واکاوی تحول مفهومی فلسفه سیاسی بر اساس دو مؤلفه حقیقت و قدرت در اندیشه اشتراوس، آرنت و فوکو
الموضوعات :محمدباقر خرمشاد 1 , محمد اسماعیل نوذری 2
1 - دانشگاه علامه طباطبایی(ره)
2 - حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)
الکلمات المفتاحية: حقیقت قدرت فلسفه سیاسی اشتراوس آرنت فوکو,
ملخص المقالة :
تاکنون تقریرهای گوناگونی در باب ماهیت فلسفه سیاسی عرضه شده است و پنداشت واحدی در باب سرشت فلسفه سیاسی در میان متفکران وجود ندارد. مقاله حاضر نیز درصدد پاسخ به این پرسش است که چگونه می توان وجود تعبیرها و پنداشت های متفاوت در باب چیستی و ماهیت فلسفه سیاسی را توضیح داد؟ فرضیه این مقاله آن است که دگرگونی و تحول معنایی مفاهیم بنیادین حقیقت و قدرت در چارچوب الگوهای متفاوت پارادایمی و نسبت متفاوتی که ذیل پارادایم های گوناگون میان دو مفهوم یادشده برقرار می شود، سبب شکل گیری تعبیرهای گوناگونی در باب ماهیت فلسفه سیاسی شده است. جستار حاضر کوشیده تا با اتخاذ رویکرد متن گرا و با سود جستن از تحلیل مقایسه ای، ماهیت فلسفه سیاسی را در پرتو دو مفهوم بنیادین حقیقت و قدرت از جنبه انضمامی در اندیشه اشتراوس، آرنت و فوکو تحلیل کند. با این هدف، نشان داده ایم که در اندیشه اشتراوس، وجود حقیقتی استعلایی مفروض دانسته شده است. در اینجا قدرت، ابژه فلسفه سیاسی تلقی می گردد و فلسفه سیاسی به مثابه دانشی عقلی در نقش گفتارهای حقیقت ظاهر می شود. اما «آرنت»، حقیقت را از حیطه امر استعلایی به درون حوزه عمومی و حیطه مفاهمه بین الاذهانی می کشاند. بنابراین قدرت با سیاست گفت وگویی پیوند می خورد و فلسفه سیاسی از حیطه فعالیت صرف ذهنی به حیطه کنش عملی کشانده می شود. در اندیشه «فوکو» اما قدرت به مثابه پدیده ای مویرگی در پس هر معرفت سیاسی نهفته است و فلسفه سیاسی در نقش ابزاری در خدمت توجیه مناسبات قدرتی عمل می کند که معطوف به برساختن یک رژیم حقیقت است.
آرنت، هانا (1392الف) میان گذشته و آینده؛ هشت تمرین در اندیشه سیاسی، ترجمه سعید مقدم، چاپ دوم (اول ناشر)، تهران، دات.
-------- (1392ب) وضع بشر، ترجمه مسعود علیا، چاپ سوم، تهران، ققنوس.
اسمارت، بری (1389) میشل فوکو، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، کتاب آمه، تهران، چاپ دوم.
اشتراوس، لئو (1387) فلسفه سیاسی چیست؟، ترجمه فرهنگ رجایی، چاپ سوم، تهران، علمی و فرهنگی.
----------- (1393) حقوق طبیعی و تاریخ، ترجمه باقر پرهام، چاپ سوم، تهران، آگاه.
ایزدی، مهدی و علی مهمان¬نواز (1391) «جریان¬های فقهی سده دوم هجری و اثر آنها بر تحول مفهوم سنت»، صحیفه مبین، شماره 52، پاییز و زمستان، صص 59-82.
بحرانی، مرتضی و سید محسن علوی¬پور (1391) «پارادایم¬شناسی تعامل اندیشه سیاسی و فرهنگ»، دوفصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، شماره نوزدهم، صص 127-151.
بردشا، لی (1380) فلسفه سیاسی هانا آرنت، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران، طرح نو.
بشیریه، حسین (1387) تاریخ اندیشه¬های سیاسی در قرن بیستم؛ لیبرالیسم و محافظه¬کاری، ج2، چاپ هشتم، تهران، نی.
