مکان یابی سطوح موثر بر دبی اوج سیل به منظور برنامه ریزی و مهار سیل با استفاده از مدل HEC-HMS (مطالعه موردی حوضه آبخیز طالقان)
محورهای موضوعی :
زهرا حجازي زاده
1
(دانشگاه خوارزمي)
علی پورنگ
2
(مدرس دانشگاه بین المللی امام رضا (ع))
سیده محیا سیدان
3
(دانشگاه خوارزمی)
کلید واژه: پتانسیل سیل خیزی, حوضه آبخیز طالقان, دبی اوج سیلاب, GIS , SCS,
چکیده مقاله :
مطالعه حاضر در حوضه آبخیز طالقان در استان البرز به منظور اولویت بندی مناطق موثر بر دبی اوج سیلاب صورت گرفته است. برای این منظور با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (Arc GIS) نقشه های مشخصات فیزیکی حوضه آبخیز طالقان تهیه گردید؛ همچنین دادهای باران سنج ثبات و رواناب ثبت شده معادل آن برای 20 سال دوره آماری (1372-1392) از آب منطقه ای تهران اخذ شد در نتیجه چهار واقعه سیل از آمار موجود استخراج و مورد واسنجی در مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS قرار گرفت به منظور واسنجی و شبیه سازی هیدروگراف از روش SCS و برای روندیابی در آبراهه ها از روش Lag time استفاده شد و در نهایت، با استفاده از دوره بازگشت 50 ساله و استفاده از روش تکرار حذف انفرادی زیرحوضه ها در محیط HEC-HMS هریک از زیرحوضه ها از نظر سیل خیزی اولویت بندی شدند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که میزان مشارکت زیرحوضه ها در دبی خروجی کل حوضه تنها تحت تاثیر مساحت و دبی اوج زیرحوضه ها نمی باشد و عواملی مانند شماره منحنی و گروه هیدرولوژیک خاک نقش قابل توجهی را در سیل خیری دارند.
This recent study in Talequn catchment, placed in Alborz province, has been performed to prioritize affecting peak flow areas and generally areas that have a greater role in flood occurrence. To do this task, Arc Gis (Geographic information system) has been utilized to prepare maps of physical properties of Talequn basin catchment and also rain gauge date and equivalent run off statistics of Tehran regional water, for 20 years(1993-2013) has been received. As a result of existing data, four flood events were extracted and were calibrated under the (HEC-HMS) model. TO do calibration, SCS method was used to simulate flood hydrograph and lag-time method was utilized for channel routing. Also, Hydrologic Modeling System (HEC-HMS) was used to estimate the amount of contribution of sub-basin in output discharge of the total basin catchment on the basis of return periods of 2-5-10-25-50-100 years old and finally by the use of the 50-year return period and sub-basin individual remove method under the effect of HEC-HMS model, sub-basin were prioritized in terms of flooding potential. The research results show that sub-basin participation rate in output of basin catachment discharge is not only of affected area and sub-basin peak flow but also of factors such as curve number (CN) and soil hydrologic group which have significant role in flood occurrence. Another significant factor is sub-basin located in basin output, which has greater share in output discharge. In addition, short intervals in occurrence of peak flow of sub-basin water flow synchronization role, human changes such as construction activities like housing, have significant impact on the production of the whole basin flood areas.
1. ايزانلو، حسن؛ مرادي، حمیدرضا؛ صادقي، حمیدرضا (1388)، مقايسه اولويت¬بندي زماني سيل¬خيزي در
دوره¬هاي هيدرولوژيکي مختلف مطالعه موردي: زيرحوضه¬هاي آبخيز کوشک¬آباد خراسان رضوي، فصل¬نامه پژوهش¬هاي آبخيزداری شماره 82، صص29- 21؛
2. خسرو شاهی، محمد؛ ثقفیان؛ بهرام (1382)، بررسی نقش مشارکت زیرحوضه¬ها در شدت سیل¬خیزی حوضه دماوند، نشریه پژوهش و سازندگی، شماره 16، صص 40-28؛
3. روغنی، محمد؛ مهدوی، محمد؛ غفوری، عبدالمحمد (1382)، معرفی روشی در مکان¬یابی سطوح موثر بر دبی اوج سیل به¬منظور برنامه¬ریزی مهار سیلاب و کاهش خسارات آن در حوضه¬های آبخیز کشور، مطالعه موردی حوضه رودک؛ نشریه پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 61، صص 18-27؛
4. علیزاده، امین (1391)، اصول هیدرولوژی کاربردی، چاپ 34، انتشارات دانشگاه امام¬رضا، سال،مشهد؛
5. مهدوی، محمد (1371)، هیدرولوژی کاربردی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران؛
6. محمدی¬مطلق، رضا؛ جلال¬کمالی، نوید؛ جلال¬کمالی، امیر(1393)، بررسی نقش مشارکت زیرحوضه¬های آبریز در شدت سیل¬¬خیزی، مطالعه موردی حوضه آبریز دالکی، نشریه مهندسی آبیاری و آب، سال چهارم؛ شماره 13 صص 44-31؛
7. نشاط، علی؛ صدقی، حسین (1385)، برآورد میزان رواناب با استفاده از روش سازمان حفظت خاک (SCS) و مدل HEC-HMS در حوضه آبخیز باغ ملک، استان خوزستان. نشریه علمی پژوهشی علوم کشاورزی، سال دوازدهم، شماره 4 صص 796-787؛
8. نصری، مسعود؛ سلیمانی سارود، فرشاد (1389)، اولویت¬بندی مناطق موثر بر دبی اوج سیلاب با استفاده از مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS درحوضه آبخیز سد شیخ¬بهایی. فصل¬نامه علوم و فنون منابع طبیعی، سال ششم، شماره 3 صص 15-1؛
9. Brilly, Rusjan, S. Amd A. Vidmar .2006, Monitoring the impact of urbanisation on the Glinscica stream, journal of physics and chemistry of the earth.54.32-46;
10. Christopher A. Johnson and Andrew C. Yung. 2001, The Use of HEC-GeoHMS and HEC-HMS to Perform Grid-based Hydrologic Analysis of a Watershed.26.59-67;
11. Dovonce, E., 2000, A physically based distrinbuted hydrologic model, Master of Science Thesis, the Pennsylvania State University;
12. James Oloche OLEYIBLO, Zhi-jia LI, 2010, Application of HEC- HMS for flood forecasting in Misai and Wan’an catchments in China. Hohai;
13. University, Nanjing R. China. pp 14-22;
14. Knebla. M.R, Yanga. Z.-L, Hutchisonb. K., Maidment. D.R, 2005, Regional scale flood modeling using NEXRAD rainfall, GIS. And HEC-HMS/RAS: a case study for the SanAntonio River Basin. Journal of Environmental Management ,vol.74 .pp325–336;
15. Pappas, E.A, smith, D.R, Huang, C., shuster, W.C. And J.V.bonta.2007, Impervious surface impacts to runoff and sediment discharge under laboratory rainfall simulation, Journal of CATENA.No12.pp; 7-12.
