، ني.
حبیب¬نژاد، سید احمد (1390) «شرایط انتخاب¬شوندگی در انتخابات مجلس شورای اسلامی در نظام حقوق اساسی ایران با نگاهی تطبیقی»، علوم سیاسی، شماره 55، صص 99-129.
دانایی فرد، حسن و دیگران (1388) روش¬شناسی پژوهشهای کیفی در مدیریت: رویکری جامع، چاپ سوم، تهران، صفار.
سائلی کرده ده، مجید (1378) سیر تحول قوانین انتخاباتی مجلس در ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سلطانیان، ابوطالب و طاهره شمسی (1395) «بررسی نخستین قانون انتخابات و کیفیت استقرار نخستین مجلس مشروطه در ایران»، مطالعات حقوق عمومی، شماره 46، صص 491-۵۱۰.
سلیمی، ابتهاج و دیگران (1399) «عوامل مؤثر، روند و پیامدهای انتخابات مجلس چهاردهم شورای ملی در کرمانشاه»، پژوهشهاي ايرانشناسي، دوره دهم، شماره 2، صص 91-112.
طحان نظیف، هادی و سجادقلیچ¬پور (1400) «آسیب¬شناسی تعیین شرایط داوطلبان نمایندگی مجلس در پرتو قانون اساسی و سیاستهای کلی انتخابات»، دانش حقوق عمومی، شماره 31، صص 19-42.
طولابی، توران (1396) «مواجهه نظم کهن و نظم جدید در تجربه مشروطیت: نمونه انتخابات زنجان در دوره چهارم مجلس شورای ملی»، پژوهشهای تاریخی، دوره نهم، شماره سه، صص 207-226.
کاتوزيان، محمدعلي (1387) اقتصاد سياسي ايران: از مشروطيت تا پايان سلسله پهلوي، ترجمه محمدرضا نفيسي و کامبيز عزيزي، چاپ چهاردهم، تهران، مرکز.
کسروی، احمد (1363) تاریخ مشروطه ایران، چاپ شانزدهم، تهران، امیرکبیر.
مجيدي، عبدالمجيد (1381) «خاطرات عبدالمجيد مجيدي، وزير مشاور و رئيس سازمان برنامه و بودجه (۱۳۵6-۱۳۵1)»، ويراستار حبيب لاجوردي، تهران، گام نو.
Acemoglu, D. , S. Johnson, and J. Robinson (2000) why did the western extend the franchise? Inequality and Growth in Historical Perspective, The Quarterly Journal of Economics.
------------------------------------------------------ (2005) Institutions as a Fundamental Cause of Long-Run Growth. In P. Aghion and S. N. Durlauf. (2005) Handbook of Economic Growth, Elsevier North-Holand, Amesterdam.
Collier, Ruth B. (1999) Paths towards Democracy: The Working Class and Elites inWestern Europe and South America (New York: Cambridge University Press). Cowling, Maurice (1967) Disraeli, Gladstone and Revolution (Cambridge, UK Cambridge University Press).
Jorgensen-Earp, Cheryl R. (1997) The Transfiguring Sword: The Just War of theWomen’s Social and Political Union (Tuscaloosa: University of Alabama Press).
Lee, Stephen J. (1994) Aspects of British Political History, 1815–1914, London, UK Routledge.
North, D. C., Wallis, J. J., & Weingast, B. R. (2009) Violence and social orders: A conceptual framework for interpreting recorded human history. Cambridge University Press.
Searle, Geoffrey R. (1993) Entrepreneurial Politics in Mid-Victorian Britain, Oxford, UK Oxford University Press.
Tilton, Timothy A. (1974) The Social Origins of Liberal Democracy: The Swedish Case, American Political Science Review, LXVIII, 561–571.