سنجش و تحلیل اثرات اجرای طرح های هادی در توسعه کالبدی روستاهای پیرامون شهری(مطالعه موردی: روستاهای اطراف شهر مریوان) (مقاله پژوهشی)
محورهای موضوعی : برنامه ریزی روستایی
دکتر سعدی محمدی
1
(عضوی هیات علمی جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
کلید واژه: طرح های هادی, کالبد روستاها, روستاهای پیرامون شهر مریوان,
چکیده مقاله :
درهم ریختگی کالبدی روستاهای پیرامون شهری به دلیل رشد هدایت نشده فیزیکی، این دسته از روستاها را با معضلات متعددی در عرصه های اقتصادی و اجتماعی روبه رو ساخته است که جهت رفع این معضلات، اجرای طرح های محلی روستایی که در کشور، مهمترین آنها طرح های هادی می باشد، جهت اصلاح وضع نامطلوب موجود و توسعه کالبدی این روستاها ضروری است. در این راستا پژوهش کاربردی حاضر با هدف سنجش اثرگذاری اجرای طرحهای هادی در توسعه کالبدی روستاهای پیرامون شهری شهرستان مریوان با روشی توصیفی – تحلیلی و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه و میدانی مبتنی بر توزیع تصادفی پرسشنامه در میان 250 نفر از سرپرستان خانوار روستاها مورد مطالعه و 10 تن از کارشناسان توسعه روستایی منطقه انجام گرفته است تا به دنبال شناسایی وضع موجود کالبد روستاها؛ راهکارهایی جهت توسعه مطلوب کالبدی آنها ارائه گردد. تعیین حجم نمونه با اعمال فرمول کوکران از میان 1122 خانوار روستاهای نمونه و تعیین سهم هر روستا نیز از تعداد کل پرسشنامه ها به روش طبقه ای انجام گرفته است. تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده با استفاده از شاخص توصیفی میانگین، آزمون های آمار استنباطی(T تک نمونه ای و خی دو) و وزن دهی شاخص ها با روش دلفی، در نرم افزار EXPERT CHOICE و اولویت بندی آنها با تکنیک VIKOR، نشان می دهد که اجرای طرحهای هادی توانسته است با توجه به میانگین مجموع محاسبه شده برابر 3.50؛ در سطح رضایت بخشی موجب توسعه کالبدی روستاهای مورد مطالعه گردد و در این میان بعد کیفیت معابر با میانگین محاسبه شده برابر 3.62 دارای بیشترین بهبود وضعیت از اجرای طرح های هادی و روستای (( نی )) به عنوان پرجمعیت ترین روستای منطقه با کمترین مقدار آماره ویکور (000.)، دارای بیشترین سطح اثرپذیری و توسعه کالبدی می باشد.
Abstract The physical collapse of city peripheral villages for physical undirected growth faced these villages with numerous challenges in economic and social fields. Therefore, conducting local projects in the country such as Hadi Projects is essential to reform the existing conditions and physical development of these villages. This study aimed to assess the practical impact of physical development projects on the Marivan peripheral villages by means of a descriptive - analytical method and data collection through library studies and field surveys based on stratified random distribution questionnaire among 250 households of the villages and 13 regional's rural development experts. Seeking to identify the current status of the villages, and solutions for their optimal physical development. Determining the sample size using the Cochran formula from among 1122 households in the sample villages and determining the share of each village from the total number of questionnaires by stratified method. The analysis of collected data by using descriptive, average index(One sample chi do and T inferential statistics) and weighting of Indices with Delphi method in EXPERT CHOICE software And prioritize them with the VIKOR technique show the Hadi projects have resulted in the physical development of villages, According to the average calculated sum of 3.50, the satisfactory level causes the physical development of the studied villages. In this case, the quality dimension of the passages with the average calculated 3.62 has the highest improvement of the condition of conducting the designsand Ney village has had the highest level of influence and physical development.
