بررسی چالشها و راهبردهای توسعه‌ی فضایی روستاشهرها (مطالعه موردی: بخش بندپی شرقی و غربی از شهرستان بابل)
محورهای موضوعی :
دکتر سعدی محمدی
1
(عضوی هیات علمی دانشگاه پیام نور)
الهام داوری
2
(دانشگاه فردوسی مشهد)
چنور محمدی
3
(دانشگاه محقق اردبیلی)
کلید واژه: روستاشهر, چالشها و راهبردها, توسعه فضایی, بخش بندپی غربی و شرقی بابل ,
چکیده مقاله :
چکیده: طرح مساله: شهرنشین شدن جمعیت، افزایش جمعیت شهرها و به دنبال آن توسعه شهرهای کوچک و بزرگ از ویژگی‌های عصر حاضر است و توسعه‌ی پایدار آن‌ها در گرو داشتن برنامه ریزی و مدیریت شهری کارآمد است آنچه همواره در مدیریت شهری مورد توجه است عمدتاً مسائل و مشکلات کلانشهرها و شهرهای بزرگ، گاهی شهرهای میانی می‌باشد و کمتر توجهی به مسائل و مشکلات مدیریتی در روستا شهرهامی‌شود، در صورتی که اگر روستاشهرها بتوانند از نظر اقتصادی خودکفا باشند می‌توانند با پذیرش سهم عمده‌ای از عوامل منابع تولید، سرمایه گذاری و نیروی انسانی منطقه موجب شکوفایی و رونق ناحیه پیرامونی خود گردند هدف: پژوهش حاضر تلاش دارد تا به بررسی چالشها و راهبردهای روستاشهرهای بخش بندپی شرقی و غربی از شهرستان بابل بپردازد. روش: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری داده‌ها مبتنی بر روش اسنادی و میدانی است. جامعه آماری پژوهش خانوارهای ساکن در بخش بندپی غربی و شرقی از شهرستان بابل است که با بهره مندی از روش کوکران 200 خانوار به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب شده‌اند؛ نتایج : با جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن‌ها این نتایج حاصل شد که این گونه روستاشهرها با موانع و مشکلات اساسی چون دفع و تفکیک زباله، عملکرد ضعیف نهادهای شهری، پایین بودن مشارکت شهروندان در طرح‌های شهری و ... دچار هستند که این چالشها با راهبردهای چون تقویت سازمان‌های شهری، توسعه و گسترش خدمات و امکانات شهری و استفاده از ظرفیت‌های منطقه‌ای و ... مسطح خواهند شد. نو آوری: با توجه به اینکه روستاها شهرها به عنوان حلقه اتصال دهنده شهر و روستا نقش مهمی در تعادل و توازن منطقه ای داشته باشند بنابراین بررسی چالشها و مشکلات فرا رو و تعیین راهبردهای توسعه فضایی این گونه سکونتگاهها از نوآوری پژوهش حاضر محسوب می شود. واژه های کلیدی: روستاشهر، چالشها و راهبردها، توسعه فضایی، بخش بندپی غربی و شرقی بابل
Abstract Problem Scheme: Urbanization and increase of population, and consequently development of small and large towns are among today's trends. The sustainable development of the mentioned items is bound to having an efficient urban management and planning. Urban management focuses highly on the issues of metropolises, large cities and sometimes mid-sized ones, and it gives much less attention to the managerial issues in rural urban areas. However, if rural urban areas can be economically independent, they can play a significant role in flourishing and booming their surrounding environment through holding a major share of production, investment and human resources. Objective: Thus, the present study aimed to investigate the challenges and strategies of rural urban areas which have recently turned into towns. Method: This is a descriptive-analytical research which collected its data through the documentation and field techniques. The population included households residing in East and west Bandpey district of Babol town, among which two hundred households were randomly selected as sample using the Cochran's method. Results: Finally, after information collection and analysis, it was concluded that such rural urban areas are facing fundamental issues and obstacles such as waste disposal and separation, poor performance of urban bodies, low engagement of citizens in urban projects, etc. which can be resolved through adopting strategies such as reinforcement of urban organizations, development and expansion of services and urban facilities, utilization of local potentials, etc. Innovation: Considering that village-cities as a city-village link play an important role in regional equilibrium, the study of the challenges and challenges of the future and the determination of the spatial development strategies of these settlements is an innovation of this research
منابع
1- ابراهیم¬زاده، عیسی، طبیعی، نجمه، شفیعی، یوسف (تابستان 1391) : «تحلیلی کارکردی از نقش اقتصادی شهرهای کوچک در توسعه روستایی مطالعه موردی؛ زاهدشهر در بخش شیبکوه فسا»، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 23، شماره46، اصفهان، صص 172-151.
2- افراخته، حسن، برزگر، صادق و هادی سلیمانی مقدم (بهار 1389) : «نقش شهرهای کوچک در توسعه ناحیه‌ای (مطالعه موردی: شهر زیرآب)»، فصلنامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، سال دوم، شماره 3، بروجرد، صص23-5. .
3- اکبریان رونیزی، سعیدرضا (1393)، بررسی نقش ارتقاء روستاها به شهر در توسعه نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان ایج)، فصلنامه¬ی مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال ششم، شماره 21، صص 103.
4- ایزادی خرامه،حسن(1380)،شهرهای میانی و نقش آن در توسعهروستایی منطقه‌ی مورد مطالعه استان فارس،رساله دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
5- برقی،حمید،قنبری،یوسف،سیف الهی،محمود(1390)،بررسی رضایت¬مندی ساکنان مناطق روستایی در تبدیل نقاط روستایی به شهر،فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران،سال نهم،شماره 31،صص 215-233.
