دیوان‌سالاری کارآمد از منظر نهادگرایی
الموضوعات :الکلمات المفتاحية: دیوان سالاری نهادگرایی توسعه کارآمدی و دولت,
ملخص المقالة :
نظام دیوان سالاری (بوروکراسی)، مجموعه ای از مهم ترین نهادهایی را تشکیل می‌دهد که تعیین کنندۀ کیفیت عملکرد دولت در زمینه اهداف کلان اجتماعی است. از این نظر، نظام بوروکراسی و دیوان سالاری، مجموعه ای از نهادهای سرنوشت ساز یک جامعه را در برگرفته است. این نظام و نهادهای تعریف شدۀ آن به شکل قواعد رسمی و غیر رسمی، امکان ها و محدودیت هایی را به وجود می‌آورند که تعیین کننده روند توسعۀ کشور است. نهادگرايي به عنوان الگوي تحليلي، مزيت‌هايي دارد که می‌تواند در شناسایی مؤلفه‌های کارآمدی دیوان‌سالاری مؤثر باشد. رویکرد نهادگرایانه اولاً شاخص‌هايي روشن براي ارزيابي و آسيب‌شناسي دیوان سالاری ايراني ارائه مي كند و از سوي ديگر به ما كمك مي كند تا نسبت میان عملکرد نظام دیوان سالاری با عملکرد سایر قسمت ها و نهادهای دولت را بسنجیم. در این مقاله، به چارچوب های اصلی بحث نهادگرایان دربارۀ نظام دیوان سالاری خواهیم پرداخت و نشان خواهیم داد که این رویکرد، مجموعه‌اي از شاخص‌ها براي ارزيابي كيفيت كليت دیوان سالاری و آسيب‌هاي آن و تحلیل چگونگی تأثیر آن بر حوزه‌های دیگر ارائه می‌دهد.
المصادر:
اکبریان، رضا و محمدرضا کارکن (1392) «بررسي رابطۀ ميان باز بودن اقتصاد و اندازه دولت»، مجله پژوهشنامه اقتصادي، دوره 13، شماره 1، بهار، صص 79-107.#
ایوانز، پیتر (1380) توسعه یا چپاول، نقش دولت در تحول صنعتی، ترجمۀ عباس زندباف و عباس مخبر، تهران، طرح نو.#
بانك جهاني (1379) دولت در جهان در حال تحول، ترجمه حميدرضا برادران شركا و همكاران، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش¬هاي بازرگاني.#
بیدالله خانی، آرش (1391) «اقتصاد نهادگرایی جدید (NIE) پایه¬ای برای توسعه آسیای شرقی»، راهبرد توسعه، شماره 31، صص 108-135.#
برگر، پیتر و دیگران (1381) ذهن بی‌خانمان؛ نوسازی و آگاهی، ترجمه محمد ساوجی، تهران، نی.#
پیچ، جان و لیندا ون جلدر (1383) «حلقه‌های مفقود، قابلیت نهادی، اصلاحات در حوزه سیاست‌گذاری و رشد در خاورمیانه و شمال افریقا»، در: دولت و تحول جهانی (اقتصاد سیاسی گذار در خاورمیانه)، حسن حکیمیان و زیبا مشاور، ترجمه عباس حاتمی¬زاده، تهران، کویر.#
ترنر، مارک و دیوید هیوم (1379) حکومت¬داری مدیریت و توسعه، چگونه دولت کارآمد داشته باشیم، ترجمه عباس منوریان، تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی.#
خانی، علیرضا (1379) «تأملی تازه در باب بوروکراسی و فقدان آن»، مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 161-162، صص 126-135.#
خلف خانی، مهدی (1388) «بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و فساد اداری»، فصلنامه راهبرد، سال هجدهم، شماره 53، صص 39-55.#
رمضانی باصری، عباس و اصغر میرفردی (1393) «تبیین نهادگرایی و گرایش آن به توسعه»، مجله اقتصادی، شماره 3 و 4، صص 121-138.#
سن، آمارتیا (1381) «فراسوی بحران، راهبرد توسعه در آسیا»، در: چند مقاله در زمینه موانع نهادی توسعه، صفر بیک¬زاده آروق، ترجمه زهرا کریمی، تهران، مرکز پژوهش¬های مجلس شورای اسلامی.#
--------- (1381) توسعه به مثابه آزادي، ترجمه وحيد محمودي، تهران، دستان.#
شکاری، عبدالقیوم (1379) نظریۀ دولت تحصیل¬دار و انقلاب اسلامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.#
عجم اوغلو، دارون و جیمز رابینسون (1392) چرا کشورها شکست می‌خورند، سرچشمه‌های قدرت، فقر و غنای کشورها، ترجمه پویا جبل عاملی و محمدرضا فرهادی¬پور، تهران، دنیای اقتصاد.#
عطار، سعید (1391) بنیادهای نظری سرمایه اجتماعی (بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران)، یزد، دانشگاه یزد.#
قوام، عبدالعلی (1366) «بوروکراسی در دموکراسی»، مجله سیاست خارجی، سال اول، شماره 4، صص 695-704.#
