عوامل مؤثر در شکل‌گیری نظریۀ فلسفی انواع ادبی در مکتب رمانتیسم
الموضوعات :
سید حمید فرقانی دهنوی
1
(دانشگاه قم)
احمد رضايي‌جمكراني
2
(دانشگاه قم )
الکلمات المفتاحية: مکتب‌های ادبی انواع ادبی کلاسیسیسم رمانتیسم نظریه ژانر,
ملخص المقالة :
نقد و نظریه ژانر از جمله مباحث مهم نظریۀ ادبی است که از زمان ارسطو تاکنون بدان توجه فراوان شده است. اهمیت این نظریه تا آنجاست که بخش عمده ای از اصول و مبانی زیبایی‌شناختی مکاتب بزرگ ادبی تحت تأثیر نظریه ژانر است و منتقدان این مکاتب قسمتی از مطالعات خود را به آن اختصاص داده‌اند. در این میان تقابل دو مکتب کلاسیسیسم و رمانتیسم در نظریه ژانر، اهمیت ویژه‌ای دارد. مطالعات پیشینی که به این موضوع پرداخته اند، رویکرد مکتب کلاسیسیسم به ژانرهای ادبی را تکنیکی و تجویزی و در مقابل، رویکرد مکتب رمانتیسم را فلسفی توصیف می کنند، اما درباره مؤلفه های فلسفی نظریه ژانر در مکتب رمانتیسم و مبانی فکری این نظریه، تبیین دقیقی ارائه نکرده اند. این پژوهش به دنبال تبیین و تحلیل مؤلفه های این رویکرد فلسفی و عوامل مؤثر در شکل گیری آن است. به بیان دیگر مؤلفه های این رویکرد فلسفی چیست و عوامل مؤثر در شکل گیری آن کدام است؟ نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که با توجه به فلسفه ذهن گرایانه کانت و نسبی‌گرایی تاریخی هردر، تحولات اجتماعی، فکری و فرهنگی دوره رنسانس همچون انقلاب صنعتی، رویکرد مکتب کلاسیسیسم به ژانرهای ادبی مورد تردید قرار گرفت و مؤلفه‌هایی همچون تاریخ‌گرایی، نظریه وحدت سازمند، توجه به نبوغ شاعر در خلق اثر ادبی، گرایش به فردیت و نگاه ذهنی و پدیدارشناسانه، به شکل‌گیری نظریۀ جدید ژانر در مکتب رمانتیسم انجامید.
ارسطو (1382) فن شعر، تألیف و ترجمه عبدالحسین زرین¬کوب، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر.
افلاطون (1380) دوره آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی.
پاینده، حسین (1373) «ریشه‌های تاریخی و اجتماعی رمانتیسم»، فصلنامه ارغنون، سال اول، شماره 2، صص 101-109.
جعفری، مسعود (1378) سیر رمانتیسم در اروپا، تهران، مرکز.
جواری، محمدحسین و محسن آسیب¬پور (1387) «طبقه‌بندی انواع ادبی از منظر نظریه‌پردازان رمانتیک»، دو فصلنامه نقد زبان و ادبیات خارجی، دوره اول، شماره 1، صص 33-55.
دوبرو، هدر (1389) ژانر، ترجمه فرزانه طاهری، تهران، مرکز.
زرقانی، سید مهدی و محمودرضا قربان صباغ (1395) نظریه ژانر، تهران، هرمس.
سکرتان، دومنیک (1388) کلاسیسیزم، ترجمه حسن افشار، تهران، مرکز.
کاپلستون، فردریک (1387) تاریخ فلسفه، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، چاپ چهارم، تهران، علمی و فرهنگی.
کاسیرر، ارنست (1370) فلسفه روشنگری، ترجمه یداله موقن، تهران، نیلوفر.
کانت، ایمانوئل (1370) نقد قوه حکم، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران، نی.
لونگینوس (1378) در باب شکوه سخن، ترجمه رضا سید حسینی، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ولک، رنه (1388) تاریخ نقد جدید، ترجمه سعید ارباب شیرانی، چاپ سوم، تهران، نیلوفر.
هارلند، ریچارد (1393) درآمدی تاریخی بر نظریه ادبی از افلاطون تا بارت، ترجمه گروه مترجمان، تهران، چشمه.
Abrams, m.h (1953) The Mirror and the Lamp, london, Oxford University Press.
Behler, Ernest (1993) German Romantic Literary Theory, Edited by M, Swales, Cambridge University Press.
Cuddon, J.A (1999) Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, london, penguin book.
Duff, David (2009) Romanticism and the uses of genre, new york, oxford university press.
----------------- (2014) Modern Genre Theory, London, routledge.
Hamlin, Cyrus (2008) "The origins of a philosophical genre theory in German romanticis", European romantic review, 3-14.
Hamilton, P (2003) Historisism, london, Routledge.
Izenberg, Gerald (1992) Impossible Individuality, Prinston, New Jersey, Prinston University Press.
Rajan, Tilottama (2008) The Cambridge History of literary criticism, Edited by M, Brown, Cambridge, Cambridge University Press.
Rapaport, Herman (2011) The Literary Theory Toolkit, Chichester, wiley-blackwell.
Reiff, A, S, Bawarshi (2010) Genre, Edited by C, Bazerman, West Lafayette, Parlor press.