منابع
- ابراهیم، محمدصادق و امینی، مظفر(1393). بررسی وضعیت خدمات زیربنایی و روبنایی طرح هادی روستایی، فصلنامه چشم انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، شماره 26، صص 119-105.
- بنیادی، علی(1394). بررسی تاثیر مدیریت جهادی بر استقرار اقتصاد مقاومتی با روش ویکور فازی، نشریه علمی – پژوهشی مدیریت فردا،سال سیزده،شماره 44،صص 90-102.
- بهرامی اصل، حسین(1388). تبیین تحولات ساختاری – کارکردی روستاهای پیرامون شهری زنجان، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی به راهنمایی دکتر بهروز محمدی یگانه، دانشگاه زنجان.
- پورطاهری، مهدی، افتخاری، رکن الدین و عباسی،محسن(1391). ارزیابی عملکرد طرح های هادی روستایی در توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی(مطالعه موردی: روستای نبوت و خوران شهرستان ایوان غرب)، فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط، شماره 5،صص36-25.
- جمعه پور، محمود(1384). مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی : دیدگاه ها و روش ها، انتشارات سمت.
- ربیعی فر، ولی الله(1394).تحلیل و ارزیابی اثرات اجرای طرح های هادی در تحولات اقتصادی و اجتماعی سکونتگاههای روستایی(مطالعه موردی: روستاهای استان زنجان)، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال پنجم، شماره 17،صص 90-75.
- رستمی، شاه بختی و میرزا علی، محمد(1392). واکاوی مکانیابی کاربری ها در طرح های هادی روستایی شهرستان گنبدکاووس، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال دوم، شماره 2، پیاپی 4، صص 118-93.
- رضوانی، محمد رضا(1388). مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران، نشر قومس، تهران.
زارعی، یاسر(1388). نقدی بر فرآیند تهیه طرح های هادی روستایی، فصلنامه مسکن و محیط روستا، دوره 28، شماره 127،صص 65-55.
- ساسان پور، فرزانه، تولایی، سیمین و اسدآبادی، حمزه(1394). سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری در مناطق 22 گانه کلانشهر تهران،فصلنامه برنامهریزی منطقهای سال پنجم، شماره 18، صص42-27.
- سعیدی، عباس(1383). مسایل و چشم انداز عمران و توسعه روستایی در ایران، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 108.صص13-2.
- سعیدی، عباس، حسینی حاصل، صدیقه(1388). شالوده مکان یابی و استقرار روستاهای جدید، تهران، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
- شماعی، علی(1393). اثرات اجرای طرح هادی بر سکونتگاههای روستایی(مطالعه موردی: شهرستان نیشابور)، مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال 3، شماره 6،صص 88-75.
- شهبازی، اسماعیل(1389). درآمدی بر آسیب شناسی توسعه روستایی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
- عنابستانی، علی اکبر، اکبری، محمد حسن(1391). ارزیابی طرح های هادی و نقش آن در توسعه کالبدی روستا از دیدگاه روستاییان(مطالعه موردی : شهرستان جهرم)، پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره44، شماره 4، صص110-93 .
- عنابستانی، علی اکبر، حاجی پور، یزدان(1392). آثار اجتماعی و اقتصادی اجرای طرح های هادی در سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان دنا)، برنامه ریزی منطقه ای، دوره 3، شماره 9، صص 26-14 .
- مرکز مطالعات و خدمات تخصص خدمات شهری و روستایی(1385).آشنایی با طرح هادی و کنترل و نظارت بر ساخت و سازهای روستایی، از سری متون تخصصی ویژه دهیاران، وزارت کشور، سازمان شهرداری ها و دهیاری های وزارت کشور.
- مظفر، فرهنگ ؛ حسینی ، سید باقر و سلیمانی، محمد حسین(1387). ارزیابی اثرات اجرای طرح های هادی بر محیط زیست روستاهای ایران، فصلنامه علوم محیطی، سال پنجم، شماره3، صص 18-10.