کاظمی، حجت (1392) نهادگرایی به عنوان الگویی برای تحلیل سیاسی، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، دوره جدید، شماره سیزدهم، صص 1-27.#
كاظميان، غلامرضا و خدر فرجي‌راد (1391) توسعه محلي و منطقه‌اي از منظر رويكرد نهادي، تهران، جهاد دانشگاهي.#
کلارک، باری (1389) اقتصاد سیاسی تطبیقی، ترجمه عباس حاتمی، تهران، کویر.#
کمالی، یحیی (1393) «بررسی نقش تمرکززدایی در تحقق سلامت اداری»، فصلنامه سیاست¬های راهبردی و کلان، دوره 2، شماره 5، صص 111-132.#
گروینوگن، جان و دیگران (1391) مقدمه¬ای بر اقتصاد نهادگرا، ترجمۀ اصلان قودجانی، تهران، مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش¬ها.#
گیدنز، آنتونی (1374) جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نی.#
لفت ویچ، آدریان (1385) دولت¬های توسعه¬گرا، پیرامون اهمیت سیاست در توسعه، ترجمه جواد افشارکهن، مشهد، مرندیز.#
------------ (1389) دموكراسي و توسعه، ترجمه افشين خاكبار و احد علي¬قليان، تهران، طرح نو
متوسلی، محمود و علی نیکونسبتی (1390) «تغییر نهادی»، فصلنامه برنامه¬ریزی و بودجه، سال شانزدهم، شماره 3، پائیز، صص 51-68.#
مجیبی میکلایی، تورج (1390) «عوامل بازدارنده تحول نظام اداری در ایران»، مدیریت و برنامه¬ریزی توسعه، جلد پنجم، مقالات همایش سیاست¬ها و مدیریت رشد و توسعه.#
مشبکی اصفهانی، اصغر (1389) «بهبود نظام اداری؛ به سمت خصوصی¬سازی و عدم تمرکز»، ماهنامه تدبیر، شماره 216.#
مشهدی احمد، محمود و محمود متوسلی (1390) «اقتصاد نهادگرای اصیل، تأملی در اندیشه‌های کامنز و رویکرد مبادلاتی او»، فصلنامه برنامه¬ریزی و بودجه، سال شانزدهم، شماره 1، بهار، صص 3-25.#
میرسپاسی، ناصر (1378) «نگرش راهبردی در نظام اداری توسعه»، فصلنامه مدیریت دولتی، شماره 22، صص 1-10.#
نیکونسبتی، علی (1390) «حکمرانی و توسعه، گذشته، حال و آینده»، فصلنامه برنامه¬ریزی و بودجه، سال شانزدهم، شماره 4، زمستان، صص 129-154.#
نورث، داگلاس (1377) نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمه محمدرضا معینی، تهران، سازمان مدیریت و برنامه-ریزی.#
نورث، داگلاس و دیگران (1385) چارچوب مفهومي براي تفسير تاريخ مكتوب بشري، ترجمه جعفر خيرخواهان، فصلنامه اقتصاد سياسي تحول همه جانبه، سال اول، شماره سوم، زمستان، صص 92-151.#
وبر، ماکس (1384) اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و دیگران، تهران، سمت.#
Agrast, Mark David, Juan Carlos Botero, Joel Martinez, Alejandro Ponce, Christine S.# Pratt (2012) The World Justice Project (Rule of Law Index).#
Bai, C.# E.#, and S.# J.# Wei (2001) “The quality of bureaucracy and capital account policies,” World Bank Policy Research, Working Paper Series, No.# 2575.#
Bevir, Mark (2007) “Governance” in Mark Bevir (ed.#), Encyclopedia of Governance, California, Sage Publications, pp.# 364- 381.#
Davey, Kenneth (2002) “Decentralization in CEE Countries، Obstacles and Opportunities,” in G.# Peteri (ed.#) Mastering Decentralization and Public Administration Reform in Central and Eastern Europe, Budapest, OSI/LGL; Available online at,http،//www1.#worldbank.#org/publicsector/civilservice/june2004seminar/chapter1.#pdf
European Commission (2010) “Measuring the Qualiry of Government and Subnational Variation,” prepared by the research team at the Quality of Government Institute, Sweden, Department of Political Science, University of Gothenburg
Geddes, Barbara (1996) Politician's Dilemma, Building State Capacity in Latin America, Berkeley, University of California Press.#
Hall, P.#A.# and Taylor, R.#C.#R (1996) “Political Science and the Three New Institutionalisms”, Political Studies, Vol.# 44, pp.# 936-57.#
