کارايي حرف «واو» از ديدگاه علم معاني
الموضوعات :بهيه احمدي بيدگلي 1 , محمدرضا قاري 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی
2 - دانشگاه آزاد اسلامی اراک
الکلمات المفتاحية: حرف پيوند واو معاني واو وصل ایجاز علم معاني,
ملخص المقالة :
زبان فارسی از حیث گستردگی و غنا، یکی از زبان‌های مستعد برای بیان معانی از جهات و جوانب گوناگون است. یکی از ابزار کارا در گستردگی و غنای آن، استفاده از حروف و معانی حروف است. حروف در زبان فارسی سبب ایجاز در کلام می‌شود. در این میان، حرف «واو» اهمیتی ویژه دارد. در پژوهش حاضر، ظرفیت‌ها و قابلیت‌های حرف «واو» و نقش‌های متنوع و متعدد آن در معنی‌آفرینی و ابداع هنری در ساختار متن های ادبی و بلاغی کاویده شده است. بدیهی است رویکرد تحقیق معطوف به دانش معانی است، نه منظرهای دستوری. در این مقاله به هفده مورد از انواع «واو» از قبيل «واو» حذف و ايجاز، «واو» تفسير، «واو» نتيجه، «واو» تسویه و برابری، «واو» تعلیل و فوریت و... پرداخته شده و با ارائۀ نمونه‌های کافی، مستند شده است. پرسش اصلي تحقيق اين است که حرف «واو» در متون قديم چه معنا یا معناهایی داشته است و دانستن معناي «واو»، چه کمکي در درک و فهم متون به ما می‌کند؟ تحقیق حاضر، پاسخ مشروح و مستندی به پرسش یادشده است.
آذرنوش، آذرتاش (1385) چالش‌های میان عربی و فارسی، چاپ چهارم، تهران، نی.#
آريان¬پور، يحيی (1382) از صبا تا نيما، چاپ هشتم، تهران، زوار.#
ابوالقاسمی، محسن (1383) دستور تاریخی زبان فارسی، تهران، سمت.#
ارسطو (1371) فن خطابه، ترجمۀ دکتر پرخيده ملکي، تهران، اقبال.#
انوری، حسن و حسن احمدی گیوی (1392) دستور زبان فارسی 2، تهران، فاطمی.#
اوحدي مراغه‌ای، رکن الدین (1375) ديوان، تصحيح سعيد نفيسي، چاپ دوم، تهران، اميرکبير.#
جامی، عبدالرحمن بن احمد (1378) سبحه الابرار، با مقدمه افصح زاد- اعلا خان، تهران، میراث مکتوب.#
حافظ، شمس¬الدین محمد (1389) ديوان، به کوشش سيد محمد راستگو، تهران، ني.#
خاقاني شرواني، افضل¬الدین بدیل بن علی (1373) ديوان، به کوشش ضیاءالدین سجادي، چاپ چهارم، تهران، زوار.#
خطيب رهبر، خليل (1367) حرف اضافه و ربط، تهران، سعدي.#
خواجوی کرمانی، کمال الدین ابوالعطا محمود (1369) دیوان خواجو، تصحیح احمد سهیلی، تهران، پاژنگ .#
دهخدا، علی‌اکبر (1377) لغت‌نامه، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران.#
رجايي، محمدخليل (1353) معالم البلاغه، چاپ دوم، تهران، دانشگاه شيراز.#
رضانژاد (نوشين)، غلامحسين (1367) اصول علم بلاغت، تهران، الزهرا.#
رودکی، ابوعبداله (1391) دیوان رودکی، تصحیح کامل احمدنژاد، تهران، کتاب آمه.#
ریپکا، یان (1354) تاریخ ادبیات ایران از دوران باستان تا قاجاریه، ترجمه عیسی شهابی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.#
سعدي، مصلح¬الدین (1368) غزليات، به کوشش خطيب رهبر، تهران، سعدي.#
--------------- (1370) کليات، تصحيح عباس اقبال، تهران، کتاب‌فروشی ادب.#
--------------- (1373)گلستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، چاپ سوم، انتشارات خوارزمی .#
--------------- (1359) بوستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی.#
سلمان ساوجي، جمال¬الدین (1370) ديوان، تصحيح منصور مشفق، تهران، صفي عليشاه.#
شفيعي کدکني، محمدرضا (1370) موسيقي شعر، چاپ سوم، تهران، آگاه.#
--------------------- (1387) منتخب غزليات شمس، چاپ دوم، تهران، سخن.#
شميسا، سيروس (1375) معاني، چاپ چهارم، تهران، نشر ميترا.#
صفوي، کورش (1380) از زبان‌شناسی به ادبيات، ج 2، تهران، حوزه هنري.#
طائفی، شیرزاد (1389) «بررسی تأثیر متقابل عرب و زبان و شعر فارسی در قرون نخستین هجری»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سال 18، شماره 67، صص 71-93.#
عرفی شیرازی، جمال الدین (بی‌تا) کلیات اشعار، به کوشش جواهری "وجدی"، تهران، کتابخانه سنایی.#
فردوسي، ابوالقاسم (1971) شاهنامه، تصحيح برت لس، موسکو.#
فروزان¬فر، بدیع‌الزمان (1380) سخن و سخنوران، چاپ پنجم، تهران، خوارزمي.#
کسایی مروزی، مجدالدین ابوالحسن (1373) زندگی، اندیشه و شعر او، تصحیح محمد امین ریاحی، چاپ ششم، تهران، علمی .#
کفافی، محمد عبدالسلام (1971) فی الادب المقارن، بیروت، دارالنهضه العربیه.#
محمدبن¬منور (1366) اسرارالتوحيد، تصحيح دکتر شفيعي، تهران، آگاه.#
مزارعي، فخرالدين (1369) سرود آرزو، تهران، پاژنگ.#
مکنزی، دیوید نیل (1383) فرهنگ زبان کوچک پهلوی، ترجمه مهشید میر فخرایی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.#
مولوي، جلال¬الدین محمد (1368) غزلیات، تصحیح بدیع الزمان فروزان‌فر، تهران، امیرکبیر.#
------------------- (1380) مثنوي معنوی، تصحيح عبدالکریم سروش، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.#
مهيار، محمد (1376) فرهنگ دستوري، تهران، ميترا.#
ناصرخسرو قبادیانی (1370) ديوان به اهتمام مينوي و محقق، تهران، دانشگاه تهران.#
