تحلیلِ تأثیر کلمات قصار نهج‌البلاغه در ادبیات فارسی با تأکید بر حکمت 142 نهج‌البلاغه و استناد به آیات قرآن کریم
الموضوعات :
فخریه نمازیان
1
,
جلیل تجلیل
2
,
رقيه صدرايي
3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
الکلمات المفتاحية: قرآن, نهج‌البلاغه, کلمات قصار, حکمت 142, ادبیات فارسی,
ملخص المقالة :
نهج‌البلاغه یکی از منابع معتبر قابل استناد است که «أَخو ٱلقُران» نامیده شده است. بسیاری از حقایق قرآن مجید در این کتاب شرح و بسط داده شده است. این نوشتار به بررسی گسترة تأثیر کلمات قصار نهج‌البلاغه در ادبیات فارسی پرداخته و با روش توصیفی- تحلیل و با بررسی محتوایی حکمت 142، در پی پاسخ به پرسش‌هاست: آیا منشأ حکمت‌های نهج‌البلاغه معارف الهی قرآن است؟ سیطرة معارف اخلاقی و الهی نهج‌البلاغه بر پهنه ادبیات ایران تا چه حد بوده است؟ بدیهی است آثار گران‌قدر ادبیات فارسی به گونه‌های مختلف ازجمله الهام، اقتباس، تلمیح، تأثیر غیرمستقیم و تأثیر صریح و قطعی، از منبع وحی و و نیز نهج‌البلاغه تأثیر پذیرفته‌اند. این تحقیق در پی درکِ انواعِ این تأثیر به قدر استطاعت است. در این مقاله شرح و بسط حکمت 142 با توجه به ریشه ادبی لغات صورت گرفته است و در پی تبیین رابطة عمیق معارف نهج‌البلاغه با قرآن کریم و پرتوافکنی این معارف عظیم الهی بر ادبیات فارسی است.
قرآن کریم
نهج‌البلاغه، (1388)، انصاریان، قم، دارالعرفان
نهج‌البلاغه (1379) دشتی، محمّد، قم، موسسه انتشارات علامّه
نهج‌البلاغه (1379)، زمانی، مصطفی، قم، انتشارات فاطمة الزهرا علیها السّلام
نهج‌البلاغه، (1394) شهیدی، سیّدجعفر، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
نهج‌البلاغه (1376) عبدالمحمّد آیتی، تهران، انتشارات بنیاد نهج‌البلاغه
نهج‌البلاغه (1393) علّامه جعفری، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
نهج‌البلاغه (1379)، فیض‌السلام، حاج سید علینقی، تهران، انتشارات فیض‌الاسلام
نهج‌البلاغه، (1386)، قم، مؤسّسةانصاریان لِلطباعة والنشر
نهج‌البلاغه (1394)، موسوی گرمارودی، سیدعلی، تهران، انتشارات قدیانی
بهرام‌پور، ابوالفضل، (1389)، نسیم حیات، قم، انتشارات هجرت
پورسیف، عبّاس، (1390)، خلاصه‌ی تفاسیر قرآنِ مجید (المیزان، نمونه)، تهران، نشر شاهد
تجلیل جلیل، (1379)، بلاغت نهج‌البلاغه، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
حق‌پناه، رضا، (1389) نهج‌البلاغه، بزرگ‌ترین سند ماندگاری امامت و ولایت، مجله‌ی پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره 85
حمیدیان، سعید (1371)، شاهنامه‌ی فردوسی، تهران، نشر قطره
خاتمی، احمد، (1381) فرهنگ‌نامه‌ی موضوعی نهج‌البلاغه، انتشارات سروش
خطیب رهبر، خلیل (1366)، دیوان غزلیات استاد سخن سعدی شیرازی، تهران، انتشارات سعدی
دهخدا، علی‌اکبر، (1377)، لغت‌نامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
دیوان حافظ (1394) علّامه قزوینی، قاسم غنی
دیوان رودکی (1398) نفیسی، سعید، تهران، نشر گویا
دیوان عطّار (1386)، نفیسی، سعید (1386)، تهران، انتشارات کتاب آبان
زمانی، کریم (1385)، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران، انتشارات اطلاعات
سیّاح، احمد (1330)، فرهنگ بزرگ جامع نوین، عربی- فارسی، تهران، از نشریات کتاب‌فروشی اسلام
شیرزاد، امیر، (1378) آشنایی با نهج‌البلاغه، مجلّه‌ی رشد، آموزش معارف اسلامی، شماره‌ی 40
طباطبایی، سیّدمحمّدحسین، (1386)، تفسیرالمیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی
قرائتی، محسن، (1384)، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن
مثنوی مولوی (1379) محمد استعلامی، تهران، کتابخانه ملی ایران
محقّق، مهدی (1390) تحلیل اشعار ناصرخسرو انتشارات دانشگاه تهران
معادیخواه، عبدالمجید (1374) خورشید بی‌غروب نهج‌البلاغه، تهران نشر ذرّه
معین، محمّد، (1378)، فرهنگ فارسی، تهران، انتشارات امیرکبیر
مکارم شیرازی، ناصر (1393)، پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السّلام، شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه، قم، انتشارات امام علی‌بن ابی‌طالب (ع)
مکارم شیرازی، ناصر (1366)، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه
مولوی، جلال‌الدّین محمّد، (1363)، کلیّات شمس تبریزی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
هادی‌زاده، محمّدرضا (1386) حکمت‌های نهج‌البلاغه، تهران انتشارات تابان
یوسفی، غلامحسین، (1363)، بوستان سعدی، تهران، انتشارات خوارزمی