Hirsch, P.# M.# (1997) “Ending the Family Quarrel، Towards a Reconciliation of “Old” and “New” Institutionalism”, American Behavioural Scientist, Vol.# 40, pp.# 406-18.#
Johnson, Chalmers (1999) “The Developmental State، Odyssey of a Concept” in Meredith Woo-Cumings (ed.#), The Developmental State, Cornell, CA، Cornell University Press.#
Lange, Matthew and Dietrich Rueschemeyer (2005) “State and Development، What Insights Did We Gain” in Matthew Lange and Dietrich Rueschemeyer (eds.#), States and Development Historical Antecedents of Stagnation and Advance, New York, Palgrave Macmillan, pp.# 239-258.#
Menard, Claude and Marry M.# Shirley (2014) “The Contribution of Douglass North to New Institutional Economics” in Sebastian Galiani and Itai Sened (Eds.#) Institutions, Property Rights, and Economic Growth، The Legacy of Douglass North, New York, Cambridge University Press.#
Ostrom,Elinor(1990) Governing the Commons، The Evolution of Institutions for Collective Action (Political Economy of Institutions and Decisions), Cambridge University Press
Ostrom,Elinor(1992) Crafting Institutions for Self-Governing Irrigation Systems.#San Fransico, ICSpress
Quah, Jon S.#T.# (2010) Public Administration Singapore-Style, Bingley, Emerald Group Publishing Limited.#
Rauch James E.# and Peter B.# Evans (2000) “Bureaucratic structure and bureaucratic performance in less developed countries,” Journal of Public Economics, Vol.# 75, pp.# 49–71.#
Van DeWalle, Steven (2005) “Measuring Bureaucratic Quality Governance Indicators”, Paper for the 8th Public Management Research Conference, Los Angeles, Sep 29th - Oct 1st
Wai-Chung Yeung, Henry (2005) “Institutional capacity and Singapore’s developmental state، Managing economic (in)security in the global economy” in Nesadurai, Helen E.#S.#, Globalisation and Economic Security in East Asia، Governance and Institutions, London, Routledge, pp.# 85-106.#
Weiss, Linda (1998) The Myth of the Powerless State، Governing the Economy in a Global Era, Cambridge, Polity.#
Wessling, William T.# (2014) Institutional Quality, Economic Development, and Natural Resource Abundance, Towards and Interactive Model of Development, Vienna, Webster University.#
اکبریان، رضا و محمدرضا کارکن (1392) «بررسي رابطۀ ميان باز بودن اقتصاد و اندازه دولت»، مجله پژوهشنامه اقتصادي، دوره 13، شماره 1، بهار، صص 79-107.#
ایوانز، پیتر (1380) توسعه یا چپاول، نقش دولت در تحول صنعتی، ترجمۀ عباس زندباف و عباس مخبر، تهران، طرح نو.#
بانك جهاني (1379) دولت در جهان در حال تحول، ترجمه حميدرضا برادران شركا و همكاران، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش¬هاي بازرگاني.#
بیدالله خانی، آرش (1391) «اقتصاد نهادگرایی جدید (NIE) پایه¬ای برای توسعه آسیای شرقی»، راهبرد توسعه، شماره 31، صص 108-135.#
برگر، پیتر و دیگران (1381) ذهن بی‌خانمان؛ نوسازی و آگاهی، ترجمه محمد ساوجی، تهران، نی.#
پیچ، جان و لیندا ون جلدر (1383) «حلقه‌های مفقود، قابلیت نهادی، اصلاحات در حوزه سیاست‌گذاری و رشد در خاورمیانه و شمال افریقا»، در: دولت و تحول جهانی (اقتصاد سیاسی گذار در خاورمیانه)، حسن حکیمیان و زیبا مشاور، ترجمه عباس حاتمی¬زاده، تهران، کویر.#
ترنر، مارک و دیوید هیوم (1379) حکومت¬داری مدیریت و توسعه، چگونه دولت کارآمد داشته باشیم، ترجمه عباس منوریان، تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی.#
خانی، علیرضا (1379) «تأملی تازه در باب بوروکراسی و فقدان آن»، مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 161-162، صص 126-135.#