پدرام، مسعود (1388) سپهر عمومی، روایتی دیگر از سیاست، نظریات آرنت و هابرماس، تهران، یادآوران.
چالمرز، آلن (1385) چیستی علم؛ درآمدی بر مکاتب علم¬شناسی فلسفی، ترجمه سعید زیباکلام، چاپ هفتم، تهران، سمت.
حقیقت، سید صادق (1392) «تاریخ عقاید، تاریخ فکری و مطالعات سیاسی»، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره چهاردهم، پاییز و زمستان، صص 143-163.
حقیقی، شاهرخ (1387) گذر از مدرنیته؟ نیچه، فوکو، لیوتار، دریدا، چاپ چهارم، تهران، آگاه.
دریفوس، هیوبرت ال و پل رابینو (1385) میشل فوکو، فراسوی ساخت¬گرایی و هرمنوتیک، ترجمه حسین بشیریه، چاپ پنجم، تهران، نی.
سیدامامی، سید کاووس (1386) پژوهش در علوم سیاسی؛ رویکردهای اثبات¬گرا، تفسیری و انتقادی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
شرت، ایون (1387) فلسفه علوم اجتماعی قاره¬ای، هرمنوتیک، تبارشناسی و نظریه انتقادی از یونان باستان تا قرن بیست و یکم، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نی.
صدریا، مجتبی (1391) نقدی مدرن بر مدرنیته؛ هانا آرنت و بستر فلسفی سیاست، ترجمه خورشید نجفی، تهران، نیلوفر.
ضیمران، محمد (1389) میشل فوکو، دانش و قدرت، چاپ پنجم، تهران، هرمس.
فوکو، میشل (1370) قدرت انضباطی و تابعیت، در: قدرت، فر انسانی یا شر شیطانی، به کوشش استیون لوکس، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ---------- (1374) حقیقت و قدرت، ترجمه بابک احمدی، در: کتاب سرگشتگی نشانه¬ها، ترجمه جمعی از مترجمان، تهران، مرکز.
---------- (1390) باید از جامعه دفاع کرد، ترجمه رضا نجف¬زاده، تهران، رخداد نو.
---------- (1393الف) اراده به دانستن، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چاپ نهم، تهران، نی.
---------- (1393ب) مراقبت و تنبیه؛ تولد زندان، ترجمه نیکو سرخوش و افشین¬جهاندیده، چاپ دوازدهم، تهران، نی.
---------- (1394الف) تئاتر فلسفه؛ گزیده¬ای از درس¬گفتارها، کوتاه¬نوشت¬ها، گفت¬وگوها و.
.
.
، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چاپ چهارم، تهران، نی.
---------- (1394ب) تولد زیست¬سیاست؛ درس¬گفتارهای کلژدوفرانس 1979-1987، ترجمه رضا نجف‌زاده، چاپ چهارم، تهران، نی.
قزلسفلی، محمدتقی (1387) ماهیت پارادایمی اندیشه سیاسی، بابلسر، دانشگاه مازندران.
--------------- (1393) «فلسفه سیاسی در عصر جهانی»، راهبرد، سال بیست و سوم، شماره 72، پاییز، صص 53-76.
کچوئیان، حسین و قاسم زائری (1388) «ده گام اصلی روش شناختی در تحلیل تبارشناسانه فرهنگ؛ با اتکا به آرای میشل فوکو»، راهبرد فرهنگ، شماره هفتم، پاییز، صص 7-30.
کلانتری، عبدالحسین (1391) گفتمان از سه منظر زبان¬شناختی، فلسفی و جامعه¬شناختی، تهران، جامعه¬شناسان.
کوزنزهوی، دیوید (1385) حلقه انتقادی؛ ادبیات، تاریخ و هرمنوتیک فلسفی، ترجمه مراد فرهادپور، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
گرامی، محمدهادی و محمد قندهاری (1392) «واکاوی رابطه کلام و تاریخ فکر در مطالعات شیعه‌شناسی»، مطالعات تاریخ اسلام، سال پنجم، شماره 18، صص 139-172.