- مولائی هشجین، نصراله(1386). تحلیلی پیرامون اهداف ، ضرورت ها و فرایند تهیه و اجرای طرح های هادی روستایی با تأکید برگیلان، فصلنامه چشم انداز جغرافیایی ، سال2، شماره، صص 123-105.
- وارثی، حمید رضا، صابری، حمید(1388)، ارزیابی طرح های هادی روستایی در توسعه کالبدی روستا(مطالعه موردی روستاهای استان اصفهان)، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی مسکن و توسعه کالبدی روستا، زاهدان،صص 5-1.
- اسدی، سیوان(1395). تحلیلی بر نقش اجرای طرح های هادی در تاب آوری کالبدی روستاهای شهرستان مریوان، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی به راهنمایی دکتر فرزاد ویسی، دانشگاه پیام نور مریوان.
- یاری حصار، ارسطو، بدری، سیدعلی و پورطاهری، مهدی(1392). بررسی و تبیین فرایند انتخاب نماگرهای سنجش و ارزیابی پایداری سکونتگاه های روستایی در حوزه کلان شهری با تاکید بر کلانشهر تهران، نشریه جغرافیا و توسعه، شماره 32، صص148-17.
- یاری حصار، ارسطو، بوچانی، محمد حسین و افتخاری، الهام(1391). ارزیابی نقش عوامل طبیعی و اقتصادی در پایداری روستاهای حوزه کلانشهر تهران،فصلنامه مطالعات شهری، شماره دوم،صص40-52.
- Abu Kharmeh)2002(. Rural Policy in Jordan’s Development Plan, Journal of Rural Studies, Vol. 5, No. 1, pp. 75-85.
- Appleyard, Bruce(2013). Toward Livability Ethics A Framework to Guide Planning, Design and Engineering Decisions, TRB 2014 Annual Meeting, San Diego State University.
- Carleson, L(2012). Resilience: theory and application, US department energy laboratory managed by Chicago Arggone, LLC.
-Department for International Development (DFID)(2000). international institute for environment and development, environmental planning issues, No.23.
-Gough, Meghan(2015).Reconciling Livability and Sustainability: Conceptual and Practical Implications for Planning, Journal of Planning Education and Research, Vol. 35(2),PP 145–160.
-Him ,Chung(2010). Building an image of Villages-in-the –City: A Clarification of China’s , Distinct Urban Spaces, International Journal of Urban and Regional Research. Volume 34.2, pp 421-437.
-Morse, S(2013).The Theory Behind the Sustainable Livelihood Approach, at: http://www.springer.com/978-94-007-6267-1.
-Moseley, M. J. & Owen, S.,( 2008).The future of services in rural England: The drivers of change and a scenario for 2015, Progress in Planning, Volume 69, Issue 3, PP 93-130.
-OKORO, H(2014).physical development planning sub-components as veritable instruments for ordering integrated growth and sustainable development in Nigeria, Journal of Integrative Humanism – Ghana,No3,pp1-12.
-Seyhan, Nisel(2014). An Extended VIKOR Method for Ranking Online Graduate Business Programs, International Journal of Information and Education Technology, Vol. 4, No. 1,PP 111-103.
-Tanner, T,(2015). Livelihood resilience in the face of climate change, Nature Climate Change 5: pp23–26.
-VanZerr, Mariah(2011). Recommendations Memo Livability and Quality of Life Indicators, at: https://www.oregon.gov /ODOT /TD/TP /docs/lcp /livability.pdf
-Wang , zxhen(2011).Urban villages’ Redevelopments: Physical and Social Changes, Urban studies, vol 45, pp313-330.
-Wang, Chien-Hua(2011). Using VIKOR Method for Evaluating Service Quality of Online Auction under Fuzzy Environment, IJCSET, Vol 1, Issue 6,pp307-314.
-Wildavsky, A(2013).definitions of community resilience: an analysis, a carri report community & regional resilience institute.