خلف خانی، مهدی (1388) «بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و فساد اداری»، فصلنامه راهبرد، سال هجدهم، شماره 53، صص 39-55.#
رمضانی باصری، عباس و اصغر میرفردی (1393) «تبیین نهادگرایی و گرایش آن به توسعه»، مجله اقتصادی، شماره 3 و 4، صص 121-138.#
سن، آمارتیا (1381) «فراسوی بحران، راهبرد توسعه در آسیا»، در: چند مقاله در زمینه موانع نهادی توسعه، صفر بیک¬زاده آروق، ترجمه زهرا کریمی، تهران، مرکز پژوهش¬های مجلس شورای اسلامی.#
--------- (1381) توسعه به مثابه آزادي، ترجمه وحيد محمودي، تهران، دستان.#
شکاری، عبدالقیوم (1379) نظریۀ دولت تحصیل¬دار و انقلاب اسلامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.#
عجم اوغلو، دارون و جیمز رابینسون (1392) چرا کشورها شکست می‌خورند، سرچشمه‌های قدرت، فقر و غنای کشورها، ترجمه پویا جبل عاملی و محمدرضا فرهادی¬پور، تهران، دنیای اقتصاد.#
عطار، سعید (1391) بنیادهای نظری سرمایه اجتماعی (بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران)، یزد، دانشگاه یزد.#
قوام، عبدالعلی (1366) «بوروکراسی در دموکراسی»، مجله سیاست خارجی، سال اول، شماره 4، صص 695-704.#
کاظمی، حجت (1392) نهادگرایی به عنوان الگویی برای تحلیل سیاسی، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، دوره جدید، شماره سیزدهم، صص 1-27.#
كاظميان، غلامرضا و خدر فرجي‌راد (1391) توسعه محلي و منطقه‌اي از منظر رويكرد نهادي، تهران، جهاد دانشگاهي.#
کلارک، باری (1389) اقتصاد سیاسی تطبیقی، ترجمه عباس حاتمی، تهران، کویر.#
کمالی، یحیی (1393) «بررسی نقش تمرکززدایی در تحقق سلامت اداری»، فصلنامه سیاست¬های راهبردی و کلان، دوره 2، شماره 5، صص 111-132.#
گروینوگن، جان و دیگران (1391) مقدمه¬ای بر اقتصاد نهادگرا، ترجمۀ اصلان قودجانی، تهران، مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش¬ها.#
گیدنز، آنتونی (1374) جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نی.#
لفت ویچ، آدریان (1385) دولت¬های توسعه¬گرا، پیرامون اهمیت سیاست در توسعه، ترجمه جواد افشارکهن، مشهد، مرندیز.#
------------ (1389) دموكراسي و توسعه، ترجمه افشين خاكبار و احد علي¬قليان، تهران، طرح نو
متوسلی، محمود و علی نیکونسبتی (1390) «تغییر نهادی»، فصلنامه برنامه¬ریزی و بودجه، سال شانزدهم، شماره 3، پائیز، صص 51-68.#
مجیبی میکلایی، تورج (1390) «عوامل بازدارنده تحول نظام اداری در ایران»، مدیریت و برنامه¬ریزی توسعه، جلد پنجم، مقالات همایش سیاست¬ها و مدیریت رشد و توسعه.#
مشبکی اصفهانی، اصغر (1389) «بهبود نظام اداری؛ به سمت خصوصی¬سازی و عدم تمرکز»، ماهنامه تدبیر، شماره 216.#
مشهدی احمد، محمود و محمود متوسلی (1390) «اقتصاد نهادگرای اصیل، تأملی در اندیشه‌های کامنز و رویکرد مبادلاتی او»، فصلنامه برنامه¬ریزی و بودجه، سال شانزدهم، شماره 1، بهار، صص 3-25.#
میرسپاسی، ناصر (1378) «نگرش راهبردی در نظام اداری توسعه»، فصلنامه مدیریت دولتی، شماره 22، صص 1-10.#
نیکونسبتی، علی (1390) «حکمرانی و توسعه، گذشته، حال و آینده»، فصلنامه برنامه¬ریزی و بودجه، سال شانزدهم، شماره 4، زمستان، صص 129-154.#
نورث، داگلاس (1377) نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمه محمدرضا معینی، تهران، سازمان مدیریت و برنامه-ریزی.#
نورث، داگلاس و دیگران (1385) چارچوب مفهومي براي تفسير تاريخ مكتوب بشري، ترجمه جعفر خيرخواهان، فصلنامه اقتصاد سياسي تحول همه جانبه، سال اول، شماره سوم، زمستان، صص 92-151.#
وبر، ماکس (1384) اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و دیگران، تهران، سمت.#
Agrast, Mark David, Juan Carlos Botero, Joel Martinez, Alejandro Ponce, Christine S.# Pratt (2012) The World Justice Project (Rule of Law Index).#