6- توانا،محمدحسن،قادرمزی،حامد(1388)،تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیرانشهر در فرایند خزش شهر روستاهای نایسر و حسن‌آباد سنندج،پژوهش‌های جغرافیای انسانی،شماره 68،119-135.
7- حسین آبادی، مصطفی، پورطاهری، مهدی، محیط سکه روانی، اصغر (1391) : «تحلیلی بر نقش شهرهای کوچک در توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاهای پیرامون (مطالعه موردی: شهرستان قیروکارزین)»، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 4، شماره 13، اصفهان، صص 115-126.
8- داگلاس، مایک (1388) : «استراتژی ایجادشبکه منطقه‌ای» به منظور تقویت پیوندهای میان شهر و روستا.مترجم: سوسن چاره جو، فصلنامه کتاب و ماه علوم اجتماعی، شماره 20، تهران، صص 95-86.
9- رضوانی، محمدرضا، منصوریان، حسین و فاطمه احمدی (1389) : «ارتقای روستا به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی (مطالعه موردی: شهرهای فیروزآباد و صاحب در استان‌های لرستان و کردستان)»، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، سال اول، شماره 1، تهران، صص 65-33.
10- زبردست، اسفندیار (1383)، اندازه شهر، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
11- زنگنه شهرکی،سعید(1392)،فرایند تبدیل نقاط روستایی به شهر در مقیاس ملی و پیدایش پدیده خامشهرها،پژوهش‌های روستایی،دوره 4،شماره3،صص 535-557.
12- زنگنه،یعقوب،سمیعی پور،داوود،حمیدیان،علیرضا(1392)،تبدیل روستا به شهر و نقش آندر توسعه منطقه‌ای و تحولات نظام شهری مطالعه موردی استان خراسان رضوی، مجله مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 4،شماره 13،صص17-36.
13- سعیدی، عباس (1390)، روابط و پیوندهای روستایی- شهری در ایران، انتشارات مهرمینو، چاپ اول، تهران.
14- سیف الهی،محمود،شهابی،سیامک،صالحی،اصغر(1387)،اثرات تبدیل روستا به شهر بر بخش کشاورزی مناطق روستایی:مطالعه موردی شهر اژیه درپایاب،فصلنامه روستا و توسعه،سال 11،شماره3،صص 77-96.
15- شریفی نیا، زهرا و محمدرضا نورا (زمستان 1389) : «بررسی نقش شهرهای کوچک در توسعه روستایی با استفاده از روش تحلیل شبکه»، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره 1، گرمسار، صص 109-93.
16- شهرداری خشرودپی، 1394.
17- کریمی، بهرام، بدری، سیدعلی، سلیمانی، محمد و مجتبی قدیری معصوم، (پاییز1391)، «ارزیابی تأثیر ارتقای روستاها به شهر در توسعه مناطق کوهستانی از دیدگاه مردم محلی (مطالعه موردی: بخش دیلمان- شهرستان سیاهکل)»، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، سال سوم، شماره 3، تهران، صص 31-1.
18- لطفی،صدیقه،ملکشاهی،غلامرضا،نجفی،مریم(1395)،بررسی نقش شهرهای نوپا و کوچک در تعادل بخشی سیستم‌های شهری مطالعه موردی¬:شهرخشرودپی،مجله آمایش جغرافیایی فضا،فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه گلستان،سال6،شماره 21،صص 103-114.
19- محمدزاده تیتکانلو، حمیده (1381)، تبیین نقش شهرهای متوسط در توسعه‌ی فضایی منطقه‌ای، مطالعه موردی: شهر بجنورد، رساله دکتری شهرسازی، دانشگاه تهران.
20- مرکز آمار ایران، سرشماری نفوس و مسکن سال‌های 1385،1390.
21- مهندسین مشاور شاراندیشان پارس، 1385.
22- نوری، هدایت، حسینی ابری، سیدحسن و حسین خادمی (بهار 1388) : «نقش شهرهای کوچک در تعادل بخشی نظام سکونتگاهی روستایی استان یزد»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 13، زاهدان، صص 77-61.
23- Bartsch Charles & Wells Barbara (2006) , Financing Brownfield Redevelopment in small towns and Rural Area: Helpful Hints and Examples- Northeast- Midwest Institute. www.nemw.org.April 2006.
24- Hardoy and Satterthwaite (1986) :The Rol of Small and Intermedia Urban Centers in the National and Regional Development, London.
25- Hinderin K, J. and Titus,M (2002) : Small Towns and Reginal Development:Major Findinys, Urban Studies , Vol 39, No.30.
26- Kamanda, U (2007) :concept of urban centers and small town in Latin America: Brazilia, P63.
27- Ligale, A .N (1982) : The Role Small and Intermediate Cities in National Development in Africa, UNCRD, Nagoya, Japan
28- Long, Hualou, Jian, Zou, Yansui, Liu (2009) : “Differentiation of rural development driven by industrialization and urbanization in eastern coastal china”, Journal Habitat International 33.
29- Long, Hualou (2011) : Analysis of rural transformation development in China since the turn of the new millennium, Applied Geography, 31, pp1094-1105.
30- Omoja Lawrence Onwura (1987) :The Role of Small Town in Rural Development in Bomo State, Nigeria, Uk, London University (PHD.D).
31- Puwen, K(2008) : role of small centers and development, a case study: Indonesia, Cambon University.
32- Umo, Joe. U (1983) :Small and Intermedia Cities as a Development Strategy, New Direction in Urban Geography.
33- UNCHC (2009) :small town and its position in third world, NewYork, pp25-29.
34- United Nations Center for Human Settlement (UNCHS) (habitat) (1985) , Population Distribution and Urbanization, A Review of Policy Options, Nairobi Kenya, UNCHS (habitat).
35- www.amar.org.ir