گوپتا، دامیانتی (1379) اندیشه سیاسی و تفسیر، معضل پیچیده تفسیر، در: پست¬مدرنیته و پست‌مدرنیسم، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران، نقش جهان.
منوچهری، عباس (1378) «فلسفه سیاسی در روایتی پارادایمی»، فصلنامه نامه فرهنگ، دوره هفتم، شماره 32-33، بهار، صص 44-51.
------------- (1388) «نظریه سیاسی پارادایمی»، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره ششم، تابستان و پاییز، صص 77-93.
------------- (1394) «اندیشه سیاسی به ¬مثابه دانشی میان¬رشته¬ای، روایتی دلالتی - پارادایمی»، فصلنامه مطالعات میان¬رشته¬ای در علوم انسانی، دوره هفتم، شماره دو، بهار، صص 1-22.
منوچهری، عباس و ایرج رنجبر (1389) «نسبت فلسفه سیاسی و قدرت در اندیشه سیاسی لئو اشتراوس و میشل فوکو»، فصلنامه سیاست، دوره چهل، شماره دو، تابستان، صص 307-318.
میلز، سارا (1388) گفتمان، ترجمه فتاح محمدی، چاپ دوم، زنجان، هزاره سوم.
------- (1392) میشل فوکو، ترجمه مرتضی نوری، چاپ دوم، تهران، مرکز.
نجف¬زاده، رضا (1396) «قدرت و امر مشترک، تقدم قدرت بر حق در فلسفه سیاسی اسپینوزا»، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، دوره جدید، شماره بیست و یکم، بهار و تابستان، صص 201-228.
وارد، گلن (1387) پست¬مدرنیسم، ترجمه قادر فخر رنجبری و ابوذر کرمی، چاپ دوم، تهران، ماهی.
هیوز، استیوارت (1376) هجرت اندیشه اجتماعی، ترجمه عزت¬الله فولادوند، تهران، طرح نو.
هیوود، اندرو (1389) سیاست، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران، نی.
یورگنسن، ماریان و لوییز فیلیپس (1389) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نی.
یونسی، مصطفی و علی تدین¬راد (1388) «سیاست و اگزیستانسیالیسم، بررسی رویکرد هانا آرنت به مفهوم «عمل»»، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، دوره جدید، شماره ششم، تابستان و پاییز، صص 95-122.
Brunkhorst, Hauke (2006) The productivity of power: Hannah arendt`s renewal of the classical concept of politics, Revista de Ciencia Política, Vol. 26, No. 2, pp. 125-136: (http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=32426207).
Entreves, Maorizio Passerin D’(2001) The Political Philosophy of Hannah Arendt, London and Newyork: Routledge (Taylor and Francis elibrary).
Foucault, Michel (2003) “Society Must Be Defended” Lectures at the College De France 1975-1976, ed. Arnold I. Davidson and Trans. David Macley (New York: Picador).
Franek, Jakub (2014) Arendt and Foucault on Power, Resistance and Critique, Acta Politologica, Vol.6, No.3, 294-309.
Goswami, Sribas (2014) Michel Foucault: Structures of Truth and Power, European Journal of Philosophical Research, 2014, Vol. (1), N. 1: DOI: 10.13187/ejpr.2014.1.8. www.ejournal17.com.
Lovejoy Arthur o. (1936) The Great Chain of the Being, Cambridge, Harvard University Press.
Peci, Alketa. & Marcelo Vieira & Stewart Clegg (2009) Power, Discursive Practices and the Construction of the "Real", Volume 7, Issue 3, pp.378-387.
Peeters, Remi (2009) Truth, Meaning and The Common World: The Significance and Meaning of Common Sense in Hannah Arendt’s Thought-Part One, Ethical Perspectives, Vol.16. No.3, 337-359.
Rouse, Joseph (2005) Power/Knowledge, Division I Faculty Publications.
Paper 34. http://wesscholar.wesleyan.edu/div1facpubs/34.
Weir, Lorna (2008) The Concept of Truth Regime, Canadian Journal of Sociology, Vol.33, N.2 .