Bai, C.# E.#, and S.# J.# Wei (2001) “The quality of bureaucracy and capital account policies,” World Bank Policy Research, Working Paper Series, No.# 2575.#
Bevir, Mark (2007) “Governance” in Mark Bevir (ed.#), Encyclopedia of Governance, California, Sage Publications, pp.# 364- 381.#
Davey, Kenneth (2002) “Decentralization in CEE Countries، Obstacles and Opportunities,” in G.# Peteri (ed.#) Mastering Decentralization and Public Administration Reform in Central and Eastern Europe, Budapest, OSI/LGL; Available online at,http،//www1.#worldbank.#org/publicsector/civilservice/june2004seminar/chapter1.#pdf
European Commission (2010) “Measuring the Qualiry of Government and Subnational Variation,” prepared by the research team at the Quality of Government Institute, Sweden, Department of Political Science, University of Gothenburg
Geddes, Barbara (1996) Politician's Dilemma, Building State Capacity in Latin America, Berkeley, University of California Press.#
Hall, P.#A.# and Taylor, R.#C.#R (1996) “Political Science and the Three New Institutionalisms”, Political Studies, Vol.# 44, pp.# 936-57.#
Hirsch, P.# M.# (1997) “Ending the Family Quarrel، Towards a Reconciliation of “Old” and “New” Institutionalism”, American Behavioural Scientist, Vol.# 40, pp.# 406-18.#
Johnson, Chalmers (1999) “The Developmental State، Odyssey of a Concept” in Meredith Woo-Cumings (ed.#), The Developmental State, Cornell, CA، Cornell University Press.#
Lange, Matthew and Dietrich Rueschemeyer (2005) “State and Development، What Insights Did We Gain” in Matthew Lange and Dietrich Rueschemeyer (eds.#), States and Development Historical Antecedents of Stagnation and Advance, New York, Palgrave Macmillan, pp.# 239-258.#
Menard, Claude and Marry M.# Shirley (2014) “The Contribution of Douglass North to New Institutional Economics” in Sebastian Galiani and Itai Sened (Eds.#) Institutions, Property Rights, and Economic Growth، The Legacy of Douglass North, New York, Cambridge University Press.#
Ostrom,Elinor(1990) Governing the Commons، The Evolution of Institutions for Collective Action (Political Economy of Institutions and Decisions), Cambridge University Press
Ostrom,Elinor(1992) Crafting Institutions for Self-Governing Irrigation Systems.#San Fransico, ICSpress
Quah, Jon S.#T.# (2010) Public Administration Singapore-Style, Bingley, Emerald Group Publishing Limited.#
Rauch James E.# and Peter B.# Evans (2000) “Bureaucratic structure and bureaucratic performance in less developed countries,” Journal of Public Economics, Vol.# 75, pp.# 49–71.#
Van DeWalle, Steven (2005) “Measuring Bureaucratic Quality Governance Indicators”, Paper for the 8th Public Management Research Conference, Los Angeles, Sep 29th - Oct 1st
Wai-Chung Yeung, Henry (2005) “Institutional capacity and Singapore’s developmental state، Managing economic (in)security in the global economy” in Nesadurai, Helen E.#S.#, Globalisation and Economic Security in East Asia، Governance and Institutions, London, Routledge, pp.# 85-106.#
Weiss, Linda (1998) The Myth of the Powerless State، Governing the Economy in a Global Era, Cambridge, Polity.#
Wessling, William T.# (2014) Institutional Quality, Economic Development, and Natural Resource Abundance, Towards and Interactive Model of Development, Vienna, Webster University.#
