تأمّلی بر نمودهای گروتسک در جامع التّواریخ
الموضوعات : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایرانمهسا مساعی 1 , زهره الهدادی دستجردی 2
1 - دانشگاه علّامه طباطبائی
2 - دانشگاه علّامه طباطبائی
الکلمات المفتاحية: گروتسک, نامعقول, مغول و ایلخانان, نثر, جامعالتّواریخ,
ملخص المقالة :
گروتسک، مفهوم و نگرشی در هنر و ادبیّات است که ویژگیهایی چون تناقض، وحشتانگیزی، شگفتآوری، نابهنجاری، مسخرگی و گرایش به بیمزگی، اکراه، اشمئزاز و... را برای آن برشمرده اند، موضوع یا مطلبی که بهخاطر نامأنوسی، غریبی یا از فرط اغراقگویی و فراشگفتی، حسّی مبهم و سردرگمکننده به مخاطب القاء و یا مفاهیم و احساسات متناقضی به او منتقل سازد. حملۀ چنگیز، استیلای مغولان و پیآمدهای آن، زمینهسازِ پیداییِ مفاهیم و تصاویر گروتسکی این عصر میباشد؛ پژوهش حاضر، ضمن معرّفی گروتسک، برخی مصادیق و شواهد آن را در یکی از مهمترین آثار تاریخی - ادبی عهد مغول جستجو کرده و دریافتهاست که بخشِ مربوط به تاریخِ مغول و ایلخانان در جامعالتّواریخ، گاه بهگونهای با روایات غیرمعقول، ناموزون و امور خرافیِ مغولان آمیخته که پذیرش آن را بهعنوان تاریخ مشکل میسازد؛ گویا نویسنده ناگزیر از مداهنه، تملّق و ثبتِ برخی مسائلِ افراطی و ناپذیرا - که میتوان آنها را گروتسک نامید - بودهاست.
